जागतिक बँकेच्या 2020 च्या रिपोर्टनुसार, सहज व्यापार करणाऱ्या 190 देशांपैकी भारत 63 व्या स्थानावर आहे. भारताने 5 वर्षांत (2014-2019) त्याच्या रॅंकिंगमध्ये सुधार करत 79 व्या स्थानावरून ही मजल मारली आहे. दिवाळखोरी, दिवाळखोरी संहिता आणि वस्तू व सेवा कर लागू करणे, ही रँकिंगमधील प्रगतीची प्राथमिक कारणे आहेत.
जागतिक पातळीवर चीनशिवाय भारत व्यवसायासाठी नवीन ठिकाण म्हणून उदयास येत आहे. पायाभूत सुविधा, विज्ञान आणि तंत्रज्ञान, नाविन्यता, कुशल कामगार, इंग्रजी-भाषिकांची वाढती संख्या आणि स्वस्त कामगार या गोष्टींमुळे भारताचा विकास व्हायला लाभ मिळत आहे. थेट परकीय गुंतवणूकीसाठी (एफडीआय) नवीन बाजार म्हणून भारत उदयास येत आहे. संयुक्त राष्ट्र व्यापार परिषद (यूएनसीटीएडी) 2020 च्या जागतिक गुंतवणूकीच्या रिपोर्टनुसार, एफडीआयचा प्रवाह 2018 च्या तुलनेत 20% वाढीसह 2019 मध्ये 51 बिलियन अमेरीका डाॅलरच्या सर्वोच्च पातळीवर पोहचला आहे.
हेही वाचा: भारतात जिम व्यवसाय कसा सुरू करायचा?
व्यवसायासाठी ठिकाण का महत्वाचे आहे?
व्यवसाय सुरू करण्यासाठी ठिकाण नेहमीच प्रतिभावान कर्मचारी, कच्चा माल, गुंतवणूकदार इत्यादींच्या सहज उपलब्धतेमुळे त्याची वाढ आणि विस्ताराची शक्यता निश्चित करते. एवढं सांगतिल्यानंतर जर तुम्ही भारतात व्यवसाय सुरू करण्याचा विचार करत असल्यास भारतात व्यवसाय करण्यासाठी खाली 12 शहरांची यादी दिली आहे.
1. मुंबई
मुंबईत व्यवसाय सुरू करायचं ठरवल्यास तेथे वित्तपुरवठा, प्रतिभावान कामगार आणि विकसित पायाभूत सुविधा आधीच उपलब्ध होतील.
- मुंबईत सर्व प्रस्थापित बँकांची मुख्य कार्यालये आहेत, यामुळे व्यवसायासाठी जलद कर्ज (अल्प किंवा दीर्घ मुदतीसाठी) हवे असल्यास अर्ज करायला सोपं जाईल.
- प्रवास आणि कनेक्टिव्हिटीसाठी मुंबईत छत्रपती शिवाजी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ आहे, जे भारतातील दुसरे सर्वांत व्यस्त विमानतळ आहे. मुंबई पोर्ट ट्रस्ट आणि जवाहरलाल नेहरू पोर्ट ट्रस्ट ही दोन प्रमुख बंदरे आहेत जी भारतातील वस्तूंच्या आयात आणि निर्यातीला मदत करतात.
- मुंबई विविध राष्ट्रीय महामार्ग, सहा-लाईनचा मुंबई-पुणे एक्स्प्रेस वे, वांद्रे-वरळी सी लिंक पुलाला जोडून आहे, जे रस्ते वाहतुकीची व्यापक सुविधा उपलब्ध करून देते.
- आयआयटी-बॉम्बे, नरसी मोनजी इन्सीट्यूट ऑफ मॅनेजमेंट, जमनालाल बजाज इन्सीट्यूट ऑफ मॅनेजमेंट आणि इतर अनेक संस्थांतून नवीन प्रतिभाशाली, गुणात्मक व उत्पादक कार्यबल मिळायला मदत होते.
- तसेच, मुंबईत व्यवसाय करण्यासाठी खूप आव्हाने आहेत, जसे की वाढती लोकसंख्या, स्थावर मालमत्तेत होणारी वाढ, रोजचा वाढता खर्च इत्यादी.
- आव्हानांसह संधी ही चालून येते, भारताची आर्थिक राजधानी असल्याने मुंबईत प्रत्येक समस्येवर उपाय आहे आणि म्हणूनच भारतामध्ये व्यवसाय करण्यासाठी हे शहर पहिल्या क्रमांकावर येते. मुंबईत सुरू केलेल्या यशस्वी स्टार्टअप्समध्ये क्विकर, बुक्समायशो.कॉम, नायका इत्यादींचा समावेश आहे.
2. पुणे
पुणे महाराष्ट्रात असून मुंबईजवळ आहे. पुण्यातील व्यवसायांसाठी ही एक अनोखी संधी आहे, कारण त्यांना एकाच वेळी मुंबईतील भांडवली बाजारपेठ, ग्राहक आणि पुरवठादार उपलब्ध होतात.
- व्यवसाय पुण्यातूनही करता येवू शकतो आणि मुंबई-पुणे एक्सप्रेस वेच्या सहा लेनमुळे आपण मुंबईतही सक्रियपणे उपस्थित राहू शकतो.
- कारण, पुण्यात रिअल इस्टेटची किंमत जास्त नसल्यामुळे व्यवसायांसाठी अशा कमी किंमतीच्या रिअल इस्टेटचा वापर करता येतो. पुण्यात उत्कृष्ट रस्त्यांचे जाळे आहे, जे बेंगळुरू, मुंबई, गोवा आणि हैदराबादसारख्या प्रमुख शहरांशी जोडलेले आहे. पुणे आंतरराष्ट्रीय विमानतळ लोहगाव येथे असून शहरापासून ते 10 कि.मी. अंतरावर आहे.
- डेक्कन कॉलेज पदव्युत्तर आणि संशोधन संस्था, भारतीय विज्ञान शिक्षण आणि संशोधन संस्था, सिम्बायोसिस आंतरराष्ट्रीय विद्यापीठ यासारख्या प्रमुख संस्था पुण्याच्या मध्यवर्ती भागात आहेत, जे एक अद्वितीय कार्यबळ प्रदान करतात. ज्यामुळे व्यवसायात वृद्धी व्हायला मदत होते.
- इन्फोसिस, टाटा कन्सल्टन्सी सर्व्हीसेस, एक्सेंचर सोल्यूशन्स यासारख्या टेक दिग्गज कंपन्या तंत्रज्ञान सपोर्ट आणि इतर विकसित मूलभूत सुविधा सहज विकसित करतात. पुण्यामध्ये व्यवसाय सुरू करण्यासाठी उद्योजकांना महापर्वणा (मेगा परवानगी) योजनेसारख्या महाराष्ट्र राज्यात एफडीआय वाढवण्यासाठी महाराष्ट्र शासनाच्या योजना उपलब्ध आहेत. ह्या सर्व गोष्टीं भारतातील पुण्याला व्यवसाय सुरू करण्यासाठी प्रमुख शहरांपैकी एक बनवते.
3. बेंगळुरू
- बेंगळुरू हे भारतातील तंत्रज्ञान शहर किंवा सिलिकॉन व्हॅली म्हणून ओळखले जाते. 50 लाखाहून अधिक लोकसंख्या असलेल्या कर्नाटकची ही राजधानी असून भारतातील तिसर्‍या क्रमांकाचे लोकसंख्या असलेले शहर आहे. बेंगळुरू हे संपूर्ण सॉफ्टवेअर निर्यातीत एक/तृतीयांश योगदान देणारे भारताचे अव्वल माहिती तंत्रज्ञान (आयटी) निर्यातदार आहे. काही प्रमुख टेक दिग्गज कंपन्यामध्ये इन्फोसिस, एक्सेंचर, विप्रो, सिस्को इत्यादींचा समावेश आहे. भारतीय अवकाश संशोधन संस्थादेखील बेंगळूरू शहरात आहे.
- कॅम्पेगौडा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ बेंगळुरू हे भारतातील चौथे सर्वांत व्यस्त विमानतळ आहे. बेंगळुरू हे भारतीय रेल्वे आणि राष्ट्रीय महामार्गांशी जोडलेले आहे, जे वस्तू आणि कार्यबळ पुरवते.
- आयआयएम - बेंगळुरू, इंडियन इन्सीट्यूट ऑफ सायन्स, नॅशनल सेंटर फॉर बायोलॉजिकल सायन्सेस आणि जवाहरलाल नेहरू सेंटर फॉर ॲडव्हान्स्ड सायंटिफिक रिसर्च या बेंगळूरू शहरातील काही प्रमुख संस्था आहेत ज्या प्रतिभावान व सर्जनशील कार्यबळ पुरवतात.
- काही स्टार्टअप जसे की, अर्बनलॅडर, हेक्टर बीव्हर्जेस, झुम कार यांनी त्यांचा व्यवसाय बेंगळुरूमध्ये सुरू केला आहे. हे त्या व्यवसायांसाठी सर्वोत्तम आहे जे तंत्रज्ञानावर अबलंबून आहेत. ज्या कंपन्यांचा तंत्रज्ञानाशी काहीही संबंध नाही, त्यादेखील त्यांच्या सिस्टिम आणि प्रक्रिया सुधारण्यासाठी बेंगळुरूमध्ये स्थित आहेत.
4. दिल्ली
- देशाची राजधानी वगळता दिल्ली हे मुंबईपेक्षा वेगळ्या हवामानासाठी प्रसिद्ध आहे. मेट्रो प्रकल्प राबवणारे दिल्ली हे पहिले राज्य होते; दिल्ली मेट्रोचे नोएडा, गाझियाबाद, गुडगाव, फरीदाबाद इत्यादींना जोडणार्‍या 280 हून अधिक स्थानकांचे नेटवर्क आहे. येथे राष्ट्रीय महामार्ग व रेल्वे नेटवर्कचा विस्तार आहे. जरी दिल्लीतील लोकसंख्या मुंबईच्या लोकसंख्येच्या अगदी जवळ आहे पण येथे दाट लोकवस्ती नाही, यामुळे येथे पायाभूत सुविधा अधिक उपलब्ध आहेत.
- या शहरात आयआयटी दिल्ली, जवाहरलाल नेहरू संस्था, नवी दिल्ली इन्सीट्यूट ऑफ मॅनेजमेंट आणि शैक्षणिक व उत्कृष्टतेसाठी ओळखल्या जाणार्‍या इतरही अनेक संस्था आहेत. सरकारी प्रकल्प विकसित करणाऱ्या व्यवसायांसाठी दिल्ली हे बिजनेस हाउस आहे.
- शहरात व्यवसाय करण्यासाठी अनेक आव्हाने आहेत जसे की, हवा प्रदूषण, महिला सुरक्षा आणि स्थलांतरीत कामगार. तसेच, मास मीडिया कव्हरेज, मंजूरीसाठी सरकारी कार्यालये दिल्लीमध्ये व्यवसाय करण्यासाठी फायदेशीर आहेत, यामुळे हे भारतातील व्यवसाय करण्यासाठी सर्वोच्च शहरांपैकी एक बनले आहे.
5. हैदराबाद
- हैदराबाद तेलंगणा राज्याची राजधानी आहे आणि ते प्रतिभावान कार्यबळ आणि आयटी संस्कृतीसाठी ओळखले जाते. बेंगळुरू तंत्रज्ञान केंद्र होण्यापूर्वी, हैदराबाद हे माहिती तंत्रज्ञानाचे प्रमुख केंद्र होते. डॉ. रेड्डीज लॅब, डिव्हिस लॅबसारख्या फार्मास्युटिकल कॉर्पोरेशनसाठी हे शहर अधिक प्रसिद्ध आहे.
- अलिकडच्या काळात, जीनोम व्हॅली, नॅनो टेक्नॉलॉजी पार्क आणि फॅब सिटीसह विविध बायोटेक्नॉलॉजी पार्क विकसित केले आहेत. मायक्रोसॉफ्ट, अ‍ॅमेझॉन, बँक ऑफ अमेरिका, फेसबुकसारखे टेक दिग्गज भारतातील त्यांच्या व्यवसायांविषयी हैदराबादशी परिचित आहेत.
- हैदराबाद शहरामध्ये व्यवसाय करण्यासाठी प्रचंड वाव आहे, येथे प्रतिभावान कार्यबळ आहे. तसेच, भांडवल आणि वाढीसाठी सरकारकडून व्यवसायांना मोठ्या प्रमाणात सपोर्ट आहे. हैदराबादमधील इंडियन इन्सीट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी हैदराबाद, टाटा इन्सीट्यूट ऑफ फंडामेंटल रिसर्च, एनएमआयएमएस ही स्थानिक कौशल्य संपादन करण्याची अनन्य संधी देणाऱ्या संस्था आहेत.
- राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ हैदराबाद शहरात आहे जे वस्तूंच्या वाहतूकीसाठी, व्यवसायाच्या मिटिंग्स आणि जगातील कोणत्याही भागापर्यंत सहज पोहोचण्यात व्यवसाय करण्यासाठी उपयुक्त सेवा प्रदान करते.
- बहुतेक उद्योग सेवा उद्योगाशी संबंधित आहेत जसे की, फार्मास्युटिकल्स, बायोटेक आणि तंत्रज्ञान. म्हणून जर आपला व्यवसाय सेवा उद्योगात असेल तर हैदराबाद आपल्यासाठी एक चांगला पर्याय असेल.
6. चेन्नई
- पूर्वी मद्रास म्हणून ओळखले जाणारे चेन्नई ही तमिळनाडूची राजधानी आहे. इंग्रजी भाषिक लोकसंख्या असलेले हे 5 वे सर्वांत मोठे लोकसंख्या असलेले शहर आहे. चेन्नई हे ऑटो उद्योगासाठी प्रख्यात आहे, देशातील अंदाजे 30% वाहनांच्या आवश्यकता चेन्नईतून पूर्ण झाल्या आहेत आणि देशातून 60% वाहन निर्यातीसाठीही हे जबाबदार आहे. ह्युंदाई, फोर्ड, बीएमडब्ल्यू इत्यादी मोठ्या कार निर्मिती कंपन्या चेन्नईमध्ये आहेत.
- चेन्नई घटकांसह देशातील सर्वांत मोठी कार उत्पादक म्हणून उदयास येत आहे. भारतीय रेल्वेचे एकात्मिक कोचही चेन्नईमध्ये तयार केले जाते.
- तसेच, येथे दूरसंचार उद्योग व माहिती तंत्रज्ञान उद्योग आहेत. प्रमाणित चार्टर्ड बँक, सिटी बँक, वर्ल्ड बँक यासारख्या शीर्ष वित्तीय कंपन्यांची कार्यालये येथे आहेत.
- चेन्नई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ मुख्य शहराच्या केंद्रापासून 21 कि.मी. अंतरावर असून हे वस्तू तसेच लोकांचे कार्यबळ प्रदान करते. ऑटोमोटिव्ह आणि औद्योगिक उत्पादनांची निर्यात करणारे चेन्नई बंदर हे देशातील सर्वांत व्यस्त बंदर आहे.
- आयआयटी- मद्रास, तमिळनाडू मुक्त विद्यापीठ या चेन्नईमधील काही प्रमुख संस्था आहेत. तसेच, शहरामध्ये साक्षरतेचे प्रमाण 80% पेक्षा जास्त आहे जे प्रतिभा शोधायला सुलभ करते. या सर्व कारणामुळे चेन्नई भारतात व्यवसाय करण्यासाठी शीर्ष शहरांच्या यादीत समाविष्ट आहे.
हेही वाचा: 2021 मध्ये कमी पैशात सुरू करा ऑनलाईन व्यवसाय, सर्वोत्कृष्ट 15 आयडियांसह
7. कोलकाता
- कोलकाता, ज्याला पूर्वी कलकत्ता म्हणून ओळखले जात असे, हे शहर पश्चिम बंगालची राजधानी आहे. कोलकाता हे गामा शहर मानले जाते. औद्योगिकीकरणाच्या अलीकडील विकासामुळेच या यादीमध्ये ते स्थान निर्माण झाले आहे. हे पूर्व भारताचे व्यावसायिक तसेच आर्थिक ठिकाण मानले जाते.
- माहिती तंत्रज्ञानाची वेगाने वाढणारी लक्षणीय उपस्थिती, MNC ला पूर्व भारतातील गरजा भागवण्यासाठी व त्यांचा व्यवसाय स्थापन करण्यास मदत करते. आयटीसी लिमिटेड, ब्रिटानिया लिमिटेड या सुप्रसिद्ध कंपन्या येथे स्थापित आहेत. तसेच, बँक ऑफ इंडिया, यूको बँक इत्यादी येथे आहेत. जूट, ऊस, खाणकाम आणि इतर उद्योगांसाठीही हे शहर खूप लोकप्रिय आहे.
- नेताजी सुभाषचंद्र बोस आंतरराष्ट्रीय विमानतळ डम डम येथे असून कोलकाताच्या विमानतळाची आवश्यकता पूर्ण करते. ते शहराच्या मध्यभागापासून 15 कि.मी. अंतरावर आहे. शहराच्या आयात व निर्यातीची गरज भागवण्यासाठी हल्दिया बंदर हे प्रमुख बंदर आहे.
- आयआयटी - कलकत्ता, इंडियन इन्सीट्यूट ऑफ सायन्स एज्युकेशन अँड रिसर्च ह्या शहरातील काही उल्लेखनीय संस्था आहेत ज्या कर्मचार्‍यांच्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी सर्वोत्तम कार्यबळ पुरवतात. कोलकाता हे नैसर्गिक संसाधनांनी भरलेले आहे आणि राहणीमान फारच स्वस्त असल्याने शहरात विविध बिजनेस हाउस तयार केले आहेत.
8. इंदूर
- इंदूर हे मध्य प्रदेश राज्यातील सर्वांत मोठे शहर आणि व्यावसायिक राजधानी आहे. मॅन्युफॅक्चरिंग, ऑटोमोबाईल, फार्मास्युटिकल्स आणि टेक्सटाईल शहरातील प्रमुख उद्योग आहेत. पिथमपूर स्पेशल इकॉनॉमिक झोन, सान्वर इंडस्ट्रियल बेल्टसह औद्योगिक घटक, उत्पादन यासह विविध उद्योगाची विपुलता आहे. सन 2020 मध्ये झालेल्या सर्वेक्षणानुसार विविध बाबींचा विचार करता इंदूरला भारतातील सर्वांत स्वच्छ शहर म्हणून स्थान देण्यात आले आहे.
- आयआयएम- इंदूर, भारतीय विज्ञान आणि तंत्रज्ञान संस्था यासारख्या प्रतिष्ठित संस्था आहेत ज्या व्यवसायांच्या गरजांसाठी प्रतिभावान आणि सर्जनशील कार्यबळ तयार करतात. मुंबई आणि दिल्लीदरम्यान हे मोक्याचे स्थान असल्याने आयटी, तंत्रज्ञान, फॅक्टरी आणि मध्यम कार्यालयातील ऑपरेटरमध्ये व्यवसाय स्थापित करण्याकडे आपले ध्यान केंद्रित करते.
- देवी अहिल्या बाई होळकर विमानतळ शहराच्या मध्यभागापासून 8 कि.मी. अंतरावर आहे. मुख्यतः यामुळे इंदूर तसेच लगतच्या शहराच्या व्यवसाय गरजा भागवायला मदत होते.
- इंदूर शहर मुख्य तसेच भोपाळ, उज्जैन, रतलाम इत्यादींना जोडणार्‍या लहान शहरांशी जोडलेले आहे. तसेच, इंदूर शहर भारतीय रेल्वेमार्गाच्या दाट जाळ्याने जोडलेले आहे जे माल तसेच कार्यबळ पुरवायला मदत करते.
9. अहमदाबाद
- हे गुजरात राज्यातील सर्वांत मोठे शहर, व्यावसायिक आणि आर्थिक राजधानी आहे. विज्ञान आणि तंत्रज्ञानातील पायाभूत सुविधा, बांधकाम आणि महत्त्वपूर्ण विकासात वाढ झाल्यामुळे अहमदाबाद हे नवीन व्यवसाय केंद्र म्हणून विकसित होत आहे. कुशल कामगार शक्ती आणि आर्थिक भांडवलाच्या उपलब्धतेत वाढ झाल्यामुळे, अनेक व्यापारी संस्था सौराष्ट्र राज्यांच्या वाढत्या मागण्यांसाठी हे नवीन बिजनेस हाउस म्हणून विकसित होत आहे.
- हे शहर फार्मास्युटिकल्स आणि केमिकल्स उद्योगासाठी प्रसिध्द आहे कारण झाइडस कॅडिला आणि टॉरंट फार्मास्युटिकल्स येथे आहेत. तसेच, निरमा आणि अदानी गटाचे मुख्यालय या शहरात आहेत.
- अहमदाबादद्वारे देशातील डेनिम कपड्यांची प्रमुख आवश्यकता पूर्ण केली जाते. हे शहर रत्न व इतर दागिन्यांचा निर्यातदार आहे. सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ अहमदाबाद तसेच गांधीनगर शहराच्या व्यवसायाच्या गरजा भागवते. तसेच, रेल्वे नेटवर्क मुंबई, दिल्ली, कोलकाता आणि चेन्नईला जोडलेले आहे. राज्य परिवहन बसेस कामगारांच्या शहर प्रवासाच्या गरजा भागवते.
- आयआयएम-अहमदाबाद, उद्योजकता विकास संस्था ऑफ इंडिया, मुद्रा इन्सीट्यूट ऑफ कम्युनिकेशन्स ही शहरातील काही प्रतिष्ठित आणि उल्लेखनीय संस्था आहेत. ज्या व्यवसायांसाठी प्रतिभावान व सर्जनशील कार्यबळ पुरवतात. तंत्रज्ञानाच्या समर्थनासह अहमदाबाद विविध संस्कृतीचे शहर आहे; शहरात व्यवसाय सुरू करण्यासाठी व्यावसायिक वातावरण चांगले आहे.
10. नागपूर
- नागपूर हे मध्य भारतातील सर्वांत मोठे आणि महाराष्ट्र राज्यातील लोकसंख्येनुसार तिसरे सर्वांत मोठे शहर आहे. हे शहर महाराष्ट्रातील विदर्भ विभागातील व्यावसायिक, राजकीय आणि आर्थिक केंद्र आहे. हे शहर संत्र्यांसाठी खूप प्रसिद्ध आहे. तसेच, या शहरात व्यावसायिक संधी उपलब्ध आहेत.
- मध्य नागपुरातील सीताबर्डी बाजार हे शहराचे केंद्र म्हणून ओळखले जाते. हे शहर सिंथेटिक पॉलिस्टर यार्नसाठी प्रसिद्ध आहे. शहरामध्ये कोराडी थर्मल स्टेशन आणि खापरखेडा थर्मल स्टेशन म्हणून ओळखली जाणारी दोन थर्मल स्टेशन आहेत जी शहराला वीज पुरवते.
- हिंगणा औद्योगिक वसाहतीत 900 पेक्षा जास्त एमएसएमई आहेत. महिंद्रा अँड महिंद्रा, बजाज ऑटो ग्रुपचे ट्रॅक्टर मॅन्युफॅक्चरिंग युनिट ही प्रमुख मॅन्युफॅक्चरिंग युनिट्स आहेत. ड्राय फूड निर्माता हल्दीराम आणि आयुर्वेदिक उत्पादनं कंपनी व्हिक्को याच शहरात आहे.
- शहरात मल्टिमोडल कार्गो हब आणि विमानतळ आहे ज्यामुळे नागपूरमध्ये मॅन्युफॅक्चरिंग संस्थांना व्यवसाय स्थापित करणे सुलभ होते.
- आयआयटी- नागपूर, आयआयएम- नागपूर शहरातील काही प्रतिष्ठित व उल्लेखनीय संस्था आहेत ज्या व्यवसायाच्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी उत्तम मनुष्यबळ पुरवतात.
11. सुरत
- गुजरातमधील या मोठ्या शहरामध्ये सहज व्यवसाय करण्यास खूप संधी आहेत. केलेल्या सर्वेक्षणानुसार, सुरतमध्ये जीडीपीचा सर्वाधिक विकास दर 11.5% आहे आणि हे जगातील सर्वांत वेगाने वाढणारे शहर आहे. सुरत ही भारताची डायमंड राजधानी म्हणून ही ओळखली जाते, जिथे जगातील 92% डायमंडवर प्रक्रिया केली जाते आणि ते विक्रीसाठी तयार आहेत. बहुतेक पॉलिशिंग आणि कटिंग लहान रत्नामध्ये असूनही व्यवसाय अधिक मौल्यवान रत्न हाताळण्यासाठी त्यांची क्षमता वाढवण्याचा विचार करत आहेत.
- सुरतमधील वेगाने वाढणारे अन्य उद्योग म्हणजे टेक्सटाईल आणि रेशीम उत्पादन होय. सुरतमधील सर्वांत जुना व्यवसाय जरी आहे. ज्यात 80,000 पेक्षा जास्त भरतकाम मशीन आहेत. एस्सार, एल अ‍ॅन्ड टी अभियांत्रिकी आणि रिलायन्स पेट्रोकेमिकल हे या ठिकाणी उपस्थित इतर उद्योग आहेत.
- सुरत येथील रोडवे भारतातील इतर प्रमुख शहरांशी जोडले गेले आहेत आणि नवीन एक्सप्रेस वे तयार करण्यात आला आहे. सुरत रेल्वे स्टेशन हे भारतातील एक प्रमुख स्टेशन आहे जे इतर शहरे व राज्यांना जोडते. अहमदाबादनंतर गुजरातमधील सुरत विमानतळ हे दुसरे सर्वांत व्यस्त विमानतळ आहे. शहराला बंदरही आहे.
12. जयपूर
- जयपूर शहर 17 व्या शतकाच्या सुरूवातीच्या काळात बांधले गेले आणि ते सर्वांत प्राचीन शहर आहे. बनस आणि बाणगंगा नदी शहरातून जाते. जयपूरचे हवामान गरम आणि अर्ध-शुष्क आहे. जून आणि सप्टेंबर महिन्यात पाऊस पडतो. तसेच, जयपूर प्री-मॉडर्न आर्किटेक्चरसाठी व गुलाबी शहर म्हणूनही ओळखले जाते त्यामागील कारण म्हणजे प्रिन्स ऑफ वेल्सच्या स्वागतार्थ संपूर्ण शहर गुलाबी रंगात रंगवण्यात आले होते.
- शहरातील प्रमुख उद्योग धातू व संगमरवराशी निगडीत आहेत. हे शहर आधुनिक तसेच पारंपारिक उद्योगांचे प्रमुख केंद्र आहे. जेनपॅक्ट, इन्फोसिससारख्या सेवा उद्योगांची शहरात बीपीओ कार्यालये आहेत. शहरात आयबीएम, कोका कोला, टीसीएस, डब्ल्यूपीआरओ, टेक महिंद्रा यासारख्या प्रसिद्ध कंपन्या आहेत. भारतातील सर्वांत मोठे आयटी सेझ म्हणून ओळखले जाणारे महिंद्रा वर्ल्ड हे जयपुरमध्ये आहे.
- जयपूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ हे प्रवासासह तसेच शहरातील वाहतुकीच्या गरजा भागवणारे प्राथमिक विमानतळ आहे. जयपूर एकात्मिक रोडवे भारतातील प्रमुख रेल्वे मार्गाच्या शहरांना जोडलेला आहे.
व्यवसायाला अनुकूल शहर निवडा
गाझियाबाद, नोएडा, विशाखापट्टनम अशी इतर बरीच शहरे आहेत जी आपल्या स्वत: च्या विशिष्ट उद्योगांमध्ये वैविध्यपूर्ण आहेत. व्यवसायांना आपापल्या शहरांमधील लोकांच्या गरजा समजून घेवून, त्यांच्या सिस्टिमला सपोर्ट करावा लागेल. शहरातील उत्पादने, कामगार शक्ती, कच्चा माल, ग्राहक, बाजारातील गतिशीलता, तसेच व्यवसाय स्थापन करण्यासाठी कोणती आव्हाने आहेत, याचा विचार केला पाहिजे. कारण, यामुळे कंपनीची भविष्यातील वाढ आणि संभाव्यता निश्चित होईल.
शहरामध्ये उपलब्ध असलेल्या इकोसिस्टिमची मुख्य क्षमता व कंपनीच्या सामर्थ्यासह काळजीपूर्वक विचार करण्यासाठी मूल्यांकन करणे आवश्यक आहे. स्थानिक, राष्ट्रीय तसेच आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेस अनुकूल असा व्यवसाय स्थापित करायला पाहिजे. कंपनीच्या आवश्यकतेनुसार वेगवेगळ्या शहरात विविध व्यवसाय उभारल्या जावू शकतात आणि उपलब्ध स्त्रोतांमधून सर्वोत्कृष्ट गोष्टी शोधल्या जावू शकतात. या सर्व गोष्टींमुळे भारतात व्यवसाय करण्यासाठी शीर्ष शहरांमध्ये सहज परवानगी मिळते.
सतत विचारले जाणारे प्रश्न
व्यवसाय करण्यासाठी तुम्ही शहरे कशी निवडाल?
व्यवसायांना आवश्यक असलेल्या स्त्रोतांच्या प्रकाराबद्दल, व्यवसायात आवश्यक असलेले भांडवल, त्यांची उत्पादने आणि सेवांवर आधारित मनुष्यबळाच्या आवश्यकतांबद्दल स्पष्ट कल्पना असणे आवश्यक आहे. या गोष्टींच्या आधारावर, व्यवसायांनी त्यांची आवश्यकता असलेल्या शहरांची निवड करावी. सर्वांत स्वस्त-प्रभावी पर्याय निवडावा. तसेच, भविष्यातील संभावना ठेवून त्या स्थानाचा निर्णय घेतला पाहिजे कारण, यावरच पुढची वाढ निर्धारित असेल.
मॅन्युफॅक्चरिंग युनिट्स स्थापित करण्यासाठी कोणते शहर सर्वोत्कृष्ट आहे?
मॅन्युफॅक्चरिंग युनिटसाठी, पसंतीची जागा शहराच्या सीमेबाहेर असायला पाहिजे जिथे रिअल इस्टेटचे दर कमी असतील. तसेच, तेथे प्रतिभावान कर्मचारी उपलब्ध असायला पाहिजे. असे ठिकाण पाहायचे ठरवल्यास चेन्नई, नागपूर किंवा कोलकाता हे योग्य ठरेल.
माहिती तंत्रज्ञान क्षेत्रातील सर्वोत्तम शहर कोणते आहे?
पायाभूत सुविधा, भांडवल, स्त्रोत तसेच प्रतिभावान कामगारांची उपलब्धता यामुळे पुणे आणि हैदराबादनंतर सिलिकॉन व्हॅली ऑफ इंडिया अर्थात बेंगळुरू उत्तम ठरेल.
आर्थिक गुंतवणूक सल्लागार किंवा कन्सलटंटसाठी सर्वोत्कृष्ट शहर कोणते आहे?
मुंबई ही भारताची आर्थिक राजधानी असल्याने बीएसई तसेच एनएसई मुंबईत आहेत. हे गुंतवणूक सल्लागार आणि कन्सलटंटसाठी एक श्रेयस्कर शहर असेल.
मुंबईतील व्यवसायांसमोर कोणती आव्हाने आहेत?
मुंबईला रिअल इस्टेटचे वाढते भाव ही सर्वांत मोठी समस्या भेडसावत आहे. यासाठी पुण्यामध्ये व्यवसाय करणे आणि मुंबई - पुणे एक्स्प्रेस वे मार्गाने मुंबईशी कनेक्ट राहयचं हा पर्याय असू शकतो. दुसरे मोठे आव्हान म्हणजे लोकसंख्या वाढ मात्र, त्यामुळे प्रतिभावान मनुष्यबळ मिळायला मदत होते.
