ઈ-વે બિલ શું છે? ઈ-વે બિલ કેવી રીતે બનાવવું?

ઈ-વે બિલ દ્વારા આપણે શું સમજી શકીએ?

ઈલેક્ટ્રોનિક ઈ-વે બિલએ પાલન પદ્ધતિ છે, જે માલસામગ્રીની ગતિવીધીઓને નિયંત્રિત કરે છે. ડિજિટલ ઈન્ટરફેસના માધ્યમથી માલસામગ્રીની ગતિને શરૂ કરનાર વ્યક્તિ સંબંધિત સુચનાઓને અપલોડ કરીને GST પોર્ટલમાં ઈ-વે બિલ તૈયાર કરે છે. ઈ-વે બિલની માલસામગ્રીની આપ-લે પહેલા કરવામાં આવે છે.

ઈ-વે બિલ નંબર(ઈબીએન) શું છે?

જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ એક ઈ-વે બિલ તૈયાર કરે છે, ત્યારે પોર્ટલ તેને એક વિશિષ્ટ ઈ-વે બિલ નંબર અથવા ઈબીએન આપે છે. જે સપ્લાયર, ટ્રાન્સપોર્ટર અને પ્રાપ્તકર્તાની પાસે સરળતાથી હોય છે.

ઈ-વે બિલની અનુરૂપતા

વસ્તુઓ અને સેવા કર(જીએસટી)એક નવો નિયમ છે, અને જેમાં ઘણી મુશ્કેલીઓ આવતી હોય છે. ઈ-વે બિલની વ્યવસ્થા એટલા માટે જ કરવામાં આવી છેકે, જેનાથી વસ્તુઓનું દેશભરમાં કોઈપણ મુશ્કેલી વગર સંચાલન કરી શકાય. જે માલસામગ્રીની ગતિવિધિઓની જાણકારી મેળવવા માટે કાર્ય કરે છે. જેથી ડમી બિલ ઓછા થાય છે, અને દેશમાં કરચોરી પર નિયંત્રણ લાવી શકાય.

ઈ-વે બિલનો અમલ

ઈ-વે બિલ પ્રણાલી એક રાજ્યથી બીજા રાજ્ય વચ્ચે અને રાજ્યની અંદર માલસામગ્રીના પરિવહન અથવા પુરવઠા માટે લગાડવામાં આવે છે. રાજ્યની અંદર માલસામગ્રની આપ-લેના કિસ્સાઓમાં રાજ્યના જીએસટી નિયમો પ્રમાણે વિલંબ થઈ શકે છે.

આ પ્રણાલીનો ઉપયોગ નીચે મુજબ સુચવે છે. સપ્લાય માટે રૂ. 50000થી વધુની કિંમત ધરાવતા વાહનો અથવા વાહનમાં માલની અવરજવર માટે વ્યક્તિએ ઈ-વે બિલ બનાવવુ જરૂરી છે. 

ઈ-વે બિલ પ્રણાલીના હેતુ માટે સીજીએસટી એક્ટ 2017 મુજબ પુરવઠાની વ્યાખ્યામાં સમાવેશ થાય છે. 

1. વસ્તુઓ અથવા સેવાઓના પુરવઠા તમામ પ્રકારો અથવા વેચાણ, ડિસ્ટાઉન્ટ, વિનિમય, સ્થાનાંતરણ, ભાડા, લીઝ, લાયસન્સ અથવા નિકાલ.

2. વ્યવસાય દરમિયાન વિચાર કરવા માટે કરવામાં આવે છે, અથવા

3. વિચારણા માટે કરવામાં આવે છે, વ્યવસાય દરમિયાન અથવા વ્યવસાય આગળ વધારવા માટે નહીં, અથવા

4. કોઈપણ વિચાર કર્યા વગર કરવામાં આવ્યું છે.

ઈ-વે બિલ બનાવવા માટે ક્યારે અને કોની જરૂર પડે છે?

સીજીએસટીના નિયમો મુજબ,

1. પ્રત્યેક નોંધાણી કરેલી વ્યક્તિ 50000 રૂપિયાથી વધુની કિંમતની માલસામગ્રીની હેરફેરનો પરિચય આપે છે.(ઈ-વે બિલની મર્યાદા દરેક રાજ્ય અને રાજ્યની અંદર અલગ અલગ હોય છે)

2. પુરવઠાના કિસ્સાઓમાં, અથવા

3. પુરવઠા સિવાયના માલની ડિલિવરી (નિયમ 55 નું સહયોગ) અથવા

4. નોંધણી વગરની વ્યક્તિ પાસેથી માલ મેળવવો.

5. ઈ-કોમર્સ ઓપરેટર અથવા કુરિયર એજન્સી - નોંધાણી કરેલ વ્યક્તિ કે, જે ઈ-વે બિલ બનાવવા માટે જવાબદાર છે, તે ઈ-કોમર્સ ઓપરેટર અથવા કુરિયર એજન્સી અથવા ટ્રાન્સપોર્ટરને વિગતો આપીને ઈ-વે બિલ તૈયાર કરવા માટે પ્રાધિકૃત કરી શકે છે.

6. જો માલસામગ્રીને બીજા રાજ્યમાં સ્થિત કર્મચારીને દ્વારા મોકલવામાં આવે, તો નોંધાણી કરેલ વ્યક્તિ કે કર્મચારી ઈ-વે બિલ તૈયાર કરશે.

7. હસ્તકલાના કિસ્સામાં, એક રાજ્ય કે કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશથી બીજા રાજ્ય કે કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશમાં જે માલ મોકલવામાં આવે છે, તેને જીએસટી હેઠળ નોંધણી કરાવવી જરૂરી નથી, તે માલસામગ્રીના મૂલ્યને ધ્યાનમાં લીધા વિના ઈ-વે બિલ બનાવવામાં આવશે.

8. જો કોઈ વસ્તી કિંમત 50000થી ઓછી હોય તો પણ સ્વૈચ્છિક રીતે ઈ-વે બિલ બનાવી શકાય છે. 

ઈ-વે બિલની રચના

ઈ-વે બિલને ભાગ A અને ભાગ B નામથી 2 ભાગમાં વહેંચવામાં આવ્યું છે, અને તેની વિગતો ફોર્મ જીએસટીઈડબલ્યુબી -01 માં આપવામાં આવી છે.

•  ભાગ A માં સપ્લાયર અને પ્રાપ્તકર્તાના જીએસટીઈએન, રવાનગી અને ડિલિવરીનું સરનામુ, દસ્તાવેજ નંબર, દસ્તાવેજની તારીખ, માલનું મુલ્ય, એચએસએન કોડ અને પરિવહનના કારણની માહિતી આપવી જરૂરી છે. 
• ભાગ B માં માર્ગ પરિવહન માટે વાહનનો નંબર(રેલ,હવાઈ અને જહાજમાં જરૂરી નથી) અને દસ્તાવેજ નંબરો જેમકે કામચલાઉ વાહન નંબર.
• ફોર્મનો ભાગ A જીએસટી હેઠળ નોંધણી કરેલ વ્યક્તિ દ્વારા ઈ-વે બિલમાં ભરી દેવામાં આવે છે. ફોર્મના ભાગ Bને માલસામગ્રી મેળવનાર દ્વારા ભરવામાં આવે છે. 
• રજિસ્ટર ન કરાયેલ વ્યક્તિના કિસ્સામાં, પ્રાપ્તકર્તા ઈ-વે બિલ તૈયાર કરશે અને નિયમો પુરા કરશે જો તે સપ્લાયર છે.

સંયુક્ત ઈ-વે બિલ 

ફોર્મ જીએસટીઈડબલ્યુબી-02 નો ઉપયોગ સંયુક્ત ઈ-વે બિલ તૈયાર કરવા માટે થાય છે, ટ્રાન્સપોર્ટ એક જ વાહનનો ઉપયોગ ઘણી બધી માલસામગ્રીના પરિવહન માટે કરે છે. એક સંયુક્ત ઈ-વે બિલ બનાવવા માટે ટ્રાન્સપોર્ટ પાસે બધી માલસામગ્રીના અલગ ઈ-વે બિલ હોવા જોઈએ. દરેક માલસામગ્રીના અલગ ઈ-વે બિલ પરથી એક સંયુક્ત બિલ બનાવી શકાય છે.

ઈ-વે બિલ તૈયાર કરવા માટેના દસ્તાવેજો

1. ઈન્વૉઇસ કે બિલ અથવા માલસામગ્રી સાથે સંબંધિત ચલન

2. માર્ગ દ્વારા પરિવહનના કિસ્સામાં ટ્રાન્સપોર્ટર આઈડી અથવા વાહનનો નંબર

3. ટ્રાન્સપોર્ટર આઈડી, પરિવહન દસ્તાવેજ નંબર અને રેલવે, હવા અથવા જહાજો દ્વારા પરિવહન માટે દસ્તાવેજની તારીખ.

ઈ-વે બિલની માન્યતા અવધિ

માન્યતા અવધિ નીચે મુજબ છે:

નવી માહિતી પ્રમાણે, ઈ-વે બિલની માન્યતા તેની સમાપ્તિના સમયથી 8 કલાકની અંદર લંબાવી શકાય છે. તેથી સંયુક્ત ઈ-વે બિલની માન્યતાની અવધિની ખાતરી કરી શકાતી નથી. માન્યતા અવધિ વ્યક્તિગત માલની માન્યતા અવધિ અનુસાર લેવામાં આવશે. અને કન્સાઈન્મન્ટ વ્યક્તિગત માલસામગ્રીની માન્યતા અવધિ પ્રમાણે નક્કી કરેલ સ્થળે પહોચવુ જોઈએ.

જો કે, એક અખબારી યાદી પ્રમાણે સ્પષ્ટ કરવામાં આવ્યું છેકે, કોઈ પણ માલસામગ્રીની માન્યતા અવધિ પ્રથમ વખત ટ્રાન્સપોર્ટર દ્વારા જીએસટીઈડબલ્યુબી-01 ફોર્મના ભાગ Bની વિગતો અપડેટ કર્યા પછી જ શરૂ થશે.

ઈ-વે બિલ બનાવવું ફરજિયાત નથી તેવા કિસ્સાઓની વિશિષ્ટતા

નીચેના કિસ્સામાં ઈ-વે બિલ તૈયાર કરવું ફરજિયાત નથી

1. નોન-મોટરચાલિત પરિવહન દ્વારા માલનું પરિવહન.

2. કસ્ટમ્સ દ્વારા મંજૂરીના હેતુસર બંદર અને લેન્ડ કસ્ટમ્સ સ્ટેશનથી કન્ટેનર ડેપોમાં (આદેશ માં) અથવા કન્ટેનર માલસામગ્રી પરિવહન સ્ટેશનમાં માલસામગ્રીનું પરિવહન.

3. એવા ક્ષેત્રોમાં માલસામગ્રીની અવરજવર સંદર્ભે જે સંબંધિત રાજ્ય દ્વારા ઘડવામાં આવેલા નિયમો હેઠળ સૂચિત કરવામાં આવે છે.

4. પરિવહન કરેલ માલસામગ્રી માટે માનવ વપરાશ માટે આલ્કોહોલ(જેનો એક્ટમાં સમાવેશ નથી થતો) અને એવી વસ્તુઓ માટે, જેનો જીએસટી કાઉન્સિલ દ્વારા સમાવેશ કરવામાં આવ્યો નથી. જેમ કે પેટ્રોલિયમ, ક્રૂડ ઓઇલ, ડીઝલ, મોટર સ્પીરીટ (જેને સામાન્ય રીતે પેટ્રોલિયમ તરીકે ઓળખાય છે) નેચરલ ગેસ અને પ્લેન ટર્બાઈન ઈંધણ માટે જરૂરી નથી.

5. એ પ્રકારની માલસામગ્રી માટે જે સીજીએસટી અધિનિયમ 2017 ના શેડ્યૂલ III માં સપ્લાય તરીકે માનવામાં આવતી નથી. 

6. ક્રૂડ ઓઈલ સિવાયના માલ માટે જેનું પરિવહન કરવામાં આવી રહ્યું છે, અને જે છૂટ અપાયેલ માલસામગ્રી સાથે સંબંધિત છે. 

7. રેલવે દ્વારા માલનું પરિવહન માલ મોકલનાર કેન્દ્ર સરકાર, રાજ્ય સરકાર અથવા સ્થાનિક સત્તા હોય ત્યાં. 

8. નેપાળ અથવા ભૂટાનથી માલસામગ્રીનું પરિવહન.

9. ખાલી કાર્ગો કન્ટેનરના પરિવહન પર.

10. જ્યાં સંરક્ષણ મંત્રાલય (સંરક્ષણ મંત્રાલય દ્વારા) માલ મોકલનાર હોય.

દસ્તાવેજ જે વાહક માટે જવાબદાર વ્યક્તિ દ્વારા લાવવા જરૂરી છે

કન્વેઅન્સ ચાર્જ સંભાળતા વ્યક્તિએ નીચે મુજબનું વહન કરવુ આવશ્યક છે

1. ભંડોળ અથવા પુરવઠા માટે માલના પુરવઠાનું બિલ (સ્ટ્રક્ચર ડીલરના કિસ્સામાં) અથવા સપ્લાય ચલન (ઉપલબ્ધ ન હોય તો)

2. કમિશનર દ્વારા સૂચવાયેલ વાહન પર એમ્બેડ કરેલા રેડિયો ફ્રીક્વન્સી આઈડેન્ટિફિકેશન ડિવાઇસને ભૌતિક સ્વરૂપમાં અથવા ઈ-વે બિલ નંબર માટે ઈ-વે બિલની નકલ.

રેલવે અથવા હવાઈ અથવા જહાજ દ્વારા માલની હેરફેરના કિસ્સામાં બીજો મુદ્દો લાગુ થશે નહીં.

જ્યારે ઈ-વે બિલનો ભાગ B આવશ્યક નથી?

સીજીએસટીના નિયમો પ્રમાણે, જ્યારે મૂળ વ્યવસાયના સ્થાનેથી રાજયની અંદર ટ્રાન્સપોર્ટરમાં માલની સપ્લાય માટે 50 કિલોમીટરથી ઓછા અંતરે કરવામાં આવે છે, ત્યારે સપ્લાયર અથવા પ્રાપ્તકર્તા અથવા ટ્રાન્સપોર્ટરને ફોર્મ જીએસટીઈડબલ્યુબી-01 ના ભાગ Bમાં પરિવહનની વિગતો આપવી જરૂર નથી.

ઈ-વે બિલની સ્વીકૃતિ અથવા અસ્વીકાર

ઈ-વે બિલની માહિતી સપ્લાયર અથવા પ્રાપ્તકર્તાને જણાવવામાં આવશે. નોંધણી કરી હશે તેવા સપ્લાયર અને માલ મેળવનાર પણ ઈ-વે બિલમાં ઉલ્લેખિત માલની સ્વીકૃતિ અથવા અસ્વીકારને સુચિત કરશે. જો સપ્લાયર અથવા માલ મેળવનાર 72 કલાકથી ઓછા સમયગાળાની અંદર અથવા એવા સ્થળે માલની ડિલિવરી કરતા પહેલા સ્વીકૃતિ અથવા અસ્વીકારની સૂચના આપતો નથી, તો અગાઉ જે પણ છે, તે સપ્લાયર દ્વારા માલ મેળવનાર પાસે સ્વીકાર્યું હોવાનું મા નવામાં આવશે.

ઈ-વે બિલ તૈયાર કરવાના હેતુ માટે પુરવઠાના માલના મૂલ્યની ગણતરી

1. સીજીએસટી નિયમો દ્વારા પૂરા પાડવામાં આવેલ અપેક્ષિત મૂલ્ય મુજબ નાણાં મોકલવાની કિંમત.

2. ઈન્વોઇસ અથવા સપ્લાયના બિલમાં જાહેર કરેલ મુલ્ય અથવા ડિલિવરી ચલન, આ માલના સંદર્ભમાં દર્શાવવામાં કરવામાં આવે છે.

3. તેમાં કેન્દ્રીય કર, રાજ્ય અથવા કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ કર, એકીકૃત કર અને બાકીની રકમનો સમાવેશ કરાશે.

4. માલની છુટ અને કરપાત્ર પુરવઠાને ધ્યાનમાં લીધા પછી જો ઇનવોઇસ બહાર પાડવામાં આવે છે, તો તે માલની છુટ સપ્લાયના મુલ્યથી બાકાત રાખશે.

ઈ-વે બિલ રદ કરવું

ઈ-વે બિલ બનાવ્યા પછી રદ કરવાનું ત્યારે જ થઈ શકે છે, જ્યારે ઈ-વે બિલમાં આપવામાં આવેલી વિગતો પ્રમાણે માલને મોકલવામાં ન આવે. જેથી તેને સુચિત સુવિધા કેન્દ્ર દ્વારા સામાન્ય પોર્ટલ પરથી ઈલેક્ટ્રોનિક રીતે રદ કરી શકાય છે. ઈ-વે બિલ તૈયાર થયા પછી 24 કલાકની અંદર તેને રદ કરી શકો છો. જો ટ્રાન્સમાં અધિકારીઓ દ્વારા ચકાસણી કરવામાં આવી ગઈ હોય તો ઈ-વે બિલ રદ કરી શકાતું નથી.

ઈ-વે બિલનું પાલન ન કરવું

ઈ-વે બિલનું પાલન ન કરવા માટેના કાનૂની પરિણામો છે. ઈ-વે બિલએ જરૂરી દસ્તાવેજ છે, પરંતુ તે નિયમો અને નિર્ધારિત નિયમો અનુસાર જાહેર કરવામાં આવતું નથી, એવા સંજોગોમાં, એને જ નિયમોના ઉલ્લંઘન તરીકે ગણવામાં આવશે અને પાલન નહીં કરવા પર નીચે મુજબ લાગુ કરાશે:

કોઈપણ કરપાત્ર વ્યક્તિ, જે કોઈપણ કરપાત્ર માલનું ઈ-વે બિલ વિના પરિવહન કરે છે, તેને રૂ. 10,000 નો દંડ અથવા કરમાં જે પણ વધારે હોય તેને માટે જવાબદાર રહેશે.

કોઈ વ્યક્તિ માલસામગ્રીનું પરિવહન અથવા સ્ટોર કરે છે, જે કાયદાની જોગવાઈઓ અથવા નિયમોની વિરુદ્ધ છે. માલના પરિવહનના માધ્યમો તરીકે ઉપયોગમાં લેવામાં આવતા વાહનની સાથે આ માલનો કબજો અથવા અટકાયત કરવામાં આવશે.

ટ્રાન્સ-શિપમેન્ટના કિસ્સામાં ઈ-વે બિલ તૈયાર કરવા સંબંધિત જોગવાઈઓ

જ્યારે કોઈ માલ મોકલવામાં આવે તે જરૂરી છે એવા સંજોગોમાં, જેમાં ઘણા ટ્રાન્સપોર્ટર શામેલ છે, જેમાં વિવિધ ટ્રાન્સપોર્ટર આઈડી છે. તે ટ્રાન્સ-શિપમેન્ટ તરીકે ઓળખાય છે. માલ મોકલનાર અથવા મેળવનાર ફોર્મ જીએસટીઈડબલ્યુબી-01ના ભાગ Aમાં વિગતો આપે છે. ટ્રાન્સપોર્ટર, કન્સાઇન્મેન્ટની ગતિવિધિઓ માટે સમાન ફોર્મના ભાગ Bમાં માહિતી અપડેટ કરવા માટે બીજા રજીસ્ટર ટ્રાન્સપોર્ટરને ઈ-વે બિલ નંબર સોંપશે. એકવાર બીજા ટ્રાન્સપોર્ટરમાં પરિવહન દ્વારા ફરીથી આપેલ, વેચનાર તે ચોક્કસ સોંપાયેલ ટ્રાન્સપોર્ટર માટે કોઈ ફેરફાર કરી શકશે નહીં. જેથી વપરાશકર્તાએ વિવિધ ટ્રાન્સપોર્ટર આઈડી માટે ડિલિવરીના અલગ અલગ ચલન તૈયાર કરવાના છે. ઈ-વે બિલ નહીં કારણ કે એક જ માલ સામેના અલગ અલગ ઈ-વે બિલ જીએસટીઆર -1 મા ડેટા દાખલ કરવામાં મુશ્કેલી પેદા કરશે.

ઈ-વે બિલ તૈયાર કરવાની રીતો

ઈ-વે બિલ ઓનલાઈન જીએસટી પોર્ટલમાં તૈયાર થાય છે. અને તે એસએમએસ દ્વારા પણ થઈ શકે છે. જે વ્યક્તિને ઈ-વે બિલ તૈયાર કરવાની જરૂર છે અથવા જે વપરાશકર્તાઓને વેબસાઈટનું એક્સેસ નથી, તેઓ માટે ઈ-વે બિલ તૈયાર કરવાની એસએમએસ સુવિધા આપવામાં આવે છે.

જે ઝડપથી થઈ જાય છે અને નાના વપરાશકર્તા માટે મદદરૂપ છે. એસએમએસ સુવિધાથી માત્ર બિલ જ તૈયાર થતુ નથી, પરંતુ તમે તેમાં ફેરફાર, અપલોડ અને ડિલીટ પણ કરી શકાય છે.

વ્યવહાર માટે બીલ અને શિપ

મોકલવાનું સ્થળ તે સ્થાનનું સરનામું હશે જ્યાંથી માલ મેળવનારને માલ મોકલવામાં આવે છે. બિલમાં પાર્ટીની વિગતોનો સમાવેશ થયેલો હશે, જેનાથી માલસામગ્રી શિપ સ્થળે પરિવહન કરશે. જે સ્થળે માલનો નિકાલ કરવો, તે સ્થળે જ્યાં વ્યક્તિની ઈચ્છા છે, જે પાર્ટી માટે શિપ છે.

સારાંશ

ઈ-વે બિલ પ્રણાલી માલને સરળ પરિવહન કરવા અને ટ્રેકિંગમાં મદદ કરે છે. ઈ-વે બિલ તૈયાર કરવાની પ્રક્રિયા નાના વેપારીઓ માટે સરળ છે. વેપારીઓએ તેનો ઉપયોગ પદ્ધતિ અનુસાર અને માલની સરળ ગતિમાં હેરફેર માટે કરવો જોઈએ. 

વારંવાર પૂછાતા પ્રશ્નો 

જો માલ અને સેવાઓ બંને માટે ઈન્વોઈસ તૈયાર કરવામાં આવે છે, તો શું માલની કિંમત ઈન્વોઈસ કિંમત અથવા માલની કિંમત સમાવેશ થશે?

માલની કિંમત માત્ર માલ માટે લેવામાં આવશે, સેવાઓ માટે નહીં. વળી, HSN કોડનો ઉપયોગ ફક્ત માલ નક્કી કરવા માટે થાય છે.

પુરા થઈ ગયેલા સ્ટોકના પરિવહનના કિસ્સામાં શું કરવામાં આવશે?

આવા કિસ્સાઓમાં, કોઈ ઈન્વોઈસ હોતા નથી, પરંતુ ચલન બનાવવામાં આવે છે. તેથી વહેલી તકે સ્ટોક મોકલવાના કિસ્સામાં ઈ-વે બિલ બનાવવા માટે ચલનનો ઉપયોગ કરવામાં આવશે.

એસઈઝેડ / એફટીડબલ્યુઝેડથી ડીટીએ વેચાણના કિસ્સામાં ઈડબ્લ્યુબી તૈયાર કોણ કરશે?

માલની હેરાફેરી શરૂઆત કરનાર વ્યક્તિ રજીસ્ટર થયેલ વ્યક્તિ હોવો જોઈએ અને તેણે ઈ-વે બિલ બનાવવું જોઈએ.

અસ્થાયી નંબરવાળા વાહનનો ઉપયોગ ઈ-વે બિલ પરિવહન માટે થઈ શકે છે?

હા, કામચલાઉ નંબરવાળા વાહનનો ઉપયોગ કરી શકાય છે.

શું ખાલી કાર્ગો કન્ટેનર માટે ઈ-વે બિલ જરૂરી છે?

ના, ખાલી કાર્ગો કન્ટેનર માટે ઈ-વે બિલમાં છુટ આપવામાં આવી છે.