स्क्रॅप मेटल रीसायकलिंग व्यवसाय कसा सुरू करावा
स्क्रॅप मेटल धातूंच्या स्वरूपात तयार होणारी कचरा सामग्री आहे. धातू मुख्यतः सर्व प्रकारच्या गोष्टींमध्ये वापरली जातात. वापरानंतर धातूंचे ते अवशेष मेटल स्क्रॅप्स असे म्हणतात. आंतरराष्ट्रीय भंगार उद्योग बर्‍यापैकी प्रचंड आहे आणि सुमारे 1.5 दशलक्ष लोकांना रोजगाराच्या 500 अब्ज डॉलर्सच्या व्यवसायात तो पसरणारा आहे.
आवश्यकतेनुसार मेटल स्क्रॅपचा वापर खूपच मोठा आहे. जगात मेटल स्क्रॅपचा पुनर्वापर व्यवसाय खूप मोठा आहे. सुमारे तो लाखो लोकांना रोजगार असलेल्या या महान उद्योगाची भारत देखील एक मोठी बाजारपेठ आहे. वाढत्या उद्योगाला भविष्यातील प्रचंड आश्वासनेही आहेत. जगातील जवळजवळ 40% स्टील धातूच्या भंगारातून तयार केली गेली आहेत. त्यामुळे हे बाजार किती मोठे आहे याचा अंदाज बांधता येतो. या लेखात आपल्याला स्क्रॅप मेटल रीसायकलिंग व्यवसायाची संधी आणि आपल्या स्वतःच्या मेटल रीसायकलिंग प्लांटची सुरूवात करण्यासाठी फायदेशीर व्यवसाय योजनेबद्दल माहिती मिळेल.
स्क्रॅप मेटल रीसायकल व्यवसायाची संधीः
भंगार धातूंमध्ये मौल्यवान धातू वगळता लोखंड, स्टील, तांबे, पितळ, अॅल्युमिनियम, धातू, निकेल, पितळ आणि इतर बरीच धातू असतात. या धातूंचा वापर करून भांडी, फ्रेम आणि भिन्न उत्पादने बनणाऱ्या उत्पादन उद्योगांमधील वेगवेगळ्या वापरा नंतर कचरा म्हणून या धातूंचा उपयोग न करता सोडला जातो. या मेटल स्क्रॅपमध्ये मोठ्या संख्येने समावेश आहे आणि तो खूप उपयुक्त आहे. इतर रीसायकलिंग व्यवसायाच्या तुलनेत मेटल रीसायकल व्यवसायाला जास्त मागणी कशामुळे मिळते?व्यवसाय सुरू करण्यापूर्वी आपल्याला खरोखर हे समजणे आवश्यक आहे की आपण जे रीसायकल करणार आहात. या व्यवसायात नेमके काय आहे हे समजण्यासाठी व्यवहार्यता विश्लेषण चाचणी घेणे देखील आवश्यक आहे. या व्यवसायाची कित्येक साधने आणि बाधक बाबी आहेत, काही चिंता आहेत आणि त्या दरम्यान उद्भवणारे विषय ज्यासाठी एखाद्यास कल्पना असणे आवश्यक आहे. येथे थोडक्यात तपशीलवार मेटल रीसायकलिंग व्यवसाय योजना आहे.
स्क्रॅप मेटल रीसायकलिंग व्यवसाय योजनाः
या रीसायकल व्यवसायामध्ये प्रमुख बाबी आहेत ज्यात एखाद्याने व्यवसाय सुरू करण्यापूर्वी त्याकडे लक्ष दिले पाहिजे. येथे काही प्रश्न तुमच्या मनात नक्की येतील.
स्क्रॅप मेटल रीसायकलिंग व्यवसाय मी कसा सुरू करावा?
प्रत्येक प्रारंभासाठी आपल्याला नक्की काय करावे लागेल याची सविस्तर योजना तयार करणे आवश्यक आहे जेणेकरून आपल्याला इष्ट परिणाम मिळणे सुरू होईल.
सर्वप्रथम आपणास कोणत्या प्रकारचे धातू रीसायकल करावे लागेल हे आपणास मनास बनवण्याची पहिली गोष्ट आहे. अशा धातूंच्या लांब पल्ल्या आहेत ज्या रीसायकल केल्या जातात आणि त्या करणे सोपे आहे म्हणून एखाद्याने कोणत्या प्रकारच्या धातूंचे पुनर्चक्रण करावे हे निवडणे आवश्यक आहे. हे आवश्यक आहे कारण भिन्न धातूंचे पुनर्चक्रण करण्यासाठी वेगवेगळे तंत्र, संसाधने आणि पद्धती समाविष्ट आहेत आणि त्या प्रत्येकासाठी वेगवेगळ्या प्रमाणात गुंतवणूकीची आवश्यकता आहे.
आपण कोणत्या प्रकारचे पुनर्वापर कराल ते ठरवा:
स्क्रॅप धातूंवर रीसायकलिंगचे वेगवेगळे स्तर आहेत. आपल्याला कोणत्या प्रकारचे रीसायकलिंग करायचे आहे ते निवडा. उदाहरणे केवळ धातूचे प्रकार, गुणवत्ता इत्यादीवर आधारित विभाजित करणे किंवा त्यास एका विशिष्ट आकारात वितळवणे ही असू शकतात.
यासारख्या धातूंमध्ये पुनर्वापर करण्याचे वेगवेगळे चरण आहेत
- धातूंचे पृथक्करण
- स्वच्छता
- परिष्कृत
- वितळणे
- आकार देणे
- थंड
- परिष्कृत आणि पॉलिशिंग
आपण काय करू शकता हे आपण ठरवू शकता. हे आवश्यक आहे कारण पुनर्वापराचे स्तर आपण आपला पुनर्वापर केलेले उत्पादन कोणत्या दराने विक्री कराल ते ठरवेल.
रीसायकल व्यवसाय सुरू करण्यासाठी काय आवश्यक आहे?
रीसायकलिंग प्लांटः आपण कोणत्या प्रकारचे धातू रीसायकल कराल आणि कोणत्या स्तरावर निवडल्यानंतर आपल्याकडे कारखाना असणे आवश्यक आहे जेथे आपण आपला रीसायकल प्लांट स्थापित कराल. आपण धातूचे पुनर्चक्रण करीत असल्याने आपल्याकडे रीसायकल प्लांट स्थापित करण्यासाठी, स्क्रॅप मेटल, उपकरणे, मशीन्स आणि तयार उत्पादने तयार करण्यासाठी मोकळी जागा असणे आवश्यक आहे. धातूचे पुनर्वापर करणे हे अवजड उद्योगाचे काम मानले जाते म्हणून आपल्याकडे जागेसारखे कारखाना असणे आवश्यक आहे.
पायाभूत सुविधा: आपल्या व्यवसायाचे समर्थन करण्यासाठी आपल्याकडे काही चांगली पायाभूत सुविधा असणे आवश्यक आहे. बंद असलेली जागा जिथे आपले मशीन्स ऑपरेट करतील. जिथे आपण आपला पुनर्वापर केलेला माल ठेवता तेथे ठेवा, जेथे आपण धातू विभक्त कराल आणि त्या स्वच्छ करा आणि असेच. आपल्याला हवेशीर जागेची देखील आवश्यकता आहे जी सामान्य फॅक्टरीच्या मानकांशी जुळते. सुरक्षिततेच्या कारणास्तव फॅक्टरीच्या मानकांकरिता पायाभूत सुविधा तयार करा.
संसाधने: पुनर्वापराच्या व्यवसायात आवश्यक असे विविध प्रकारची संसाधने आहेत. आपण आपल्या पुनर्वापर संयंत्रांची व्यवस्था केली पाहिजे. पहिल्या महत्त्वपूर्ण संसाधनात हे समाविष्ट आहे:
मेटल स्क्रॅप: स्क्रॅप पिकर्स, स्क्रॅप विक्रेते, डंपिंग ग्राउंड मालक आणि त्यांच्या आवडीनिवडी तयार करा जेणेकरून आपल्याला आवश्यक प्रमाणात मेटल स्क्रॅप मिळेल. वैयक्तिक स्क्रॅप निवड करणार्‍यांसह प्रयत्न करा कारण ते आपल्याला सामान्य स्क्रॅप विक्रेत्यापेक्षा कमी किमतीत स्क्रॅप प्रदान करतात. जर आपली आवश्यकता मोठी असेल तर आपण धातूचा भंगार विकणार्‍या घाऊक विक्रेताांशी संपर्क साधू शकता.
उपकरणे: कंटेनर, कंप्रेसर, ग्राइंडर, रिफायनर, हीटिंग टूल्स इत्यादी रीसायकलिंगसाठी आपल्याकडे सर्व आवश्यक उपकरणे असणे आवश्यक आहे. आपल्याकडे नवीनतम उपकरणे असल्यास पारंपारिक नसल्यास चांगले होईल कारण नवीनतम उपकरणे अत्यंत उत्पादनक्षम असतील.
मशीन: आपल्याकडे आवश्यक रीसायकलिंग मशीन असणे आवश्यक आहे. सामान्यत: मेटल स्क्रॅप्सचे पुनर्चक्रण करण्याचे कोणतेही विशिष्ट मशीन नसते कारण ते विविध चरणांमध्ये केले जाते. उदाहरणार्थ, आपल्याला एक वेगळ्या मशीन, क्लिनर, वितळविणारी मशीन, रिफायनिंग मशीन, शेपिंग कंटेनर, कूलिंग एरिया इत्यादी आवश्यक आहेत.
मॅन पॉवर: बर्‍याच मशीन्सनी वेढलेले असूनही आपल्याला आपला कारखाना चालविण्यासाठी आपल्याला मॅन पॉवरची आवश्यकता आहे. आपल्याला प्रथम एक विशेषज्ञ नियुक्त करणे आवश्यक आहे जो आपल्या रीसायकल व्यवसायाचे नेतृत्व करेल कारण त्याला पुनर्वापराच्या नोकरीबद्दल चांगले ज्ञान असेल. त्याच्याशिवाय आपल्याला आवश्यकतेनुसार काही मजूरांची आवश्यकता आहे. आपल्याला त्यांना मेटल रीसायकलिंग प्लांटसाठी आधीचे प्रशिक्षण द्यावे लागेल.
यूटिलिटीज: आपल्याला इतर कोणत्याही संयोजनाप्रमाणेच वीज जोडणी, पाणीपुरवठा, पुनर्वापर केलेले माल वाहतुकीसाठी वाहतूक व्यवस्था, चांगल्या रस्ते, इच्छित व प्राधान्य असलेल्या ठिकाणी वनस्पती इत्यादी मूलभूत सुविधांची आवश्यकता आहे. मेटल रीसायकलिंग व्यवसायामध्ये आणि ज्या ठिकाणी आपण आपला व्यवसाय सुरू करू इच्छिता त्या ठिकाणांवर आधारित, आपल्याला इतर गरजा भागव्याव्या लागतील.
कागदपत्रे आणि परवानगी: आपण एक धातू पुनर्वापराचा व्यवसाय सुरू करणार आहात जो पुढील उत्पादकांद्वारे वापरला जाईल. म्हणून आपणास वेगवेगळ्या प्राधिकरणांकडून परवानगी घेणे आवश्यक आहे. सर्वप्रथम आपल्याकडे मेटल रीसायकलिंग प्लांट दस्तऐवज असणे आवश्यक आहे जेथे आपण कोणत्या प्रकारचे धातू रीसायकल कराल हे देखील नमूद करावे लागेल. दुसरे म्हणजे प्रदूषण मंजुरीसाठी तुम्हाला पर्यावरण अधिकार्‍यांकडून परवानगी घेणे आवश्यक आहे. नंतरच्या टप्प्यावर आपल्याला एखाद्या विशिष्ट ठिकाणी वनस्पती स्थापित करण्यासाठी परवानगी आवश्यक असेल, वीज आणि जमिनीच्या संसाधनांचा वापर करण्याची परवानगी आवश्यक असेल.
आपल्याला सर्व प्रकारच्या परवानगी मिळाल्यानंतर आपण स्वत: ला व्यवसायासाठी नोंदणी करणे आवश्यक आहे आणि आपल्या विक्री आणि सेवांवर नियमित कर भरण्यासाठी वस्तू व सेवा करात नोंदणी करावी लागेल. दस्तऐवजीकरण फार महत्वाचे आहे कारण त्या नसतानाही आपण अडचणीत येऊ शकता. एक गुळगुळीत आणि यशस्वी व्यवसाय चालविण्यासाठी आपल्याकडे सर्व काही आहे याची खात्री करा.
गुंतवणूक आवश्यक:
जसे की एखादा गृहित धरू शकतो की धातूंचा पुनर्वापर करणे हा लहान स्तराचा व्यवसाय नाही म्हणून आपला व्यवसाय सुरू करण्यासाठी भांडवलाची चांगली रक्कम असेल. विविध प्रकारच्या स्त्रोत, युटिलिटीज, मॅन पॉवर आणि मशीन्ससाठी आवश्यक असलेल्या किंमतीची गणना करुन कोणीही त्याची गणना करू शकते. कारखान्यासाठी, आपण एकतर मालकीचे किंवा भाड्याने घेऊ शकता. हे आपल्या निवडीवर आणि बजेटवर अवलंबून आहे. जर आपल्याकडे कमी बजेट असेल तर आपण ते भाड्याने घेतले पाहिजे आणि नंतर आपल्या मालकीच्या गुंतवणूकीसह.
गुंतवणूकीचे दुसरे महत्त्वाचे स्थान म्हणजे पायाभूत सुविधा, ज्यावर आपल्याला काही पैसे खर्च करावे लागतील. गरजेनुसार किमान १ लाख रुपये खर्च अपेक्षित आहे. तिसरा स्रोत आहे. उपकरणे, मशीन्स, टेक, कॉम्प्युटर अशी विविध संसाधने आहेत ज्यात सहजपणे लाख रुपये खर्च येऊ शकतात. आपण त्यांना कामावर घेण्याबद्दल विचार करू शकता जे शेवटी पैसे वाचविण्यासाठी चांगली कल्पना आहे. आपण सर्व संसाधने पूर्णपणे भाड्याने घेऊ शकता किंवा आपण काही भाड्याने घेऊ शकता आणि मुख्य मशीनसारख्या मालकीची असू शकतात जी भाड्यावर उपलब्ध नाहीत. मशीन्ससाठी बर्‍यापैकी पैसे खर्च होतात.
या मशीन्सची किंमत सुमारे 1 लाख ते 20 लाख रुपये आणि आवश्यकतेनुसार आधारित आहे. आपल्या आवश्यकतेनुसार मशीन निवडा ज्याचा अर्थ असा आहे की आपला मशीन प्रकार आपण कोणत्या रीसायकलिंगवर अवलंबून आहात, आपण कोणत्या स्तरावर रीसायकलिंग करत आहात, पुनर्वापर केलेल्या उत्पादनाची गुणवत्ता आणि आपण पुनर्वापर करीत आहात त्या प्रमाणात अवलंबून असावे.
इतर खर्चः
इतर खर्चामध्ये देय तज्ञ, तंत्रज्ञ, मजूर, ट्रान्सपोर्टर्स, ड्रायव्हर्स, ऑफिस बॉय आणि अशा प्रकारच्या इतर कर्मचार्‍यांचा समावेश आहे. आपण पॅकेजिंग आणि वाहतुकीसाठी आवश्यक असलेली किंमत देखील जोडावी. वीजपुरवठा, पाणीपुरवठा, विविध प्रकारचे कर, कर इत्यादीवरील मासिक बिलदेखील आवश्यक खर्च मानला पाहिजे.
स्क्रॅप मेटल रीसायकलिंग प्रक्रिया:
रीसायकलिंग मेटल स्क्रॅप्समध्ये विविध चरण आहेत. रीसायकलिंगच्या वेगवेगळ्या पद्धती आहेत ज्यात आपण आपल्या कौशल्याची शक्ती, मनुष्य शक्ती आणि गुंतवणूकीच्या किंमतीवर आधारित जे काही पटले ते आपण अनुसरण करू शकता. पुनर्वापराचे वेगवेगळे चरण आहेत ज्यांना कदाचित आकृती असू शकते. प्राथमिक रीतीवर काही पुनर्वापराचे कार्य केले जाते जेथे स्वच्छता, वितळणे आणि थंड करणे आवश्यक असते तर अशा इतर प्रक्रिया आहेत जिथे पॉलिशिंग, परिष्करण आणि परिष्करण प्रक्रिया केली जाते. प्रत्येक टप्प्यात वेगवेगळ्या आवश्यकता असतात आणि त्या वेगवेगळ्या परतावा देतात.
गुंतवणूकीची किंमत ही देखील चिंतेची बाब आहे कारण आपण जितकी चांगली रीसायकल चालवाल तितकी चांगली किंमत आवश्यक असेल. याचा फायदा म्हणजे आपला पुनर्वापर केलेले उत्पादन विकताना आपल्याला चांगले परतावा मिळेल.
आपले उत्पादन विकण्यासाठी बाजार:
आपल्याला या व्यवसायात गुंतलेल्या काही लोकांना मार्केटबद्दल जाणून घेण्याची आवश्यकता आहे. आपण यामध्ये सामील अशा लोकांचे नेटवर्क बनवावे. वेळेसह आपण बाजारपेठ शोधून काढाल जेथे आपण आपले पुनर्वापर केलेले उत्पादन विक्री कराल. आपल्याला या प्रक्रियेमध्ये जागरुक राहण्याची आवश्यकता आहे कारण आपल्याला एखादे चांगले बाजार मिळेल जेथे आपले उत्पादन सामान्यपेक्षा चांगले किंमतीत विकले जाऊ शकते म्हणून शोधत रहा. आपण पुरवित असलेल्या पुनर्वापर केलेल्या उत्पादनाचा प्रकार आणि गुणवत्ता म्हणजे आपला बाजार यशस्वी करतो. पूर्वी नमूद केल्याप्रमाणे त्यांचे विविध स्तरांचे पुनर्वापर केलेले उत्पादने आणि त्यातील प्रत्येक भिन्न किंमतीवर विकली जातात.
गुंतवणूकीवर परतावा:
आपल्याला परत मिळणे सुरू होईल तेव्हा किमान एक वर्ष आवश्यक असेल आणि कदाचित काही वर्षे जेव्हा आपल्याला पात्र परतावा मिळेल. आपल्या फायद्याची एक गोष्ट म्हणजे बाजारपेठ प्रचंड आणि महाग आहे म्हणून आपला परतावा देखील वेळेसह खूप मोठा असेल. पुनर्नवीनीकरण केलेले धातू चांगल्या किंमतीला विकले जातात आणि ते थेट धातू उत्पादन उत्पादक कंपन्या वापरतात. असा अंदाज आहे की 40% स्टील स्क्रॅप स्टीलपासून बनविली गेली आहे. आपला परतावा आपण विकत असलेल्या पुनर्वापर केलेल्या चांगल्या प्रकारावर अवलंबून असेल. परतीची गुणवत्ता जितकी चांगली असेल तितके चांगले.
