written by | October 11, 2021

कोळंबी माशाचा व्यवसाय

×

Table of Content


कोळंबी माश्यांची शेती कशी सुरू कराल 

आपणास स्वतःची स्वतःची कोळंबी शेती व्यवसायाची योजना म्हणून सुरू करण्यास स्वारस्य आहे?  मग आपण योग्य व्यासपीठावर आहात.  आज आम्ही येथे याविषयी सर्व माहिती देणार आहोत 

कोळंबी मासा काय आहे?

कोळंबीला स्थानिक कोळंबी म्हणूनही ओळखले जाते.  मुळात, कोळंबी माशाचा प्रकार आहे, ज्याची बाजारपेठेला भरपूर मागणी आहे कारण त्याची चव आहे आणि देशभरातील त्यांचे फायदे जगभरातील आहेत.  भारतात जास्त प्रमाणात सेवन करण्याव्यतिरिक्त राष्ट्रकुल देशांसह युनायटेड किंगडम, जपान, अमेरिका येथेही कोळंबी वापरली जाते.

कोळंबी मासा यशस्वीरित्या

मत्स्य उद्योगात कोळंबीच्या शेतीला आपले स्वतःचे महत्त्व आहे.  आजकाल, कोळंबींनी जगभरातील बर्‍याच लोकांच्या आहारात विशिष्ट स्थान मिळविले आहे.  बरेच लोक कोळंबी खाणे, थेट तळलेले किंवा इतर कोणत्याही प्रकारे खाणे आवडतात.

या शेती व्यवसायासाठी जास्त भांडवल आणि मोठ्या जमिनीची देखील आवश्यकता नाही.  आजकाल असंख्य लोक हे करत आहेत;  कोळंबी माशा व्यवसाय आणि कोट्यवधी पैसे कमविणे.  मित्रांनो, त्यातून कोट्यवधींची कमाई करणे कठोर परिश्रम करणे नाही, परंतु त्यासाठी योग्य काळजी आणि व्यवस्थापन आवश्यक आहे.  म्हणून, या शेती व्यवसायात चांगले यश मिळविण्यासाठी कोळंबी माशाविषयी केवळ योग्य आणि योग्य माहिती शिकणे आवश्यक आहे.

कोळंबीचे फायदे

कोळंबी केवळ व्यवसाय क्षेत्रातच फायदेशीर ठरत नाहीत तर आपल्यासाठी विविध मार्गांनी देखील फायदेशीर आहेत.  झींगामध्ये खनिजे आणि जीवनसत्त्वे समृद्ध असतात, जे निरोगी रोगांचे उपचार करण्यास सक्षम असतात, आपल्या निरोगी शरीरात आजारी असतात किंवा आपल्याला आरोग्य किंवा अशक्त बनवतात.

कोळंबी मासा कसा सुरू करावा

आता आपण पुढील भागात झींगा खाण्यामुळे आरोग्यासाठी कोणते फायदे होतात ते जाणून घेऊया.

कोळंबी आपल्या शरीरात सेलेनियमची उपस्थिती थेट शरीरात कर्करोगाच्या पेशींच्या वाढीस प्रतिबंध करते.  तर, कोळंबी आम्हाला अनेक कर्करोगापासून वाचवू शकते.

कोळंबीमध्ये फॅटी असिडची सामग्री खूप जास्त आहे, जे निरोगी हृदय ठेवण्यास उपयुक्त आहे.

कोळंबी देखील कॅल्शियमचा एक उत्कृष्ट स्त्रोत आहेत, जो हाडे मजबूत करण्यास उपयुक्त आहेत.

कोळंबीमध्ये असलेले व्हिटॅमिन ई निरोगी त्वचा ठेवण्यास आणि त्वचेच्या सर्व संसर्गास प्रतिबंधित करण्यासाठी देखील उपयुक्त आहे.

कोळंबीमध्ये असलेले जीवनसत्व बी 12 आपल्या शरीराच्या नसा आणि रक्तवाहिन्यांच्या स्वच्छतेमध्ये देखील फायदेशीर आहे.

झींगा कमी-कॅलरीयुक्त अन्न असतात.  तर, कोळंबी खाणे वजन कमी करण्यात आणि निरोगी देखील आहे.

कोळंबीमध्ये या सर्व खनिजे आणि जीवनसत्त्वे असणे, त्यांचे सेवन करणे अनेक प्रकारे फायदेशीर आहे.  कोळंबी खाणे देखील निरोगी आणि तंदुरुस्त होण्यासाठी आपल्या उपस्थित असलेल्या बर्‍याच रोगांपासून बचाव करण्यासाठी उपयुक्त आहे.

कोळंबी फार्मिंग करण्यापूर्वी विचार करा

हुशार पद्धतीने शेती करणे ही एक चांगली कल्पना आहे आणि एक स्मार्ट शेतकरी हा शेतीचा व्यवसाय सुरू करण्यापूर्वी आवश्यक, खर्च आणि गुंतवणूकीबद्दल आणि काही कामांचा विचार करतो.  येथे आपल्यासाठी एक मार्गदर्शक आहे, हे मुद्दे जाणून घ्या, थोडा वेळ घ्या आणि कोळंबी वाढवण्याचा व्यवसाय सुरू करण्यापूर्वी त्याबद्दल विचार करा.

जगात किती प्रकारचे कोळंबी आहेत हे जाणून घ्या आणि त्याबद्दल निर्णय घ्या, कोणता आपल्याला अधिक नफा देऊ शकेल?

तसेच, आपल्या व्यवसायाच्या प्रमाणावर अवलंबून, नवीन कोळंबी फार्म सुरू करण्यासाठी किती किंमत मोजावी ते जाणून घ्या.

तसेच वाढत्या कोळंबीच्या आर्थिकदृष्ट्या आवश्यक असणारा चारा, काळजी आणि व्यवस्थापन याबद्दल विचार करा.

तसेच, फक्त घरीच कोळंबी पौष्टिक चारा कसा तयार करावा ते शिका.  आपण जास्त भांडवल नाही तर.

तसेच, कोळंबी माशाची लागवड सुरू करण्यासाठी लागणारी जागा, किंमत, प्रारंभिक भांडवलाचा विचार करा.

तसेच, आपल्यातील पाण्याचे अस्तित्वात असलेले घटक शोधण्यासाठी त्याची चाचणी कशी करावी हे जाणून घ्या.

जे काही आहे ते सखोल आणि याविषयी अधिक चांगले माहिती जाणून घेण्यासाठी उपलब्ध असल्यास आपल्या जवळच्या कोळंबीच्या शेताला भेट द्या.

कोळंबी माशाची शेती कशी सुरू करावी

आजकाल, कोळंबी शेती व्यवसाय खूप लोकप्रिय आहे आणि देखील अधिक वाढत आहे.  नवीन उत्पादक मोठ्या नफ्याच्या फरकाने इतर कोणत्याही व्यावसायिक शेती व्यवसायासाठी जाण्यापेक्षा प्रथम या व्यवसायाची योजना निवडतात.  आणि, बाजारपेठेत झींगाची लोकप्रियता दिवसेंदिवस अधिकाधिक वाढविली जात आहे.  फूड प्रोसेसिंग उद्योगात कोळंबीलाही मोठी मागणी आहे, त्या कारणास्तव नवीन उत्पादकांकडून कोळंबी अधिक वाढत आहेत.

कोळंबी माशाची शेती किंवा लागवड

या सर्व झुडूपांशिवाय माशांच्या शेती, बदक शेती इत्यादी इतर व्यावसायिक शेतीबरोबरही कोळंबीची शेती करता येते. आजकाल संपूर्ण वर्षात कोळंबी वाढविणे शक्य आहे आणि त्याची वेडही वाढत आहे.

आपल्या स्वत: च्या कोळंबीचे शेत असल्यास, आपल्याकडे मूलभूत आवश्यक म्हणून पुरेसा आकाराचा तलाव असणे आवश्यक आहे.  आपल्याकडे कोणताही तलाव नसल्यास, भाडेपट्टीवर घ्या किंवा स्वतःचा तलाव तयार करा.  लीजवर तलावावर घेणे चांगले आहे.

कमर्शियल फिश शेतीप्रमाणे या शेती व्यवसायालाही तलावाची आवश्यकता असते जेणेकरून कोळंबी चांगली वाढू शकेल.  तर, वाणिज्य कोळंबीच्या शेतीसाठी, नवीन कोळंबी शेती व्यवसाय सुरू करण्यासाठी 1,500 चौरस फूट क्षेत्र चांगले आहे.  शेतातील कोळंबीसाठी परिमाण असलेला 8 X 8 पंख असलेला तलाव तयार करा ज्यामध्ये सुमारे 5 फूट खोल असणे आवश्यक आहे.

कोळंबी शेतीत प्रारंभिक गुंतवणूक

या शेती व्यवसायासाठी सुरुवातीच्या गुंतवणूकीसाठी जास्त भांडवलाची आवश्यकता नसते आणि फारच कमी कालावधीत आपल्याला चांगले उत्पन्न मिळू शकतात.  प्रारंभिक गुंतवणूक म्हणून 75,000 ची भांडवल एक एकर तलावामध्ये फायदेशीर कोळंबी माशा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी पुरेसे आहे.  सुमारे 8 ते 9 महिन्यांत, आपण या सर्वात महागड्या उत्पन्नाची कापणी करू शकाल.  या शेतीतले सर्वात महागडे इनपुट म्हणजे बाळ कोळंबी किंवा सजीव कोळंबीची गुंतवणूक.  आपण त्या वाढत्या कोळंबी बाजारातून सहज गोळा करू शकता.  सहसा, एक किलो बाळाची किंवा सजीव कोळंबीची किंमत 300 ते 500 रुपयांपर्यंत असते. तथापि, उच्च दर्जाचे आणि झपाट्याने वाढणारी बाळ कोळंबी वाढल्यास चांगला नफा मिळू शकतो.

साइट आवश्यकता

कोळंबी माशाचा व्यवसाय सुरू करण्यापूर्वी, तलावामध्ये कोळंबी वाढवण्याकरता जमीन असणे आवश्यक असते.  तर, आपल्या वाढत्या कोळंबीच्या व्यवसायातील व्यवसायासाठी एक चांगले शेत स्थान निवडा.  त्या ठिकाणी पाण्याची उपलब्धता देखील मूलभूत आवश्यक आहे.  तसेच जवळच्या स्थानिक बाजारापासून आपले शेत किती अंतरावर आहे याकडे देखील लक्ष द्या.  शहराजवळ एक कोळंबी मासा तयार करणे म्हणजे उत्पादनांमधून आपला नफा वाढवण्यासाठी वाहतुकीचा खर्च कमी करू शकतो.  कोणत्याही वाहनासह स्वस्त वाहतुकीचा एक चांगला मार्ग म्हणजे रस्ते जोडलेले शहर.

पायाभूत सुविधा

काही मूलभूत आवश्यकता आहे, त्याशिवाय कोळंबी वाढवण्याचा किंवा वाढवण्याचा व्यवसाय शक्य नाही आणि फायदेशीरही नाही.  म्हणून, कोळंबीच्या सर्व मूलभूत गरजा मिळविणे ही एक चांगली कल्पना आहे, ज्यास व्यवसाय योजना म्हणून वाढत्या कोळंबीसाठी प्रारंभी आवश्यक आहे.

कोळंबीच्या लागवडीसाठी आवश्यक असलेल्या सर्व मूलभूत आवश्यकतांची यादी खाली दिली आहे.

  •  चांगला आणि स्वच्छ पाण्याचा स्त्रोत असलेला तलाव
  •  वाढविण्यासाठी निरोगी आणि दर्जेदार कोळंबी मासा
  •  फार्म शेड्स
  •  मनुष्यबळ: कमी खर्चात कामगार
  •  आपले उत्पादन बाजारात नेण्यासाठी वाहतुकीच्या साधनांसाठी काही वाहने
  •  एक चांगले आणि दर्जेदार अन्न;  चांगला स्टॉक असावा
  •  तलावातील कोळंबी गोळा करण्यासाठी जाळे
  •  तलावातील कोळंबी मासा
  •  कोळंबी मासा

एक सुपीक आणि उत्पादक तलाव तयार करणे

व्यावसायिक कोळंबी माशाची शेती करण्यासाठी तुम्हाला पुरेसा आकाराचा तलाव बांधावा लागेल जेणेकरुन कोळंबी चांगली वाढू शकेल आणि चांगल्या परताव्यासाठी या व्यवसाय योजनेतून आपण निरोगी आणि दर्जेदार उत्पादन मिळवू शकता.  लक्षात ठेवा की आपल्या तयार तलावामध्ये चार फूटांपेक्षा जास्त खोली नसावी आणि चौरस बांधकाम किंवा मंडळ बांधकाम यासारखे डिझाइन देखील केले असावे.

आपल्या तयार तलावाच्या पायावर मातीची पीएच बरोबर स्वच्छ पृष्ठभाग असणे आवश्यक आहे, ते 7 ते 8 दरम्यान आहेत. तलावाच्या आजारापासून निवडलेल्या लहान कोळंबी टाळण्यासाठी तलावाच्या बाजूच्या पृष्ठभागावर योग्य रोग प्रतिरोधक रासायनिक खतांचा फवारणी करावी.

तसेच शेणखत घालून तलावातील सुपीकता व पुनरुत्पादक क्षमता वाढविण्यात मदत होते तसेच वनस्पती व फळांची वाढही वाढते.  आता तलावाला स्वच्छ पाण्याने भरावे.  सुमारे दहा दिवस भरलेले ठेवा, जेणेकरून या व्यावसायिक लहान प्राणी तलावामध्ये वाढू शकेल.

जातींची निवड

या शेती व्यवसायात जातीची निवड करणे देखील एक महत्त्वपूर्ण कार्य आहे जे आपल्या व्यवसायातील नफ्याचे प्रमाण ठरवते.  वाढत्या वेगाने वाढणारी आणि झींगाची उच्च उत्पादन देणारी जाती शेवटच्या काळात निश्चितपणे अधिक उत्पादन देईल.  आपल्या हवामान स्थितीनुसार विशिष्ट उच्च उत्पन्न देणारी जाती वाढवा.  निसर्गामध्ये झपाट्याने वाढणारी आणि कमीतकमी काळजी घेण्याची व व्यवस्थापन आवश्यक असणारी वाढणारी जात चांगली कमाई करण्यासाठी नेहमीच फायदेशीर ठरते.

जल उपचार

निरोगी कोळंबी उत्पादन करण्यासाठी तलावाच्या पाण्याची लागवड करुन त्यावर उपचार करणे खूप महत्वाचे आहे.  त्या तलावाच्या पाण्यात कोणते घटक आहेत हे शोधून काढण्यापूर्वी?  त्यानंतर योग्य पाण्याच्या उपचाराच्या सहाय्याने उच्च आणि दर्जेदार कोळंबी तयार करण्यासाठी आवश्यक असलेल्या सर्व आवश्यक घटकांसह तलावाच्या पाण्याचे पूरक.

वाढणारी झींगा

विशिष्ट कोळंबी माशाची अळी ठेवल्यानंतर, त्यांना हॅचरीमधील कुशल आणि तज्ञांच्या देखरेखीखाली वाढू द्या, चांगल्या कोळंबीच्या विकासासाठी किमान 1 महिना.  जेव्हा कोळंबी मासाची परिपक्वता वयापर्यंत पोहोचते आणि त्यांची सुरुवातीच्या वाढीची पातळी योग्यरित्या जात असेल तर आपण त्यांना वाढत्या तलावामध्ये ठेवू शकता.

कोळंबी माशाची शेती किंवा लागवड

प्रति तलावातील कोळंबी किती?

जर आपला तलाव 50 मीटर लांबीचा, 30 मीटर रुंद आणि दोन फूट खोल असेल तर आपण त्यामध्ये कमीतकमी 3,000 पेक्षा जास्त कोळंबी घालू शकता.  त्यांच्या निरोगी विकासासाठी दिवसातून दोन ते तीन वेळा त्यांना अन्न द्या.  स्थिर ऑक्सिजन पातळी आणि योग्य आहार हे देखील मुख्य घटक आहेत, जे चांगल्या उत्पादनासाठी झींगाची वाढ वाढवते.

जास्त उत्पादन मिळविण्यासाठी आपल्या तलावामध्ये ऑक्सिजन पातळी राखून ठेवा आणि नियमितपणे तपासणी करा.

आपल्या कोळंबी तलावाचे पोषण

आजकाल, आपल्या कोळंबीच्या पौष्टिक आहारासाठी बाजारात चारा विविध प्रकारचे उपलब्ध आहे, परंतु ते थोडेसे महाग आहे.  आणि यामुळे, पैशाच्या कमतरतेमुळे अल्प प्रमाणात शेतकरी हा महाग चारा खरेदी करण्यास असमर्थ आहेत.

केवळ भाजीपाला वेस्ट कण, तसेच चारा, पालनपोषण करणार्‍या पशूला देणारा आहार वापरुन एखादा सहज हा पौष्टिक आहार घरी सहज तयार करू शकतो… आणि कोळंबीच्या घरातील महागड्या चारा खरेदीच्या तणावातून मुक्त होऊ शकतो.  प्रथिनांची आवश्यकता पूर्ण करण्यासाठी बदाम, कॉर्न आणि प्रथिने समृध्द अन्नासह पौष्टिक आणि निरोगी चारा तयार करण्यासाठी आपण शेणाचा वापर करू शकता.

दिवसातून कमीतकमी तीनदा हा महाग किंवा घरगुती पौष्टिक चारा पुरेशा प्रमाणात द्या.

कोळंबी रोग आणि त्यांचे उपचार

इतर सर्व शेती व्यवसायाप्रमाणेच या झींगा पालन व्यवसायात आजारही पाळले जातात.  व्हाइट स्पॉट सिंड्रोम व्हायरस (डब्ल्यूएसएसवी), यलोहेड डिसीज व्हायरस (वायएचडीव्ही), टॉरा सिंड्रोम व्हायरस (टीएसव्ही), संसर्गजन्य हायपोडर्मल आणि हेमेटोपोएटिक नेक्रोसिस व्हायरस (आयएचएचएनव्ही), विब्रिओ हार्वेई या रोगांमधे व्हायरल संक्रमित रोग सामान्य आहेत.  व्यावसायिक कोळंबी मासा शेतात.

जास्त उत्पादन मिळविण्यासाठी आणि कोळंबीची गुणवत्ता टिकवून ठेवण्यासाठी या त्रासावरील रोगांपासून आपल्या तलावास प्रतिबंध करणे आवश्यक आहे.  तथापि, पाण्याची गुणवत्ता राखल्यास हे सर्व निरीक्षण केलेले रोग टाळता येऊ शकतात.

कापणी झींगा

कोळंबीचा काढणीचा काळ हा मुख्यतः बाजारातील मागणी आणि किंमतीसह कोळंबीच्या स्थितीवर अवलंबून असतो.  सरासरी वजन आणि आकार, आकाराच्या आधारे वाढत्या तलावाच्या विविध क्षेत्रातून कास्ट जाळीच्या मदतीने ते गोळा केले जातात.  काढणीच्या टप्प्यावर, नरम शेल तलावामध्ये 5% पेक्षा कमी असावे.  हे 2 मॉल्सिंग्ज दरम्यान कोळंबीच्या शेतात शेड्यूल काढणीद्वारे मिळवता येते.  वाढत्या तलावामध्ये एक्झुव्हियाच्या अस्तित्वामुळे मौल्टिंग ओळखले जाऊ शकते.

कोळंबी माशाची शेती

जर आपल्या कोळंबीचे वजन सरासरी 30 ग्रॅम इतके असेल तर कापणी एक्झुव्हियाच्या एका आठवड्यानंतर असावी.  जेथे येत्या पिघळण्याचे काम दोन आठवड्यांनंतर पाहिले जाऊ शकते.

गोळा केलेल्या कोळंबीला आयस लावा किंवा जवळच्या कोल्ड स्टोअरमध्ये साठवा किंवा कापणीच्या १० तासाच्या आत त्यांना प्रक्रिया वनस्पतींमध्ये हलवा.

उत्पन्न

आगाऊ कोळंबी शेती तंत्रात वाढीव कोळंबी बनविली गेली तर या व्यवसायाच्या योजनेतील प्रारंभिक भांडवल म्हणून काही रुपये गुंतवून आपण सहजपणे त्याहून अधिक  मिळवू शकतो.

कोळंबीच्या शेताची योग्य काळजी आणि योग्य व्यवस्थापन करून उच्च उत्पन्न देणारी व झपाट्याने वाढणारी कोळंबी जातीची निवड करुन हा नफा वाढवता येतो.

अस्वीकरण :
या वेबसाईटवर प्रदान केलेली माहिती, प्रॉडक्ट्स आणि सर्व्हीसेस कोणत्याही वॉरंटी किंवा प्रतिनिधित्व, व्यक्त किंवा अंमलबजावणी न करता "जसे आहे तसे" आणि "जसे उपलब्ध आहे" त्या आधारावर प्रदान केली जाते. Khatabook ब्लॉग्स हे पूर्णपणे फायनान्शिअल, प्रॉडक्ट्स आणि सर्व्हीसेसच्या शैक्षणिक चर्चेसाठी आहेत. Khatabook ही गॅरंटी देत नाही की सर्व्हिस तुमच्या आवश्यकता पूर्ण करेल किंवा विनाव्यत्यय, वेळेवर आणि सुरक्षित असेल आणि जर त्रुटी असल्यास, त्या दुरुस्त केल्या जातील. येथे दिलेले मटेरिअल आणि माहिती केवळ सामान्य माहितीच्या उद्देशाने आहे. कोणतेही कायदेशीर, आर्थिक किंवा व्यावसायिक निर्णय घेण्यासाठी माहितीवर अवलंबून राहण्यापूर्वी एखाद्या व्यावसायिकाचा सल्ला घ्या. ही माहिती तुमच्या स्वतःच्या जोखमीवर काटेकोरपणे वापरा. वेबसाईटवर असलेल्या कोणत्याही खोट्या, चुकीच्या किंवा अपूर्ण माहितीसाठी Khatabook जबाबदार राहणार नाही. या वेबसाईटमध्ये असलेली माहिती अपडेटेड, संबंधित आणि अचूक आहे याची खात्री करण्यासाठी सर्वतोपरी प्रयत्न केले जात असले तरी, Khatabook कोणत्याही हेतूसाठी वेबसाईट किंवा माहिती, प्राॅडक्ट्स, सर्व्हीसेस किंवा संबंधित वेबसाईटवर समाविष्ट असलेल्या ग्राफिक्स संदर्भात पूर्णतः, विश्वासार्हता, अचूकता, उपयुक्तता किंवा उपलब्धता याविषयी कोणतीही गॅरंटी देत ​​नाही. वेबसाईट तात्पुरती अनुपलब्ध असल्यास, Khatabook कोणत्याही तांत्रिक समस्यांसाठी किंवा तिच्या नियंत्रणाबाहेरील नुकसानांसाठी आणि या वेबसाईटवर तुमच्या वापरामुळे किंवा प्रवेशामुळे होणाऱ्या हानी किंवा नुकसान यासाठी जबाबदार राहणार नाही.
अस्वीकरण :
या वेबसाईटवर प्रदान केलेली माहिती, प्रॉडक्ट्स आणि सर्व्हीसेस कोणत्याही वॉरंटी किंवा प्रतिनिधित्व, व्यक्त किंवा अंमलबजावणी न करता "जसे आहे तसे" आणि "जसे उपलब्ध आहे" त्या आधारावर प्रदान केली जाते. Khatabook ब्लॉग्स हे पूर्णपणे फायनान्शिअल, प्रॉडक्ट्स आणि सर्व्हीसेसच्या शैक्षणिक चर्चेसाठी आहेत. Khatabook ही गॅरंटी देत नाही की सर्व्हिस तुमच्या आवश्यकता पूर्ण करेल किंवा विनाव्यत्यय, वेळेवर आणि सुरक्षित असेल आणि जर त्रुटी असल्यास, त्या दुरुस्त केल्या जातील. येथे दिलेले मटेरिअल आणि माहिती केवळ सामान्य माहितीच्या उद्देशाने आहे. कोणतेही कायदेशीर, आर्थिक किंवा व्यावसायिक निर्णय घेण्यासाठी माहितीवर अवलंबून राहण्यापूर्वी एखाद्या व्यावसायिकाचा सल्ला घ्या. ही माहिती तुमच्या स्वतःच्या जोखमीवर काटेकोरपणे वापरा. वेबसाईटवर असलेल्या कोणत्याही खोट्या, चुकीच्या किंवा अपूर्ण माहितीसाठी Khatabook जबाबदार राहणार नाही. या वेबसाईटमध्ये असलेली माहिती अपडेटेड, संबंधित आणि अचूक आहे याची खात्री करण्यासाठी सर्वतोपरी प्रयत्न केले जात असले तरी, Khatabook कोणत्याही हेतूसाठी वेबसाईट किंवा माहिती, प्राॅडक्ट्स, सर्व्हीसेस किंवा संबंधित वेबसाईटवर समाविष्ट असलेल्या ग्राफिक्स संदर्भात पूर्णतः, विश्वासार्हता, अचूकता, उपयुक्तता किंवा उपलब्धता याविषयी कोणतीही गॅरंटी देत ​​नाही. वेबसाईट तात्पुरती अनुपलब्ध असल्यास, Khatabook कोणत्याही तांत्रिक समस्यांसाठी किंवा तिच्या नियंत्रणाबाहेरील नुकसानांसाठी आणि या वेबसाईटवर तुमच्या वापरामुळे किंवा प्रवेशामुळे होणाऱ्या हानी किंवा नुकसान यासाठी जबाबदार राहणार नाही.