विविध क्रेडिटर्स काय आहेत: अर्थ आणि उदाहरणे

पैसा सर्व व्यावसायिक उपक्रमांची जीवन-रेखा आहे. उद्योग चालतात कारण त्यांच्याकडे कॅशफ्लो आणि आवक दोन्ही असते. तथापि, स्पर्धात्मक बाजारपेठेचा अर्थ असा होतो की अनेकदा सप्लायरला त्यांच्या ग्राहकांना खरेदी केलेल्या वस्तूंचे पैसे देण्यासाठी उधारीचा कालावधी द्यावा लागतो आणि हा ट्रेंड मोठ्या व्यवसायांपासून लहान किराणा दुकानांपर्यंत आहे. जेव्हा बाजार असा असतो, तेव्हा जवळजवळ सर्व व्यवसाय हे क्रेडिटर्स आणि इतर काही व्यवसायांचे डेबिटर्स असतात जे या कंपन्यांच्या बॅलन्स-शीटवर परिणाम करतात.

म्हणूनच, एंटरप्रायजेसच्या कार्याला आकार देण्यासाठी आणि बाजारावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी क्रेडिटर्स आणि डेबिटर्स हे महत्त्वाचे असतात. व्यावसायिक व्यवहारात, वस्तू किंवा सेवांची विक्री आणि खरेदी याला अनन्यसाधारण महत्त्व आहे. अशा प्रकारे, ज्या व्यक्ती किंवा संस्था त्यांच्या ग्राहकांना त्यांच्या वस्तू किंवा सेवा क्रेडिटच्या आधारावर ऑफर करतात त्यांना अशा क्रेडिट सुविधेचा लाभ घेणार्‍या फर्मच्या बुकमध्ये विविध क्रेडिटर्स मानले जाते.

विविध क्रेडिटर्स म्हणजे काय?

विविध क्रेडिटर्स असे लोक असतात ज्यांच्याकडून एखाद्या व्यक्तीला क्रेडिटच्या आधारावर वस्तू किंवा सेवा मिळतात. ते व्यवसाय किंवा ग्राहकही असतात ज्यांना व्यवसायाच्या वाढीसाठी वस्तू किंवा सेवांमध्ये क्रेडिट सुविधा मिळाल्यामुळे व्यवसायाचे पैसे देणे बाकी राहते. अकाउंटिंगच्या भाषेत अशा फर्म, क्लायंट, पार्टी, कंपन्या इत्यादींना, विविध क्रेडिटर्स म्हणतात.

व्यवसायात, विविध क्रेडिटर्स हे जबाबदार असतात कारण त्यांच्याकडे विशिष्ट व्यवहारामुळे व्यवसायाला ते बाकी रक्कम देतात. हे सेवा किंवा वस्तू देणारा व्यवसाय आणि अशा सेवा किंवा वस्तूंच्या सप्लायवर क्रेडिट सुविधेचा लाभ घेणारा व्यवसाय यांच्यात मान्य केलेल्या क्रेडिट टाईम लाईनवर आधारित आहे. विविध क्रेडिटर्सना फर्मचे दायित्व म्हणून सूचीबद्ध केले असल्याने, ते फर्मच्या बॅलन्स शीट क्रेडिट पार्टीच्या उजव्या बाजूला दिसतील.

विविध डेबिटर्स म्हणजे काय?

विविध डेबिटर्स हे असे लोक आहेत ज्यांना एखादी व्यक्ती क्रेडिट आधारावर सेवा किंवा वस्तू ऑफर करते आणि ते व्यवसाय किंवा ग्राहक ज्यांच्याकडून त्यांच्या व्यवसायाच्या प्रगतीसाठी घेतलेल्या क्रेडिट सुविधांमुळे पैसे देणे बाकी राहते. अकाउंटिंग भाषेत अशा फर्म, क्लायंट, पार्टी, कंपन्यांना विविध डेबिटर्स असे संबोधले जाते. याचा अर्थ त्यांनी घेतलेल्या वस्तू आणि सेवांवरील क्रेडिट सुविधांमुळे व्यवसायाने त्यांना पैसे देणे बाकी आहे. 

विविध डेबिटर्सची उदाहरणे:

सुरभी एंटरप्रायजेस, एम/एस ओरियन बिल्डर्सला क्रेडिट आधारावर हार्डवेअर विकणाऱ्या एंटरप्रायजेसचे उदाहरण घेवूया.

• ओरियन बिल्डर्स सुरभी एंटरप्रायजेसकडून 22,000/- किमतीचे हार्डवेअर विकत घेतात, ज्याची खरेदी 21 जानेवारी 2021 रोजी केली होती.
• सुरभी एंटरप्रायजेस त्यांना 3 महिन्यांचा क्रेडिट कालावधी ऑफर करते. 
• आता 20 एप्रिल 2021 रोजी पेमेंट देय आहे आणि ओरियन बिल्डर्स विशेषत: 20 एप्रिल 2021 रोजी किंवा त्यापूर्वी रु. 22,000/- भरण्याची सहमती आणि वचन देतात.
• येथे सुरभी एंटरप्रायजेस ही ओरियन बिल्डर्सची विविध डेबिटर्स आहे आणि पुढील उच्च क्रेडिट सुविधा मिळवण्यासाठी त्यांनी हे लोन वेळेवर चुकवणे आवश्यक आहे.

विविध क्रेडिटर्स कोण आहेत?

एम/एस ओरियन बिल्डर्स हे आता सुरभी एंटरप्रायजेसच्या बुक्समध्ये विविध क्रेडिटर्स आहेत. ते हा व्यवहार त्यांच्या देय खात्यांमध्ये, विविध क्रेडिटर्स खातेवहीमध्ये किंवा विविध क्रेडिटर्स बॅलन्स शीटमध्ये नोंदवतील.

सुरभी एंटरप्रायजेसचे बॅलन्स शीट त्यांच्या खातेवही आणि जर्नल्सवर आधारीत असू शकते व ते खालीलप्रमाणे दिसून येईल:

त्याचप्रमाणे, समजा ज्यांनी क्रेडिट घेतले आहे त्यांना ओरियन एंटरप्रायजेसचे बुक्स पाहायचे आहे. अशा परिस्थितीत, सुरभी एंटरप्रायजेस हे विविध डेबिटर्स असतील आणि ते त्यांच्या विविध डेबिटर्सच्या खात्यात प्रतिबिंबित होईल. विविध डेबिटर्स ही कंपनीची मालमत्ता आहे आणि ओरियन बिल्डर्सच्या बुक्समध्ये, विविध डेबिटर्स किंवा कंपनीची मालमत्ता विविध डेबिटर्सच्या अंतर्गत त्यांच्या बॅलन्स शीट मालमत्तेच्या बाजूला किंवा डाव्या बाजूला सूचीबद्ध केली जाते.

हेही वाचा : भारतात जीएसटीचे प्रकार - सीजीएसटी, एसजीएसटी आणि आयजीएसटी म्हणजे काय?

प्राप्य किंवा देय खात्यांचा अर्थ

• देय खाती ही फर्म किंवा एंटरप्रायजेसने त्याच्या सप्लायर्सला देय असलेली एकूण रक्कम आहे आणि ती त्यांच्या बॅलन्स शीटमध्ये दायित्व म्हणून दर्शवली आहे.
• देय खात्यांचा साधा अर्थ असा आहे की जेव्हा तुम्ही एखाद्या संस्थेकडून सेवा किंवा वस्तू खरेदी करता तेव्हा तुम्हाला फर्मला काही रक्कम द्यावी लागते.
• जर तुमची सप्लायरला नंतर पैसे देण्याची किंवा त्याच्या क्रेडिट सुविधांचा लाभ घेण्याची व्यवस्था असेल, तर फर्म हा व्यवहार त्यांच्या बॅलन्स शीटच्या उजव्या बाजूला देय असलेल्या खात्यांमध्ये किंवा विविध डेबिटर्सच्या विभागात देय रक्कम म्हणून दर्शवेल.
• देय आणि प्राप्त करण्यायोग्य खाती ही डायनॅमिक खाती आहेत आणि पेमेंट होईपर्यंत किंवा प्राप्त होईपर्यंत ती तशीच राहतात.
• शिवाय, पैसे देणे बाकी असल्याने, इतरांकडून प्राप्त किंवा देय असलेली खाती ही कंपनीची जबाबदारी आहे. देय बिले देय खात्यांचे दुसरे नाव आहे.

डायनॅमिक खाते देय हेड तुमच्या व्यवसायाच्या आरोग्यासाठी महत्त्वपूर्ण आहे. जेव्हा डेबिटर ज्याच्याकडे फर्मचे पैसे आहेत तो वेळेवर पैसे देत नाही, तेव्हा ते करार करणार्‍या पक्षांमधील सामंजस्य बिघडू शकते. यामुळे क्रेडिट सुविधा बंद होऊ शकतात आणि व्यावसायिक समुदायातील डेबिटरची प्रतिष्ठा नष्ट होऊ शकते आणि एखादी व्यक्ती न्यायालयात जाऊ शकते. क्रेडिट ऑफर करणार्‍या फर्मसाठी विविध क्रेडिटरच्या स्तंभातील उच्च मूल्यदेखील वाईट आहे आणि नंतर अशा फर्मला क्रेडिट सुविधा देण्यास नकार देऊ शकते.

अशाप्रकारे, तुमची देय बिले किंवा देय खात्याचे मॅनेजमेंट तुमची विश्वासार्हता, कॅशफ्लोच्या अटी आणि व्यावसायिक संबंधांवर परिणाम करते. त्यामुळे, तुमच्या व्यवसायाच्या कॅशफ्लोत अडथळे येणार नाहीत याची खात्री करण्यासाठी ते कौशल्यपूर्वक आणि तत्परतेने मॅनेज केले पाहिजे.

टॅलीमध्ये विविध क्रेडिटर्सच्या अर्थाचे उदाहरण:

या उदाहरणाचा विचार करूया, एस एंटरप्रायजेस गुंजन ट्रेडर्सकडून 30 दिवसांच्या क्रेडिटवर 1,50,000 रुपयांच्या वस्तू खरेदी करते.

• आता एस एंटरप्रायजेस विविध क्रेडिटर्स अंतर्गत दाखवले आहे आणि गुंजन ट्रेडर्सच्या देय खात्यात मालाच्या डिलीव्हरीच्या तारखेपासून त्या तारखेपर्यंत दाखल केले जाते, जोपर्यंत एस एंटरप्रायजेस देय रकमेचे पेमेंट करत नाही.

गुंजन ट्रेडर्सच्या बॅलन्स शीटचे काय?

• एस एंटरप्रायजेस हे त्यांचे विविध क्रेडिटर्स आहे आणि त्यांच्याकडे प्राप्त करण्यायोग्य खाते आहे.
• गुंजन ट्रेडर्ससाठी ही एक मालमत्ता आहे आणि म्हणूनच विविध क्रेडिटर्स किंवा प्राप्त करण्यायोग्य खात्यांमध्ये दर्शवले जाते.
• जेव्हा विविध क्रेडिटर्स मूल्य खूप जास्त असते, तेव्हा कंपनीच्या विश्वासार्हतेवर तिची प्रतिष्ठा, कॅशफ्लो इत्यादींवर परिणाम होतो.

थकबाकी देय रक्कम मॅनेज का करायची?

जेव्हा जेव्हा तुमच्या विक्रेत्यांकडून क्रेडिटच्या आधारावर वस्तू किंवा सेवांचा लाभ घेतला जातो, तेव्हा पेमेंटसाठी मान्य केलेल्या टाइम लाईनवर चर्चा केल्यानंतर ते निर्दिष्ट करणे महत्त्वाचे असते. त्वरित देयके वाईट बाजार संबंध टाळू शकतात तसेच तुम्हाला निरोगी कॅशफ्लो राखण्यात मदत करू शकतात. आता, अशा पेमेंटचा तुम्हाला कसा फायदा होऊ शकतो ते जाणून घेऊया.

तुमच्या देयांचा मागोवा घ्या आणि रेकॉर्ड करा: तुमची खाती देय लेजर किंवा बॅलन्स शीटमधील विविध क्रेडिटर्स तुम्हाला तुमच्या क्रेडिटर्सचे संपूर्ण चित्र आणि तुम्ही त्यांचे काय देणे आहे, तसेच देय रकमेच्या तारखा देतात. थकबाकीदारांची देय खाती मॅनेज केल्याने तुम्हाला वेळेवर पेमेंट करण्यात आणि फर्मच्या वेळोवेळी खर्चाचे शेड्यूल करण्यात मदत होते. अशा प्रकारे, तुम्ही तुमच्या व्यवसायात चांगला कॅशफ्लो आणि प्रतिष्ठा मिळवू शकता. 

क्रेडिट कालावधीचा काटकसरीने वापर: देय खात्यांचा मागोवा घेऊन, तुम्ही शून्य व्याजदराने क्रेडिट सुविधा वापरत आहात आणि देय रक्कम नंतर भरत आहात. जर देयके पद्धतशीरपणे दिली गेली, तर तुम्ही निर्भयपणे अशा क्रेडिट सुविधांचा आनंद घेऊ शकता. म्हणूनच तुमच्या इनव्हॉईसमध्ये ऑफर केलेला क्रेडिट कालावधी किंवा देय तारीख स्पष्टपणे नमूद करणे आवश्यक आहे. तुमचे प्राप्य योग्य खाते 30-दिवसांचा सावध क्रेडिट कालावधी दर्शवत असल्याची खात्री करा आणि तुम्हाला तुमची देय रक्कम लवकर मिळण्यास मदत करण्यासाठी त्यांच्या खाते लेजरमध्ये क्रेडिट मिळवणाऱ्या प्रत्येक पक्षाच्या देय तारखांचा उल्लेख करा. पक्ष डीफॉल्ट असल्यास, तुमच्या कॅशफ्लोवर परिणाम होतो आणि तुम्हाला तुमच्या सप्लायर्सला पेमेंट करण्यात अडचणी येतील. क्रेडिट सुविधेचा काटकसरीने वापर ही एक कला आहे जी तुम्ही केवळ तुमची प्राप्य खातीच नाही तर देय असलेली खाती देखील रेकॉर्ड आणि ट्रॅक करून करू शकता.

तुमच्या विक्रेत्यांसह व्यवसाय क्रेडिट आणि प्रतिष्ठा वाढवते: प्राप्य खात्यांची त्वरित पावती हे सुनिश्चित करते की तुमची थकबाकी भरण्यासाठी तुमच्याकडे पुरेसा निधी आहे. व्यावसायिक समुदायामध्ये त्वरित पेमेंट करण्याव्यतिरिक्त, चांगल्या सवलती आणि सुधारित क्रेडिट सुविधा. याशिवाय, या दोनपैकी कोणतेही खाते बंद केल्याने तुमच्या कॅशफ्लोच्या शिलकीमध्ये अडथळे निर्माण होतात, जसे की ते तुमचे डेबिटर्स आणि क्रेडिटर्सवर परिणाम करतात. ही खाती व्यवस्थापित करणे तुमच्या कंपनीच्या आरोग्यासाठी आणि बाजारातील प्रतिष्ठेसाठी महत्त्वाचे आहे. त्याचा तुमच्या बॅलन्स शीटवर आणि इतर स्रोतांकडून निधी उभारण्याच्या शक्यतेवरही परिणाम होतो. देय आणि प्राप्य करण्यायोग्य खाती ही तुमच्या कंपनीची अल्प-मुदतीची मालमत्ता आणि दायित्वे आहेत ज्यांचे व्यवस्थापन कार्यक्षमतेने करणे आवश्यक आहे. लक्षात ठेवा, या दोन्ही खात्यांवरील ऑफर केलेल्या व्यवसाय क्रेडिटवर व इतर खर्चांवर नेहमीच एक वहन खर्च असतो.

देय मॅनेज करण्यासाठी अकाउंटिंग सॉफ्टवेअर वापरा:

• तुम्ही तुमच्या विक्रेत्यांकडून क्रेडिटवर वस्तू किंवा सेवा खरेदी केल्यास, तुम्हाला तुमच्या सप्लायर्सकडून व्यवहार आणि देय रकमेचा मागोवा घेणे आणि रेकॉर्ड करणे आवश्यक आहे.
• टॅलीसारखे अकाउंटिंग सॉफ्टवेअर तुम्हाला खरेदी रेकॉर्ड करण्याची परवानगी देते आणि आपोआप खरेदीची रक्कम दुसर्‍या पक्षाकडून क्रेडिट पेमेंट म्हणून दाखवते.
• तुम्ही पेमेंट करता तेव्हा तुम्हाला रक्कम एंटर करणे आवश्यक आहे आणि सॉफ्टवेअर इतर पक्षाचे खाते स्वयं-अपडेट करते. लेजर व्हाउचर, मासिक सारांश आणि गट सारांश रिपोर्टदेखील सहज उपलब्ध आहेत जे तुम्हाला तुमच्या विविध डेबिटर्स आणि विविध क्रेडिटर्सला टॅलीमध्ये प्राप्त आणि देय खाती म्हणून मॅनेज करण्यात मदत करतात.
• तुमची बिले राखण्यासाठी तुम्ही विशिष्ट संदर्भ क्रमांक वापरता तेव्हा, पक्षाचे मुख्य खाते बिलानुसार शोधण्याचा पर्याय वापरून भविष्यात बिलांवर ट्रॅक ठेवणे सोपे होते.
• खरेदी एकाधिक बिलांमध्ये देखील विभाजित केली जाऊ शकते. कारण पेमेंट ब्रेकअपचा मागोवा घेण्यासाठी आणि पेमेंट्स आणि प्राप्यांसाठी पद्धतशीरपणे खात्यात मदत करण्यासाठी.
• थकबाकी देय किंवा विविध क्रेडिटर्सच्या दृश्यामध्ये कोणत्याही निवडलेल्या सप्लायरसाठी प्रलंबित रक्कम, देय तारीख, दिवसांची संख्या आणि बरेच काही यासारखे तपशील असतात.
• तुम्हाला आवश्यक असेल तेव्हा टॅली थकबाकी रिपोर्ट प्रदान करते जेणेकरून तुम्ही तुमची थकबाकी भरू शकता.

हेही वाचा : कलम 87ए अंतर्गत आयकर सूट

निष्कर्ष:

या लेखातून, व्यवसाय चालवताना चांगल्या कॅशफ्लोची आवश्यकता समजायला मदत होते. टॅलीमधील विविध क्रेडिटर्स आणि विविध डेबिटर्स हे सर्व व्यवसायांच्या बॅलन्स शीटमध्ये उपस्थित असतात आणि व्यवसायात ते स्विकृत नियम आहेत. व्यवसाय सुरळीत चालण्यासाठी आणि कर्जदारांशी योग्य संबंध राखण्यासाठी योग्य बॅलन्स मॅनेज करणे आणि कर्ज वेळेवर भरणे आवश्यक आहे. Biz Analyst सारखे टॅली सॉफ्टवेअर या बाबतीत उपयुक्त ठरू शकते. 

तुम्ही तुमच्या स्मार्टफोनवरून विविध क्रेडिटर्स आणि डेबिटर्सच्या प्रमुखांचे रेकाॅर्ड आणि ट्रॅक ठेवू शकता. या अ‍ॅपसह, तुम्ही तुमच्या व्यवसायाचा फ्लो मॅनेज करू शकता, डेटा एंट्री करू शकता, विक्रीचे मूल्यांकन करू शकता आणि विक्री संघाची उत्पादकताही वाढवू शकता.

सतत विचारले जाणारे प्रश्न

1. मी टॅलीमध्ये कंपनीचे देय खाते कसे शोधू शकतो?

टॅलीमध्ये देय असलेल्या खात्यांमध्ये प्रवेश करण्यासाठी खालील मार्ग वापरा. टॅली गेटवे वर जा आणि 'आणखी रिपोर्ट प्रदर्शित करा' अंतर्गत पाहा. खात्यांचे विवरण आणि त्याखालील थकबाकी टॅब निवडा. यामधून, भरायची रक्कम टॅब निवडा. 

2. देय खाती व्यावसायिक खर्च मानली जाऊ शकतात का?

नाही. देय असलेली सर्व खाती तुमच्या फर्मची दायित्वे आहेत आणि तशी नोंद केलेली आहे. हे व्यवसाय खर्चाचे खाते नसून दायित्व खाते आहे.

3. देय खाती आणि प्राप्त करण्यायोग्य खाती कशी वेगळी आहेत?

सोप्या भाषेत, मिळणारी खाती म्हणजे ग्राहकांनी तुमच्या व्यवसायाला दिलेले पैसे आणि भरायचे खाते म्हणजे तुमच्या फर्मने सप्लायर्सला दिलेले पैसे.

4. विविध क्रेडिटर्स व्यवसायासाठी जबाबदार का आहेत?

विविध क्रेडिटर्सचा अर्थ असा आहे की तुम्ही तुमच्या क्रेडिटरचे पैसे देणे बाकी आहे आणि त्यांच्याकडून व्याजमुक्त क्रेडिट घेतले आहे. सामानाचा वाहून नेण्याचा खर्चही तुम्ही उचलता. त्यामुळे ते तुमच्या व्यवसायाचे दायित्व आहे, जोपर्यंत तुम्हाला विकल्या गेलेल्या वस्तू किंवा सेवांसाठी पेमेंट करत नाही.

5. विविध डेबिटर्स ही व्यवसायाची संपत्ती का आहे?

विविध डेबिटर्स ग्राहक तुमच्या व्यवसायांच्या पैशांचे पेमेंट करतात आणि यामुळेच विक्रेत्यांकडून मोफत क्रेडिट प्राप्त होते. त्यामुळे तुम्ही विकलेल्या वस्तू किंवा सेवांसाठी तुमची देयके प्राप्त होईपर्यंत ही तुमच्या व्यवसायातील संपत्ती किंवा पैसा किंवा वस्तू आहे.

6. पेमेंट व्यवस्थापित करण्यात मदत करणाऱ्या अकाउंटिंग अ‍ॅपचे नाव सांगा?

Khatabook हे असेच एक अकाउंटिंग अ‍ॅप आहे ज्यामध्ये अनेक उपयुक्त फिचर्स आहेत. हे लहान व्यवसायांना पेमेंट रिमाईंडर पाठवण्यात मदत करू शकते. खातेवही व्यवस्थापित करण्यासाठी आणि व्यवसाय रिपोर्ट तयार करण्यासाठी हे खूपच उपयोगी आहे. त्यामुळे या अ‍ॅपद्वारे व्यवसाय उत्तम पद्धतीने मेंटेन केला जाऊ शकतो.