हॅलोजन लाईट आणि जुने बल्ब आता दिसायलाही महाग आहेत. कारण, लोकांचा कल आता (LED) लाईट इमिटींग डायोड लाईटकडे वाढला आहे. यासह तंत्रज्ञानातील बदल आणि वाढत्या बिजनेस माॅडलच्या विस्तारासह, लाईट इमिटींग डायोडची मागणी वाढली असून ती सर्वांत जास्त कमर्शिअल, आटोमेटिव्ह आणि लोकांची वस्ती असलेल्या ठिकाणावरून आहे. म्हणूनच स्वतःचा LED लाईट बिजनेस सुरू करणं, महत्वाचा निर्णय ठरू शकतो. चला तर हा LED लाईट उत्पादनांचा बिजनेस सुरू करायला कशाची गरज आहे आणि कोणते घटक आवश्यक आहेत ते समजून घेवूया.
तुम्हाला माहिती आहे का? LED सिस्टममध्ये 27 ते 45K पर्यंत चांगली लाईट गुणवत्ता असते, 80% कमी ऊर्जा वापरतात आणि पारंपारिक इनॅन्डेन्सेंट बल्बपेक्षा 20 पट अधिक शक्तीशाली असतात.
लोक LED का वापरत आहेत?
LED म्हणजे डायोड जे प्रकाश उत्सर्जित करतात आणि ते एक सेमीकंडक्टर असून जेव्हा लहान विद्युत प्रवाह त्यातून जातो तेव्हा तो दृश्यमान लाईट प्रदान करतो. LED लाईट अनेक श्रेणी आणि रंगांमध्ये उपलब्ध आहेत. त्यांना त्यांच्या प्रकाश-उत्सर्जक कार्यक्षमतेनुसार अंदाजे 110 लुमेन प्रति वॅट यानुसार श्रेणीबद्ध केली जाते. ते कमी विद्युत उर्जेचा वापर करतात, ते दीर्घकाळ टिकते आणि पारंपारिक इलेक्ट्रिक कॉम्पॅक्ट फ्लोरोसेंट लॅम्प (CFL) पेक्षा त्यांची संपादन किंमत अधिक असते. उदाहरणार्थ, 100W ची फ्लोरोसेंट ट्यूब लाईट 36W LED बल्बने सहज बदलली जाऊ शकते! म्हणूनच LED ने CFL, ट्यूब लाईट्स, इनॅन्डेन्सेंट आणि इतर लाईट बल्बची जागा देशांतर्गत आणि आंतरराष्ट्रीय पातळीवर घेतली आहे.
LED लाईटिंग बिजनेससाठी बिजनेस माॅडेल :
LED मॅन्युफॅक्चरिंग बिजनेस मॉडेल बिजनेस सेट अप करताना दोन पर्याय देते. ते खालीलप्रमाणे आहेत:
किरकोळ LED बिजनेस:
जर तुम्हाला उत्पादित लाईटिंग ट्यूब्स, इनॅन्डेन्सेंट बल्ब आणि औद्योगिक लॅम्पची विक्री करणे सोपे वाटत असेल, तर LED बल्ब बिजनेस किरकोळ विक्री करणं तुम्ही निवडू शकता. तुम्ही तुमचे LED बल्ब असेंब्लीचे काम घरबसल्या सुरू करू शकता आणि तुमच्या रिटेल काउंटरवरून महाविद्यालये, विद्यापीठे, शाळा, खाजगी संस्था किंवा सरकारी कार्यालये यांना LED बल्ब पुरवू शकता. किरकोळ काउंटर सेट करण्यासाठी, प्रतिष्ठित सप्लायर शोधणे महत्त्वाचे आहे आणि तसेच, तुम्हाला तुमच्या LED उत्पादनांची गुणवत्ता आणि किंमतीसह बाजारपेठेत ओळख करून द्यावी लागेल. LED वस्तूंच्या विक्रीचा काही पूर्व अनुभव असल्यास, त्याचा वापर करून तुम्हाला या बिजनेसमध्ये यश लवकर मिळू शकते.
LED बल्ब किंवा लाईट मॅन्युफॅक्चरिंग बिजनेस:
LED बल्ब मॅन्युफॅक्चरिंग बिजनेस प्रक्रिया आव्हानात्मक आणि वेळखाऊ आहे कारण ऑपरेशनचे प्रमाण खूप मोठे आहे. उत्पादन प्रक्रिया देखील गुंतागुंतीची आहे, त्यासाठी अधिक गुंतवणूक क्षमता आवश्यक आहे. तथापि, जर तुम्हाला LED बल्ब आणि लाईट तयार करण्याच्या संपूर्ण प्रक्रियेपासून सुरुवात करायची नसेल, तर LED स्मॉल स्केल असेंब्ली आणि प्रोसेसिंग युनिटसाठी भारतीय बाजारपेठ उत्तम आहे.
.webp)
परवाने आणि नोंदणी आवश्यक आहे:
बिजनेस सुरू करणार्‍या कोणत्याही उद्योजकाला LED उत्पादन युनिट सुरू करण्यासाठी आवश्यक परवाने आणि नोंदणीबद्दल चांगले ज्ञान असणे आवश्यक आहे. LED उत्पादन बिजनेससाठी आवश्यक गोष्टींचा सारांश खाली दिला आहे:
- कंपनी नोंदणी: बिजनेस मालकी, भागीदारी, एलएलपी किंवा मर्यादित दायित्व भागीदारी, एलएलसी किंवा प्रायव्हेट लिमिटेड कंपनी म्हणून सुरू केला जाऊ शकतो. मालकीच्या निवडीवर आधारित, दस्तऐवजात कंपनीची नोंदणी मालकी दस्तऐवज, भागीदारी करार, एलएलपी/एलएलसी दस्तऐवज इत्यादी. कंपनीच्या रजिस्ट्रारकडे (ROC) समाविष्ट असू शकते.
- जीएसटी नोंदणी अनिवार्य आहे.
- सर्व प्रकारच्या व्यापार उपक्रमांसाठी महानगरपालिका प्राधिकरण व्यापार परवाना आवश्यक आहे आणि तो संबंधित नगरपालिका अधिकाऱ्यांकडून प्राप्त करणे आवश्यक आहे.
- प्रदूषण नियंत्रण मंडळाचे NOC (ना हरकत प्रमाणपत्र) आवश्यक आहे कारण LED उत्पादन उद्योग प्रदूषणास कारणीभूत ठरतो आणि पर्यावरणास अनुकूल नसलेल्या काही घातक पदार्थांचा वापर यात होतो.
- ट्रेड मार्क ही दुसरी प्रक्रिया आहे जी तुमचे ब्रँड नाव आणि बिजनेस ब्रँडिंगचे संरक्षण करते.
- सूक्ष्म, लघु आणि मध्यम उद्योग मंत्रालय किंवा MSME उद्योग नोंदणी आणि आधार प्रमाणपत्र देखील आवश्यक आहे. MSME प्रमाणनासाठी अर्ज करण्यापूर्वी, तुम्ही MSME मंत्रालयाकडे नोंदणी करणे आवश्यक आहे आणि तुमच्या LED उत्पादन उद्योगासाठी 12-अंकी MSME उद्योग आधार क्रमांक प्राप्त करणे आवश्यक आहे.
- LED बल्ब तयार करण्यासाठी प्लांट किती ऊर्जा वापरतो याचे ब्युरो ऑफ एनर्जी इफिशियन्सीकडून प्रमाणपत्र आवश्यक आहे.
- ब्यूरो ऑफ इंडियन स्टँडर्ड्स (BIS) प्रमाणपत्र अनिवार्यपणे परदेशी व्यापाराच्या DG द्वारे अधिसूचित केलेल्या विशिष्ट LED वस्तूंसाठी आवश्यक आहे आणि ही देशावर आधारित प्रक्रिया नाही.
- तुम्ही भारतातून तुमच्या LED उत्पादनांची निर्यात करण्‍याची योजना करत असल्यास इंपोर्टर-एक्स्पोर्टर कोड (IEC) आवश्यक आहे.
LED मॅन्युफॅक्चरिंगमधील प्रदूषण नियंत्रण उपाय:
प्रदूषणाच्या उपायांचे पालन करण्यासाठी, तुमचा LED उत्पादन बिजनेस सुसज्ज करण्यासाठी येथे काही उपाय आहेत:
- सर्किट बोर्ड स्वच्छ करण्यासाठी आणि CCL4 किंवा कार्बन टेट्राक्लोराईडचे अवशेष, CFCs, मिथाईल क्लोरोफॉर्म उत्सर्जन आणि पॅकेजिंग फोम्स कमी करण्यासाठी इको-फ्रेंडली सॉल्व्हेंट्स वापरा. मिथिलीन क्लोराईड, पर्क्लोरोईथिलीन, ट्रायक्लोरोईथिलीन, इत्यादी पूर्वी वापरल्या जात होत्या आणि प्रदूषणाच्या हानिकारक प्रभावांपासून संरक्षण करण्यासाठी स्वच्छता प्रक्रियेमध्ये अल्कोहोल किंवा केटोन्सने बदलले पाहिजेत.
- उत्पादन LED लाईटिंग बिजनेस प्रक्रियेमध्ये हॅंड सोल्डरिंग, डिप-सोल्डरिंग किंवा वेव्ह-सोल्डरिंग यांचा समावेश होतो ज्यामुळे हानिकारक वायूचे धूर निघतात.
- आधुनिक पद्धती आणि तंत्रज्ञानामुळे हे हानिकारक वायू उत्सर्जन आणि वायू प्रदूषण कमी होऊ शकते.
- पारंपारिक पद्धतींमध्ये तयार केलेल्या 15-35% फ्लक्स सॉलिड्सच्या तुलनेत 10% पेक्षा कमी फ्लक्स सॉलिड्स असलेले अनेक नवीन फ्लक्स साहित्य देखील उपलब्ध आहेत.
हेही वाचा : 1 लाखाच्या आत सुरू होणाऱ्या सर्वोत्तम बिजनेस कल्पना
LED बिजनेस लोकेशन घटक विचारात घ्या:
प्रोसेसिंग, स्टोरेज, पॅकेजिंग आणि ऑपरेशनल ऑफिस युनिट्ससह LED बिजनेससाठी तुम्हाला किमान 600 चौरस फूट क्षेत्र आवश्यक असेल. तुमच्या क्षेत्राचे 3 विभाग उपलब्ध असण्याची देखील शिफारस केली जाते:
- 320 चौरस फूट प्रोसेसिंग युनिट ज्यामध्ये मॅन्युफॅक्चरिंग मशीन्स आणि उत्पादनाशी संबंधित कार्ये असतील.
- LED घटक, कच्चा माल आणि तयार उत्पादने साठवण्यासाठी सुमारे 100 चौरस फूट स्टोरेज युनिट.
- LED बल्ब किंवा लाईट तयार केलेले किंवा असेंबल केलेले असतील. त्यांची चाचणी आणि असेंब्ली इत्यादीसाठी अंदाजे 180 चौ. फूट पॅकेजिंग युनिट लागेल.
परंतु, लाईट बिजनेससाठी तुमचे लोकेशन निवडण्यापूर्वी, खालील घटक लक्षात घेणे आवश्यक आहे.
- प्रवेशयोग्यता: तुमचा वाहतूक आणि वितरण खर्च कमी करण्यासाठी हे महत्त्वाचे आहे. चांगले वाहतूक दुवे असलेले आणि महामार्ग किंवा मुख्य रस्त्याच्या जवळ असलेले लोकेशन निवडा.
- किंमत: तुमचा अधिकाधिक नफा कमावण्‍यासाठी बिजेनेस किंमती आणि लोकेशनवरील दर तसेच भारतातील LED लाईट मॅन्युफॅक्चरिंग प्लांटच्‍या किमतीचा बारकाईने अभ्यास करणे आवश्यक आहे. किंमतीच्या घटकामध्ये सप्लायची किंमत, LED बल्ब निर्मिती प्लांटची किंमत पीडीएफ, वितरण खर्च, वाहतूक, कच्च्या मालाची उपलब्धता इत्यादी. तसेच भाडे, युटिलिटी बिले, मालमत्ता कर, देखभाल खर्च, पार्किंग खर्च, सुरक्षा ठेवी इत्यादींचा यात समावेश आहे. आवश्यक खेळते भांडवल आणि अंतिम उत्पादन किंमत मोजण्यासाठी या बाबी विचारात घेतलेल्या जातात.
- स्पर्धा: तुम्ही तुमचे LED उत्पादन युनिट सुरू करण्यापूर्वी LED बल्बच्या बिजनेसमधील तुमच्या स्पर्धकांची, त्यांच्या किंमती, ग्राहक, सप्लायर आणि बिजनेसमधील फरक तपासा.
- फूट-फॉल्स आणि ट्रॅफिक: जास्त ट्रॅफिक असलेले क्षेत्र जास्त फूट-फॉल्स निर्माण करते आणि तुमच्या LED बिजनेसच्या विक्रीसाठी हे चांगले आहे.
- बिजनेसची संभाव्यता: तुमच्या बिजनेसच्या वाढीसाठी हा आणखी एक महत्त्वाचा घटक आहे. तुमचा बिजनेस स्थापित करण्यापूर्वी तुम्ही निवडलेले लोकेशन तुमच्या बिजनेससाठी योग्य आहे की नाही याची ओळख पटवून घ्या.
कच्चा मालात काय आवश्यक आहे?
LED लाईट मॅन्युफॅक्चरिंग असेंब्ली सिस्टमसाठी (10W पर्यंत), आवश्यक कच्चा मालाची खाली यादी आहे:
- LED बोर्ड आणि आवश्यक चिप्स
- मेटॅलिक बल्ब होल्डर
- हिट सिंक
- फिल्टर सर्किट्ससह रेक्टिफायर
- प्लॅस्टिक बॉडी आणि रिफ्लेक्टर ग्लास
- कनेक्टिंग वायर आणि सोल्डरिंग फ्लक्स
- पॅकेजिंग साहित्य
- LED उत्पादन उपकरणे
LED लाईट उत्पादन बिजनेससाठी खाली दिलेली अन्य उपकरणे देखील आवश्यक आहेत.
- सोल्डरिंग मशीन
- एलसीआर मीटर
- सीलिंग मशीन
- ड्रिलिंग मशीन
- डिजिटल मल्टीमीटर
- पॅकेजिंग मशीन
- कंटीन्युटी टेस्टर
- ऑसिलोस्कोप
- लक्स मीटर
4-स्टेप्स उत्पादन प्रक्रिया काय आहे?
अ. सेमीकंडक्टरचे वेफर्स बनवणे:
या LED बल्ब निर्मिती बिजनेस प्रक्रियेत खालील स्टेप्स आहेत:
- प्राथमिक सेमीकंडक्टर वेफर हे गॅलियम आर्सेनाईड (GaAs), गॅलियम फॉस्फाईड (GaP) इत्यादी संमिश्र पदार्थांपासून बनवले जाते. ते LED रंगावर अवलंबून असते. सेमीकंडक्टर क्रिस्टल्स विकसित करण्यासाठी उच्च तापमान आणि दाब कक्ष आवश्यक आहे जेथे पदार्थ फॉस्फरस, गॅलियम, आर्सेनिक इत्यादी घटकांसह मिसळले जातात.
- चेंबरचा वापर द्रवीकरण, फ्यूज आणि साहित्य एकत्र दाबण्यासाठी आणि नंतर द्रावणात बदलण्यासाठी केला जातो. साहित्य चेंबरमधून बाहेर पडू नये म्हणून झाकण्यासाठी आणि त्यांना सील करण्यासाठी बोरॉन ऑक्साईडचा थर वापरला जातो. संपूर्ण प्रक्रियेला झोक्राल्स्की क्रिस्टल ग्रोथ किंवा लिक्विड एन्कॅप्सुलेशन पद्धत म्हणतात.
- नंतर एक रॉड गरम स्फटिकाच्या द्रावणात बुडवला जातो आणि द्रव थंड झाल्यावर क्रिस्टलमध्ये GaAs, GaAsP किंवा GaP चे दंडगोलाकार गोट किंवा बाउल मागे सोडण्यासाठी चेंबरमधून हळूहळू बाहेर काढले जाते.
- नंतर इनगाॅटचे सुमारे 10 मिली जाडीचे अनेक सेमीकंटक्टर वेफर्समध्ये काप केले जाते.
- जोपर्यंत पृष्ठभाग गुळगुळीत होत नाही तोपर्यंत वेफर्स सँडिंगनंतर पृष्ठभागावर अधिक सेमीकंटक्टर स्तरांसह पॉलिश केले जातात.
- LED क्रिस्टल्स आणि वेफर तयार होत आहेत की नाही हे नेहमी पाहा कारण पॉलिशिंग प्रक्रिया आणि क्रिस्टल व्हेरिएबिलिटीमुळे वेफर क्रिस्टलचे कार्य खराब होवू शकते.
- पुढे, पॉलिश केलेल्या वेफरच्या पृष्ठभागावरील फ्लक्स, घाण किंवा अशुद्धता काढून टाकण्यासाठी सॉल्व्हेंट आणि अल्ट्रासोनिक वापरून वेफर्स स्वच्छ करा. चांगल्या दर्जाच्या लाईटसाठी हे महत्त्वाचे आहे.
ब. एपिटॅक्सियल स्तर जोडणे:
LED बल्ब निर्मिती प्रक्रियेत अनुसरण केल्या जाणाऱ्या प्रक्रियेचे खाली तपशीलवार वर्णन केले आहे-
- LPE किंवा लिक्विड फेज एपिटॅक्सी पद्धतीचा वापर करून सेमीकंडक्टर्स, डोपेंट्स इत्यादीचे थर जोडून वेफर पृष्ठभाग तयार केला जातो.
- या तंत्राने, वितळलेल्या GaAsP च्या ठेव प्रक्रियेदरम्यान सेमीकंडक्टरचे स्तर क्रिस्टलीय अभिमुखता वापरून वेगळे केले जातात. वेफर ग्रेफाईट स्लाईडवर ठेवले जाते आणि वितळलेल्या द्रव कंटेनरमध्ये अनेक वेळा ढकलले जाते. पुरेशा जाडीच्या LPE मटेरियलचे वेफर तयार करण्यासाठी अनेक इलेक्ट्रॉनिक घनतेचे स्तर वितळण्याच्या क्रमाने भिन्न डोपंट वापरून किंवा सिंगल मेल्ट वापरून तयार केले जातात.
- नायट्रोजन, झिंक किंवा अमोनियमसारख्या डोपेंट्सला हवेत पसरवण्यासाठी वेफर नंतर उच्च तापमान असलेल्या भट्टीच्या नळीमध्ये ठेवले जाते. नायट्रोजनचा वापर हिरवा किंवा पिवळा रंग तयार करण्यासाठी केला जातो.
क. काॅन्टॅक्ट जोडणे:
- वेफरवर धातूचा काॅन्टॅक्ट परिभाषित केलेला असतो आणि काॅन्टॅक्टचा पॅटर्न डायोडच्या संयोजनावर आधारित असतो.
- काॅन्टॅक्ट पॅटर्न फोटो-रेसिस्ट नावाच्या लाईट-संवेदनशील कंपाऊंडमध्ये क्लोन केले जातात, वेफरच्या पृष्ठभागावर ते फिरत असताना पसरलेले असतात. फोटो-रेसिस्टला कडक करण्यासाठी 100 डिग्री सेल्सिअस वर त्वरित उष्णता आवश्यक असते.
- पुढे, अल्ट्राव्हायोलेट लाईटखाली प्रतिरोधक स्तर उघड करताना मास्क क्लोनिंगसाठी वेफरवर फोटो-रेसिस्ट मास्क ठेवा. विकसकासह उघड क्षेत्र स्वच्छ करा.
- नंतर उच्च व्हॅक्यूम-सील तापमान असलेल्या चेंबरमध्ये बाष्पीभवनाद्वारे धातूचा काॅन्टॅक्ट उघडलेल्या वेफर क्षेत्रावर भरला जातो. बाष्पीभवन करणारी धातू उघड्या वेफरवर जमा होते आणि ऍसिटोन साफ करण्यासाठी वापरली जाते.
- नायट्रोजन आणि हायड्रोजनसह भट्टीच्या चेंबरमध्ये मजबूत कनेक्शन सुनिश्चित करण्यासाठी एकत्रीकरण प्रक्रिया केली जाते.
- 2-इंच सेमीकंडक्टर वेफर मिळविण्यासाठी प्रक्रियेची 6000 वेळा पुनरावृत्ती होते.
- डायोडचे वेफर कापण्यासाठी, तुम्ही डायमंड सॉ किंवा क्लीव्हिंग सॉ वापरू शकता.
ड. पॅकेजिंग आणि माउंटिंग:
- जर डायोड इंडिकेटर लाईट किंवा दागिन्यांमध्ये वापरायचा असल्यास सर्व डाय पॅकेज माउंट केलेले असतात आणि त्यात 2 मेटल 2-इंच लीड असतात.
- वेफर बॅक इलेक्ट्रिकल लीड कॉन्टॅक्ट बनवते तर दुसऱ्या लीडमध्ये लहान सोन्याचे फास्टनर लीड असते आणि त्याच्या पृष्ठभागावर पॅटर्न कॉन्टॅक्ट असतात जे एकतर वायर-बॉन्ड केलेले असतात किंवा डाय पृष्ठभागावर असतात.
- अशा प्रकारे एकत्रित केलेले संपूर्ण वेफर पॅकेजसाठी निर्दिष्ट केल्यानुसार ऑप्टिकल आवश्यकतांसह हवाबंद प्लास्टिक शीटमध्ये ठेवले जाते. आवश्यकतेनुसार कनेक्टर किंवा एंड लेन्स वापरून सर्व-ऑप्टिकल पॅरामीटर्सची सत्यता तपासल्यानंतर डाय द्रव प्लास्टिक किंवा इपॉक्सीने भरला जातो.
हेही वाचा : भारतात स्टारबक्स फ्रँचायजी खर्चाविषयी संपूर्ण माहिती
निष्कर्ष:
विजेची बचत करण्याचा आणि वाजवी किमतीत उत्तम दर्जाचा लाईट स्रोत मिळवण्यासाठी LED हा सर्वोत्तम मार्ग आहे. ते लाईट सिस्टमचे भविष्य देखील आहे आणि त्यांना मोठी मागणी आहे. अशा प्रकारे, LED लाईटचा बिजनेस सुरू करणे हा बिजनेस उपक्रम म्हणून फायदेशीर ठरू शकतो.
सूक्ष्म, लघु आणि मध्यम व्यवसाय (MSME), व्यवसाय टिप्स, आयकर, जीएसटी, सॅलरी आणि अकाउंटिंग संबंधित नवीनतम अपडेट, न्यूज, ब्लाॅग आणि लेखांसाठी Khatabook ला फाॅलो करा.
