सन 2000 मध्ये, अटलबिहारी वाजपेयी सरकारने देशभरात कर प्रणाली लागू करण्याचा निर्णय घेतला. बऱ्याच प्रतीक्षेनंतर 8 सप्टेंबर 2016 रोजी वस्तू व सेवा कर (जीएसटी) विधेयक मंजूर झाले आणि 10 महिन्यांनंतर जुलै 2017 मध्ये अंमलात आला. आतापर्यंत संपूर्णपणे संपूर्ण देशावर या कराचा लक्षणीय परिणाम झाला आहे. संपूर्ण देशाला एकाच कराच्या कायद्यांतर्गत आणून स्वतंत्र राज्य कर काढून राज्य अर्थव्यवस्था एकत्रित करणारी कर योजना सुरू करण्याचा सरकारचा दृष्टीकोन होता. जीएसटी लागू करण्याचा मुख्य फायदा म्हणजे वेगवेगळ्या अप्रत्यक्ष करांना कमी करून त्यांना एका प्रमाणित करासह बदलणे. सेवा कर, केंद्रीय अबकारी कर, मूल्यवर्धित कर (व्हॅट), प्रवेश कर, करमणूक कर इत्यादी हटविण्यात आले असून आता जीएसटीने त्या सर्वांची जागा घेतली आहे. जीएसटी लागू करण्याचा आणखी एक फायदा म्हणजे यामुळे करदात्यावर अनेक कर भरण्याचे ओझे कमी झाले आणि कर चुकवणे आणि कर भ्रष्टाचाराचे प्रमाण ही कमी झाले आहे.
जीएसटीच्या नोंदणीसाठी आवश्यक निकष
तुम्हाला नोंदणी करण्याची आवश्यकता आहे की नाही याची खात्री नसल्यास, तुम्ही खाली यादी दिलेल्या कोणत्या श्रेणी अंतर्गत येत आहात का? ते तपासा.
-
- उत्पादन शुल्क, व्हॅट किंवा सेवा कर भरणारे वैयक्तिक करदाता.
- जे व्यवसाय दरवर्षी 40 लाख रुपयांपेक्षा जास्त पैसे कमावतात.
- एक प्रासंगिक करपात्र व्यक्ती.
- एजंट्स आणि वितरक.
- ई-कॉमर्स एकत्रित करणारे.
- रिव्हर्स चार्ज यंत्रणेवर आधारित कर देणारे.
जीएसटी राजवटी अंतर्गत विविध कार्ये उपलब्ध करून देण्यासाठी आणि जीएसटीशी संबंधित सर्व क्रिया एकाच छताखाली आणण्यासाठी ऑनलाईन जीएसटी पोर्टल तयार केले गेले आहे. जीएसटी पोर्टल कर अधिकाऱ्यांना प्रत्येक व्यवहाराच्या नोंदी तपासण्यासाठी तर करदात्यास ऑनलाईन पाहण्यासाठी आणि रिटर्न भरण्यासाठी उपलब्ध आहे. जीएसटी पोर्टलवर नोंदणी करणे ही एक वेळची बाब आहे. अधिकृत कर एजन्सी आणि सामान्य करदाता यांच्यातील दरी दूर करण्याचा यांचा हेतू आहे. वस्तू आणि सेवा कर नेटवर्क (जीएसटीएन) पोर्टलचा कणा म्हणून काम करते. तसेच, गुंतागुंतीचे आणि अत्याधुनिक नेटवर्क ऑनलाईन ठेवण्यासाठी आणि करदात्यांसह भारत सरकारमधील अडथळा मुक्त संवाद साधण्यासाठी आवश्यक संगणकीय शक्ती प्रदान करते. जीएसटी पोर्टलवर तुमचे रिटर्न्स भरणे अधिक सोपे करण्यासाठी सेवा मोठ्या प्रमाणात उपलब्ध आहेत, काही वापरल्या गेलेल्या सेवा खाली दिल्या आहेत.
-
-
- जीएसटीसाठी नोंदणी.
- जीएसटी योजनेसाठी अर्ज.
- रचना योजनेची निवड आणि निवड रद्द करण्याचा पर्याय.
- जीएसटी रिटर्न्स भरणे.
- जीएसटीचे पेमेंट करणं
- इनपुट टॅक्स क्रेडिट (आयटीसी) संबंधित फॉर्म दाखल करणे.
- ट्रॅकिंगला मिळालेल्या नोटिसा.
- जीएसटी परतावा दाखल करणं
- भिन्न संक्रमण फॉर्म भरणे
- फील्ड्सला दुरुस्त करणे आणि बदलणे.
-
जीएसटी पोर्टल अस्तित्त्वात आल्याने पारंपारिक कागदपत्रांचे डिजिटलमध्ये रूपांतर झाल्याने अनेक प्रक्रिया सुलभ झाल्या आहेत.
जीएसटी पात्र इनव्हाॅईस काय आहे?
तुमचा व्यवसाय जीएसटी अंतर्गत नोंदणीकृत असल्यास, जेव्हा तुम्ही वस्तू किंवा सेवांचा पुरवठा करता तेव्हा तुम्हाला जीएसटीचे इनव्हाॅईस जारी करण्याची आवश्यकता असते. रचना स्कीम अंतर्गत नोंदणीकृत व्यवसायांना पुरवठ्याचे बिल जारी करणे आवश्यक आहे. तुमच्या पुरवठ्याच्या प्रकारानुसार हे 3 प्रकारचे इनव्हाॅईस आहेत:
राज्यांतर्गत इनव्हाॅईस
तेव्हाच याची आवश्यकता असते जेव्हा नोंदणीकृत राज्यातून पुरवठा पूर्ण केला जातो. या इनव्हाॅईसवर सीजीएसटी आणि एसजीएसटी देखील गोळा केला जातो.
आंतरराज्य इनव्हाॅईस
जेव्हा पुरवठा 2 वेगवेगळ्या राज्यांमध्ये केला जातो तेव्हाच त्याची आवश्यकता असते. या इनव्हाॅईसवर आयजीएसटी गोळा केले जाते.
निर्यात इनव्हाॅईस
जेव्हा बाहेर देशातून पुरवठा केला जातो तेव्हाच याची आवश्यकता असते.
जीएसटी इनव्हाॅईस तयार करण्याचे नियम
सरकारच्या म्हणण्यानुसार, कलम 31 मध्ये संदर्भित कर इनव्हाॅईस नोंदणीकृत व्यक्तीद्वारे जारी केले जाईल आणि त्यामध्ये पुढील माहिती असेल.
-
- नाव,पत्ता आणि पुरवठादाराचे जीएसटीआयएन.
- करदात्याचे नाव, पत्ता आणि जीएसटीआयएन (नोंदणीकृत असल्यास).
- करदात्याचे नाव, पत्ता आणि वितरण पत्ता. तसेच, राज्याचे नाव आणि संबंधित राज्याचा कोड.
- वस्तू किंवा सेवांचे वर्णन.
- जारी केलेली तारीख
- वस्तूंच्या बाबतीत, प्रमाण
- विशिष्ट सेवा किंवा वस्तूंसाठीचा जीएसटी दर.
- वस्तू किंवा सेवांच्या पुरवठ्यावर करपात्र रक्कम.
- वस्तू किंवा सेवांच्या पुरवठ्यावर एकूण रक्कम.
- हार्मोनाईज्ड सिस्टम ऑफ नोमेनक्लेचर(एचएसएन) कोड किंवा अकाउंटींग कोड ऑफ सर्व्हीस.
- पुरवठा करण्याचे ठिकाण, राज्याच्या नावासह.
- कर भरण्याच्या आधारावर रिव्हर्स चार्ज.
- अधिकृत पुरवठादारासाठी प्रतिनिधीची डिजिटल स्वाक्षरी.
एक्सेलमधील जीएसटी इनव्हॉईस स्वरूप
जीएसटी इनव्हॉईस टेम्प्लेटच्या स्वरूपात 5 विभाग आहेत:
हेडर (मथळा) विभाग
व्यवसायाचे नाव, व्यवसायाचा पत्ता, व्यवसायाचा लोगो आणि जीएसटीआयएन स्पष्ट करते.
ग्राहकाचा तपशिल विभाग
ग्राहकाचे नाव, पत्ता, जीएसटीआयएन, इनव्हाॅईस क्रमांक आणि इनव्हाॅईस तारीख स्पष्ट करते.
उत्पादन आणि कर तपशिल विभाग
उत्पादनाचे वर्णन, एचएसई/एसएसी कोड, प्रमाण, युनिट्स, सूट, सीजीएसटी, एसजीएसटी आणि आयजीएसटी दर स्पष्ट करते.
बिलिंग सारांश विभाग
ग्राहकाने द्यायची असलेली एकूण बिलिंग रक्कम स्पष्ट करते. सीजीएसटी, एसजीएसटी आणि आयजीएसटी रक्कम, करपात्र रक्कम, एकूण विक्री रक्कम आणि एकूण अंतिम इनव्हाॅईस स्वयंचलितपणे मोजले जाते.
स्वाक्षरी विभाग
या विभागात अन्य रिमार्कसह प्राप्तकर्ता आणि अकाउंटंटच्या स्वाक्षर्या आहेत. या एक्सेल इनव्हाॅईस टेम्पलेट्सचा फायदा असा आहे की तुम्हाला तुमचे जीएसटी इनव्हाॅईस सुरूवातीपासून तयार करण्याची आवश्यकता नाही. जीएसटी इनव्हॉईससाठी एक्सेल टेम्पलेट्स डाउनलोड करण्यासाठी ऑनलाईन लिंक उपलब्ध आहेत आणि ते वापरण्यासाठी मोफत आहेत. ते मानक स्वरूप, कर ब्रेकअप, कर आणि आयजीएसटी स्वरूप यासारख्या 4 मुख्य प्रकारांमध्ये येते. एक्सेलमधील जीएसटी इनव्हॉईस स्वरूप आणखी एक पाऊल पुढे आहे, एक्सेलमध्ये एक तंतोतंत फॉर्म्युला तयार केला गेला आहे जो दिलेली सूट आणि कर ब्रेक-अपची गणना करू शकते. जर स्तंभ पुरेसे नसतील तर आवश्यक असल्यास तुम्ही कोणत्याही टेम्पलेट सहजपणे संपादित करू शकता.