మార్కెట్లలో పోటీని ప్రోత్సహించడానికి మరియు కొనసాగించడానికి, వినియోగదారుల ప్రయోజనాలను పరిరక్షించడానికి మరియు భారతీయ మార్కెట్లో ఇతర భాగస్వాములు నిర్వహించే వాణిజ్య స్వేచ్ఛను నిర్ధారించడానికి పోటీ చట్టం లేదా కాంపిటీషన్ యాక్ట్ అమలులోకి వచ్చింది. భారత ప్రభుత్వం యొక్క పోటీ విధాన పత్రం మార్కెట్లలోని అసంపూర్ణతలు ఉప అనుకూల ఫలితాలకు దారితీయవచ్చని గుర్తించింది. ఈ లోపాలను పోటీ చట్టం మరియు విధాన చర్యల ద్వారా పరిష్కరించాలి.
భారతదేశంలో పోటీని దెబ్బతీసే అవకాశం ఉన్న పోటీ వ్యతిరేక ఒప్పందాలను నిషేధించడం, ఎంటర్‌ప్రైజెస్‌ల ఆధిపత్య స్థానాన్ని దుర్వినియోగం చేయడం మరియు కలయికల నియంత్రణ (విలీనాలు & సముపార్జనలు) ద్వారా న్యాయమైన పోటీని ప్రోత్సహించడానికి దేశంలో పోటీ చట్టాన్ని రూపొందించాలని నిర్ణయించారు. అటువంటి చట్టం యొక్క అమలు అంతర్జాతీయ పోటీ నెట్‌వర్క్ (ICN)కి సంతకం చేసిన మా బాధ్యతలను కూడా నెరవేరుస్తుంది.
మీకు తెలుసా?
కాంపిటీషన్ యాక్ట్ 2002ని భారత పార్లమెంటు ఆమోదించింది మరియు దాని స్థానంలో గుత్తాధిపత్యం మరియు నియంత్రణ వాణిజ్య పద్ధతుల చట్టం 1969 స్థానంలో ఉంది.
కాంపిటీషన్ యాక్ట్ 2002
2002 నాటి కాంపిటీషన్ యాక్ట్ 20 మే 2009 నుండి అమలులోకి వచ్చింది, గుత్తాధిపత్యం మరియు నిర్బంధ వాణిజ్య పద్ధతుల చట్టం, 1969 రద్దు చేయబడింది. ఇది డిసెంబర్ 2002లో ఆమోదించబడింది, 14 జనవరి 2003 నుండి అమల్లోకి వచ్చింది. ఇండియన్ కాంపిటీషన్ కమిషన్ (CCI) కాంపిటీషన్ యాక్ట్, 2002లోని నిబంధనలను అమలు చేయడానికి 14 అక్టోబర్ 2003న స్థాపించబడింది. CCI 19 మే 2009న దాని ఛైర్మన్ Mr ధనేంద్ర కుమార్‌ను నియమించడంతో పూర్తిగా పనిచేసింది.
పోటీ చట్టం అమలులోకి రాకముందు, పోటీని నియంత్రించే లేదా పోటీ వ్యతిరేక ఒప్పందాలను నిషేధించే నిబంధనలు భారతదేశంలో లేవు.
దీని ప్రధాన కార్యాలయం న్యూఢిల్లీలో ఉంది. దీనికి కోల్‌కతా, చెన్నై, ముంబై, ఢిల్లీ, హైదరాబాద్ మరియు బెంగళూరులలో ఆరు ప్రాంతీయ కార్యాలయాలు ఉన్నాయి. జూన్ 2011లో, పోటీ వాచ్‌డాగ్ యొక్క ప్రస్తుత 'బెంచ్' వ్యవస్థను చైర్మన్ నేతృత్వంలోని ఏక-సభ్య సంస్థతో భర్తీ చేయాలనే ప్రతిపాదనను కేంద్ర మంత్రివర్గం ఆమోదించింది. అయితే, ఈ మార్పుకు ప్రస్తుత చట్టానికి సవరణ అవసరం మరియు పార్లమెంటు ఆమోదం అవసరం.
కాంపిటీషన్ యాక్ట్ 2002 యొక్క లక్ష్యం మరియు స్కోప్
కాంపిటీషన్ యాక్ట్ అనేది వినియోగదారుల ప్రయోజనాలను పోటీ వ్యతిరేక పద్ధతుల నుండి రక్షించడం, మార్కెట్ పోటీని ప్రోత్సహించడం మరియు కొనసాగించడం, వినియోగదారుల ప్రయోజనాలను పరిరక్షించడం మరియు భారతదేశంలోని మార్కెట్లలో ఇతర భాగస్వాములు వాణిజ్య స్వేచ్ఛను నిర్వహించేలా చూసే చట్టం. ఈ చట్టం భారతదేశం అంతటా వర్తిస్తుంది. గుత్తాధిపత్యం మరియు నిర్బంధ వాణిజ్య పద్ధతుల చట్టం (MRTP చట్టం), 1969 స్థానంలో ఉంది.
పోటీ చట్టం మూడు స్తంభాలపై ఆధారపడి ఉంటుంది; కాంపిటీషన్ కమిషన్ ఆఫ్ ఇండియా (CCI), కాంపిటీషన్ అప్పిలేట్ ట్రిబ్యునల్ (COMPAT) మరియు, ముఖ్యంగా, నేషనల్ కాంపిటీషన్ పాలసీ (NCP).
ఈ చట్టాన్ని అమలు చేయడం వెనుక ఉన్న ప్రధాన లక్ష్యం మార్కెట్ పోటీ ప్రభావవంతంగా పనిచేసేలా మరియు వినియోగదారులు పోటీ ధరల వద్ద విస్తృత శ్రేణి ఉత్పత్తులకు ప్రాప్యతను పొందేలా చేయడం. పోటీ-వ్యతిరేక వ్యాపార పద్ధతులను అరికట్టడం ద్వారా MERSలో వినియోగదారుల ఆర్థిక ప్రయోజనాలను రక్షించడం మరియు ప్రోత్సహించడం కూడా దీని లక్ష్యాలలో ఒకటి.
కాంపిటీషన్ కమిషన్ ఆఫ్ ఇండియా
కాంపిటీషన్ కమీషన్ ఆఫ్ ఇండియా లేదా CCI మార్చి 2003లో స్థాపించబడింది మరియు మే 2009లో పూర్తిగా పనిచేయడం ప్రారంభించింది. అక్టోబర్ 2009లో, CCI తన మొదటి ఫిర్యాదును అందుకుంది. ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ ఇప్పుడు చట్టంలోని సెక్షన్ 55కి సవరణను ప్రతిపాదించింది, దీనితో కలిపి ₹1,000 కోట్ల వరకు టర్నోవర్ ఉన్న సంస్థలను CCI నుండి ముందస్తు అనుమతి లేకుండా విలీనం చేయడానికి అనుమతిస్తుంది.
కాంపిటీషన్ కమీషన్ ఆఫ్ ఇండియా, కాంపిటీషన్ యాక్ట్, 2002 ద్వారా రూపొందించబడిన రెండు ప్రధాన సంస్థలలో ఒకటి, చట్టంలోని అన్ని విషయాలతో వ్యవహరించే సంస్థ.
కాంపిటీషన్ కమిషన్ ఆఫ్ ఇండియా (CCI) భారతదేశం అంతటా పోటీ చట్టం 2002ని అమలు చేయడానికి మరియు భారతదేశంలో పోటీని దెబ్బతీసే కార్యకలాపాలను నిరోధించడానికి బాధ్యత వహించే భారత ప్రభుత్వం యొక్క చట్టబద్ధమైన సంస్థ.
కమీషన్ ఒక చైర్‌పర్సన్ ద్వారా నిర్దేశించబడుతుంది మరియు కేంద్ర ప్రభుత్వంచే నియమించబడిన ఆరుగురు సభ్యులతో రూపొందించబడింది. చైర్‌పర్సన్ తప్పనిసరిగా సుప్రీంకోర్టు న్యాయమూర్తి లేదా హైకోర్టు ప్రధాన న్యాయమూర్తి లేదా 20 సంవత్సరాల అనుభవం ఉన్న ఆర్థికవేత్త అయి ఉండాలి. సభ్యులు కాంపిటీషన్ కమిషన్ రూల్స్, 2009లోని రూల్ 3(2) ప్రకారం నిర్దేశించిన అర్హతలను కలిగి ఉండాలి.
పోటీ చట్టంలోని సెక్షన్ 3
పోటీ చట్టంలోని సెక్షన్ 3 భారతదేశంలోని పోటీపై గణనీయమైన ప్రతికూల ప్రభావాన్ని కలిగించే లేదా కలిగించే అవకాశం ఉన్న సంస్థలు లేదా వ్యక్తుల మధ్య ఒప్పందాలని నిషేధిస్తుంది. ఈ నిబంధనకు కొన్ని మినహాయింపులు ఉన్నాయి. కాంపిటీషన్ యాక్ట్, 2002లోని సెక్షన్ 3(3)లో కాంపిటీటివ్ వ్యతిరేక ఒప్పందాలు ఉన్నాయి.
1. ధరల స్థిరీకరణ లేదా ఏదైనా వ్యాపార పరిస్థితి (అనగా ధర-ఫిక్సింగ్).
2. ఉత్పత్తి, సరఫరా, మార్కెట్లు, సాంకేతిక అభివృద్ధి, పెట్టుబడి లేదా సేవలను అందించడం (అంటే ఉత్పత్తిని పరిమితం చేయడం) పరిమితం చేయడం లేదా నియంత్రించడం.
3. భౌగోళిక మార్కెట్ ప్రాంతం, ఒక రకమైన వస్తువు లేదా సేవ లేదా మార్కెట్‌లోని కస్టమర్ల సంఖ్య (అంటే మార్కెట్ భాగస్వామ్యం) కేటాయించడం ద్వారా మార్కెట్ లేదా ఉత్పత్తి మూలాన్ని పంచుకోవడం.
4. పోటీదారుల ద్వారా మార్కెట్‌లోకి ప్రవేశించడంపై మినహాయింపు లేదా నియంత్రణ (అంటే ఎంట్రీ నియంత్రణ).
ఉత్పత్తి, సరఫరా, కేటాయింపు, నిల్వలు, సేకరణ, లేదా వస్తువుల కొనుగోలు లేదా వీటికి సంబంధించిన సర్వీస్ ప్రొవిజన్‌లో ఎంటర్‌ప్రైజెస్ లేదా ఎంటర్‌ప్రైజెస్ గ్రూపులు లేదా వ్యక్తులు లేదా వ్యక్తుల సంఘాలు చేసుకున్న ఒప్పందాలకు సెక్షన్ 3 యొక్క నిబంధనలు వర్తించవు:
- పరిశోధన మరియు అభివృద్ధి;
- సాంకేతిక సమాచారం;
- ప్రమాణాలు;
- పరీక్ష సౌకర్యాలు;
- ఆధునిక లేదా అధునాతన సాంకేతికతకు ప్రాప్యత;
- మార్కెటింగ్; మరియు
- ఎగుమతి కార్యకలాపాలు.
పోటీ చట్టంలోని సెక్షన్ 4
పోటీ చట్టం, 2002 ప్రకారం నిషేధించబడిన మూడు షరతులలో ఆధిపత్య స్థానం ఒకటి, మిగిలిన రెండు పోటీ వ్యతిరేక ఒప్పందాలు మరియు ఆధిపత్య దుర్వినియోగం. ఆధిపత్యం అనేది పోటీ చట్టం ద్వారా నిర్వహించబడే ప్రధాన సమస్యలలో ఒకటి, దీనిని యాంటీట్రస్ట్ చట్టం అని కూడా పిలుస్తారు. 'ఆధిపత్యం' అనే పదం ధర లేదా ఉత్పత్తిని నియంత్రించడానికి సంబంధిత మార్కెట్లో ఒక సంస్థ లేదా సంస్థల సమూహం ఎలా అధికారం కలిగి ఉంటుంది. దుర్వినియోగం అనే పదానికి ఎవరైనా ఇచ్చిన కొంత అధికారాన్ని దుర్వినియోగం చేయడం, దోపిడీ చేయడం లేదా అతిగా ఉపయోగించడం అని అర్థం. అందువల్ల, ఆధిపత్య స్థానాన్ని దుర్వినియోగం చేయడం అంటే సంబంధిత మార్కెట్లో ఆధిపత్య స్థానాన్ని దుర్వినియోగం చేయడం లేదా దోపిడీ చేయడం లేదా అతిగా ఉపయోగించడం.
సెక్షన్ 4(2) ప్రకారం ఒక ఎంటర్‌ప్రైజ్ ఆధిపత్య స్థానాన్ని పొందుతుందో లేదో నిర్ణయించడానికి, ఈ క్రింది అంశాలన్నింటికి లేదా దేనినైనా పరిగణనలోకి తీసుకోవాలి -
- సంస్థ యొక్క పరిమాణం మరియు వనరులు;
- దాని పోటీదారుల పరిమాణం మరియు ప్రాముఖ్యత;
- సముచిత పేటెంట్లు, లైసెన్స్‌లు మరియు అనుమతులు వంటి పోటీ కంపెనీలపై వాణిజ్య ప్రయోజనాలతో సహా సంస్థ యొక్క ఆర్థిక శక్తి;
- బ్యాక్‌వర్డ్ లేదా ఫార్వర్డ్ ఇంటిగ్రేషన్‌తో సహా ఎంటర్‌ప్రైజ్ యొక్క వర్టికల్ ఇంటిగ్రేషన్;
- అటువంటి సరఫరాల కోసం ఇతర సంస్థలపై ఆధారపడే మార్కెట్లో ప్రభావవంతంగా పోటీ పడేందుకు వస్తువులు లేదా ముడి పదార్ధాల సరఫరాలకు ప్రాప్యత అవకాశం చాలా అవసరం;
- అటువంటి మార్కెట్‌ల కోసం ఇతర సంస్థలపై ఆధారపడే చోట ప్రభావవంతంగా పోటీ పడేందుకు వస్తువులు లేదా సేవల కోసం మార్కెట్‌లకు ప్రాప్యత అవకాశం చాలా అవసరం.
పోటీ చట్టం 2002 యొక్క లక్షణాలు
పోటీ చట్టం యొక్క కొన్ని ప్రధాన లక్షణాలు క్రింద పేర్కొనబడ్డాయి:
1. పోటీ వ్యతిరేక ఒప్పందాలు: భారతదేశంలో మార్కెట్ పోటీని నిర్వహించడానికి మరియు వినియోగదారుల ప్రయోజనాలను కాపాడేందుకు రెండు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ సంస్థలు లేదా వ్యక్తుల మధ్య ఎలాంటి ఒప్పందాన్ని పోటీ చట్టం నిషేధిస్తుంది. ఇటువంటి ఒప్పందాలు నిలువుగా లేదా అడ్డంగా ఉంటాయి. నిలువు ఒప్పందాలు ఉత్పత్తి యొక్క వివిధ దశలలో సంస్థల మధ్య ఒప్పందాలు, అయితే సమాంతర ఒప్పందాలు ఒకే ఉత్పత్తి స్థాయిలో ఉన్న సంస్థల మధ్య ఉంటాయి.
2. ఆధిపత్య దుర్వినియోగ నిరోధకం: ఏదైనా సంస్థ తన ఆధిపత్య స్థానాన్ని దుర్వినియోగం చేస్తే, శిక్షించబడుతుంది.
3. యాంటీ కార్టెల్స్: సంస్థలు లేదా వ్యక్తుల మధ్య ఏదైనా ఒప్పందం పోటీని దెబ్బతీస్తే, అది క్రిమినల్ నేరంగా పరిగణించబడుతుంది.
4. కాంబినేషన్ నిబంధనలు: మార్కెట్లో పోటీకి హాని కలిగించని పక్షంలో మాత్రమే కమీషన్ విలీనాలు మరియు కొనుగోళ్లపై నిర్ణయం తీసుకుంటుంది.
5. ఈ చట్టం యొక్క సమాచార స్వభావం: పారదర్శకతను కాపాడేందుకు మరియు సంస్థలు లేదా వ్యక్తుల మధ్య ఏదైనా అపార్థాన్ని నివారించడానికి, ఒక సంస్థ అటువంటి చర్య తీసుకోవడానికి లేదా అటువంటి ఒప్పందంలోకి ప్రవేశించే ముందు మార్కెట్లో పోటీని ప్రభావితం చేసే వారి లావాదేవీల గురించి CCIకి తెలియజేస్తుంది.
ఉపసంహారం
భారతదేశంలోని అన్ని సంస్థలకు ఆరోగ్యకరమైన పోటీ వాతావరణాన్ని సృష్టించడానికి పోటీ చట్టం రూపొందించబడింది. భారతదేశంలో పనిచేసే ప్రతి వ్యక్తి మరియు సంస్థ ఎదగడానికి మరియు అభివృద్ధి చెందడానికి సమాన అవకాశాలను పొందేలా ఈ చట్టం అమలు చేయబడింది.
భారతదేశంలో ఈ చట్టాన్ని అమలు చేయడానికి ముందు, పారిశ్రామిక అభివృద్ధి కోసం పరిశ్రమల అభివృద్ధి మరియు నియంత్రణ చట్టం 1951 వంటి వివిధ చట్టాల ద్వారా నియంత్రించబడే అనేక రకాల ఆర్థిక కార్యకలాపాలు ఉన్నాయి; మేధో సంపత్తి కోసం ట్రేడ్ మార్క్స్ చట్టం 1999; దిగుమతులు మరియు ఎగుమతుల కోసం కస్టమ్స్ చట్టం 1962; విదేశీ మారక ద్రవ్యం మొదలైనవి కోసం ఫారిన్ ఎక్స్ఛేంజ్ మేనేజ్‌మెంట్ యాక్ట్ 2000.
సరళంగా చెప్పాలంటే, ఈ చట్టం తమ పోటీదారులపై అగ్రస్థానాన్ని పొందేందుకు లేదా పోటీ వ్యతిరేక ఒప్పందాలను కుదుర్చుకోవడం ద్వారా సంస్థలు అనుసరించే అన్యాయమైన పద్ధతులను నిరోధించడానికి ఉద్దేశించబడింది. ఒక సంస్థ ఉద్దేశపూర్వకంగా అన్యాయమైన వాణిజ్య పద్ధతులకు పాల్పడితే, అది చట్టపరమైన చర్యలు మరియు భారీ జరిమానాలకు లోబడి ఉంటుందని పోటీ చట్టం పేర్కొంది.
సూక్ష్మ, చిన్న మరియు మధ్యస్థ వ్యాపారాలు (MSMEలు), వ్యాపార చిట్కాలు, ఆదాయపు పన్ను, GST, జీతం మరియు అకౌంటింగ్‌కు సంబంధించిన తాజా అప్‌డేట్‌లు, వార్తల బ్లాగులు మరియు కథనాల కోసం Khatabookని ఫాలో అవ్వండి.
