स्नॅक्सचा व्यवसाय

भारतात तयारबंद खाद्य पदार्थचा (स्नॅक्स फूडचा) व्यवसाय कसा कराल 

भारत हा विविधतेसाठी परिचित आहे , आपल्या कडे विभिन्न भाषा आहेत, विभिन्न राज्य आणि त्याच्या खाद्य संस्कृति ही भारताची ओळख आहे.  परंतु एक गोष्ट जी आपल्याला कायम एक ठेवत आहे ती म्हणजे प्रत्येकाचे असलेले खाद्य पदार्थावरील प्रेम 

हळदीराम, बीकानेर वाला, बालाजी बिकाजी खाद्यपदार्थांसारख्या प्रसिद्ध खाद्यपदार्थ ह्याच्या ब्रँडबरोबरच इतरही अनेक भारतीय पारंपारिक खाद्यपदार्थ याचे मार्केट आहेत जे मुख्यत्वे लहान आणि असंघटित खेळाडूंनी चालविले आहे. ते कमी किंमतीच्या दरावर ताज्या प्रादेशिक खाद्यपदार्थ याची विक्री करतात.

नमकीनचा भारत खाद्यपदार्थ मार्केटमध्ये सर्वाधिक बाजार हिस्सा आहे. ब्रँड च्या आधारे विभाग केला 15% वार्षिक, तर संपूर्ण बाजार 7-8 टक्के दराने वाढत आहे.(अंदाजे) 

आज ब्रॅण्ड्स विशिष्ट प्रसंगी खाद्यपदार्थ सुरू करून संधी साधण्याचा प्रयत्न करत आहेत,  उदाहरण – उपवासाचे खाद्यपदार्थ 

सन 2024 च्या अखेरीस भारतीय खाद्यपदार्थ बाजाराची कमाई १ अब्ज डॉलर्सपेक्षा अधिक होईल. 

भारतीय खाद्यपदार्थ बाजार चे एकूण वाढ ही दुहेरी आकड्यात होण्याचा अंदाज आहे 

मध्यमवर्गीय लोकसंख्या, जीवनशैली बदल, वाढती शहरीकरण, स्थानिक उपलब्धता आणि अल्प पॅकेजमध्ये खाद्यपदार्थ उपलब्धता, क्षेत्रीय चव यावर लक्ष केंद्रित करण्यासाठी कंपनीची रणनीती खालील कारणांमुळे भारतीय खाद्यपदार्थ बाजार वाढत आहे.

स्थानिक स्वादांपेक्षा खाद्यपदार्थ याची चव वाढवण्यासाठी जागतिक स्वाद देखील आणले जात आहेत. पौष्टिक फायद्यांसह ग्लोबल फ्लेवर्स, आरोग्य समीकरणाचे संतुलन साधत असलेल्या ग्राहकांना आवाहन करतात.

2025 पर्यंत निरोगी खाद्यपदार्थ बाजार आकार मूल्य $ 32.88 अब्ज असेल असा अंदाज आहे 

पॅकेजे खाद्य म्हणजे काय?

फूड पॅकेजिंग म्हणजे जे अन्न जे पॅक (तयार बंद) स्वरूपात असते, त्याचे संरक्षण करण्यासाठी  विविध प्रकारचे रसायन वापरले जातात जे जेवण, चिप्स, शीतपेये, केक्स आणि बिस्किटे, न्यूट्रिआ-बार आणि बरेच 

खाद्यपदार्थ दीर्घ काळासाठी ताजे ठेवण्यास मदत करते.

भारतात खाद्यपदार्थ व्यवसाय सुरू कसा करावा?? 

पॅकेज केलेला खाद्यपदार्थ विकण्याचा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी, सर्वप्रथम  आपल्या भागातील लोक कोणत्या प्रकारचे खाद्यपदार्थ पसंत करतात याचे विश्लेषण करावे लागेल.

आपल्याला हे स्पष्ट करणे आवश्यक आहे की कोणत्या उत्पादनासाठी आपण आपली चमकदार कल्पना दर्शवू शकता. 

इतर सर्व व्यवसायांप्रमाणेच आपल्याकडे विक्रीसाठी देखील उत्पादन असावे जे इतरांपेक्षा अद्वितीय असेल आणि कायमची मागणी राहील.

 आपल्या परिसरातील प्रतिबंधित उत्पादने आपण विक्री करणार नाही हे सुनिश्चित करा. 

1 किमत (कॉस्टिंग) :

 उत्पादन शुल्कात सर्व शुल्क समाविष्ट केले जावे – 

पॅकेजिंग ग्राहकाला जागृत करण्यास मदत करेल, त्या करण्यासाठी थोड्या जास्त रकमेची तरतूद करेल, म्हणून पॅकेजिंगची रक्कमदेखील उत्पादनाच्या किंमतीत सामील होईल 

 जर आपण एखादे उत्पादन विकत असाल तर त्यासाठी पुरेसा नफा मिळण्याची गरज आहे. 

तर खात्री करुन घ्या की तुम्हाला त्यातील किमान 10% नफा मिळेल.

2.मार्केट संधी – 

भारतीय खाद्यपदार्थ उद्योग एफएमसीजी प्रकारातील भरभराट करणारा आणि आशादायक क्षेत्र आहे, हे बदलत्या ग्राहकांच्या वापराच्या पद्धतीं मूळे आणि बदलत्या ग्राहकांच्या खाण्याच्या बदलांमुळे होते.

 डेमोग्राफिक्समधील बदल घडवून आणत आहे, खप वाढत आहे, आणि याचा एक करार म्हणून, खाद्यपदार्थ सेगमेंटची बाजारपेठ वाढत आहे. खाद्यपदार्थ विभागातील महसूल 2019 मध्ये 5000 दशलक्ष डॉलर्सपेक्षा जास्त आहे आणि बाजारात दरवर्षी 7.5% (सीएजीआर 2019-2023) वाढ अपेक्षित आहे.

3.नोंदणी आणि परवाना – 

खाद्यपदार्थ निर्मितीसाठी वेगवेगळे परवाने घेतले जावेत.

प्रथम, आपल्याला आपल्या राज्य प्रदूषण नियंत्रण मंडळाकडून प्रदूषण मंजूर करावे लागेल.

पुढे, कारखाना उभारण्यासाठी जिल्हा उद्योग केंद्रात नोंदणी करावी लागेल. आपल्याला राज्य विद्युत मंडळाकडून शक्ती प्राप्त करावी लागेल. त्यानंतर, तुम्हाला एफएसएसएएआय द्वारे आवश्यकतेनुसार परवाने मिळवावे लागतील, अग्निशामक दुकान, आस्थापना परवाने देखील अनिवार्य आहेत.

इच्छित परवाने मिळविल्यानंतर आपल्याला एकतर फॅक्टरी  भाड्याने घ्यावी लागेल किंवा स्वतः तयार करावी लागेल. 

आपल्याकडे आपल्या व्यवसायासाठी एक अद्वितीय लोगो असणे आवश्यक आहे, तसेच ग्राहक आणि आपण या दरम्यान पारदर्शकता राखण्यासाठी ते नोंदणीकृत असावे. हे आपल्या ब्रँड मधील विश्वासता वाढविण्यात ग्राहकांना मदत करत. 

4.जागेची आवश्यक :

विक्रीच्या उद्देशाने योग्य असे क्षेत्र शोधण्याची आवश्यकता; ते आपले निवासी ठिकाण देखील असू शकते. आपण सरासरी दुकान मालकांना किंवा कोणत्याही किराणा दुकान मालकांना मोठ्या प्रमाणात आपले उत्पादन खरेदी करण्यास पटवून देऊ शकता जे आपल्या व्यवसायासाठी एक मोठी उपलब्धी असेल. 

लक्ष्यित प्रेक्षकांच्या प्रचंड संख्येसह एक स्थान शोधा आणि असा कोणताही व्यवसाय झाला नसल्याचे सुनिश्चित करा जे आपल्या व्यवसायावर कठोर परिणाम दर्शवू शकेल. आपल्या उत्पादनास प्रोत्साहन देण्यासाठी बॅनर वापरा आणि बॅनर सुंदर असले पाहिजे.

5. कच्चा माल आवश्यक आहे

कोणतेही खाद्यपदार्थ उत्पादन, जे काही ही असू शकते, प्रभावी कच्चा माल थेट शेतीतून खरेदी केला पाहिजे, ज्यामुळे कच्च्या मालाची किंमत कमी होईल. उत्पादनाची गुणवत्ता कच्च्या मालाच्या गुणवत्तेवर अवलंबून असते त्यानंतर तो खरेदी केलेली कच्चा माल उत्कृष्ट आणि प्रमाणित तपासणी केलेल्या गुणवत्तेची आहे हे सुनिश्चित करा. आपल्याला कच्चा माल पुरवठादार शोधण्याची आवश्यकता आहे जी आपल्या फॅक्टरी च्या अगदी जवळ असेल त्यामूळे वाहतुकीचा खर्च कमी करण्यासाठी मदत होईल 

6. तंत्र वापरले

व्यवसायाच्या प्रमाणावर आधारित, प्रगत प्रकारच्या पॅकेजिंग मशिनरीचा स्तर वापरला जातो. जर उद्योग प्रचंड प्रमाणात, आंतरराष्ट्रीय किवा खूप मोठे असेल तर स्वयंचलित तंत्रे प्रस्तुत केली जातील, तर छोट्या आणि गृहभिमुख व्यवसायासाठी ते त्या पातळी चे असेल तरी चालेल 

खाद्यपदार्थ व्यवसायामध्ये वापरल्या जाणार्‍या काही यंत्रे म्हणजे स्नॅक फूड प्रोसेसिंग फीडर, मीटरिंग सिस्टम आणि उपकरणे, स्वयं-साफसफाई सतत मिक्सिंग प्रोसेसर मशीन. उत्पादनांमध्ये मिक्सर, ब्लेंडर, स्टफर्स, ग्राइंडर, कुकर, फूड धूम्रपान करणारे, कन्व्हेअर्स, लोडर्स, डंपर्स, एर्गोनोमिक लिफ्ट, सॅनिटरी टँक, वॅट्स, रॅक्स, प्लॅटफॉर्म, स्नॅक्स पॅकेजिंग मशीन आणि बरेच काही समाविष्ट आहेत.

खाद्यपदार्थ बाजारातील काही आव्हाने 

1.मूल्य किंमत स्पर्धा

वाढत्या आंतरराष्ट्रीय आणि देशांतर्गत कंपन्या वेगाने बाजारात प्रवेश करत आहेत.

 भारतीय खाद्यपदार्थ  बाजाराच्या किंमतीत प्रचंड फरक पडत आहे प्रत्येक ब्रँडला कमीतकमी मार्जिनसह  स्पर्धा करावी लागत आहे. किंमतीसह बाजारातील वाटा टिकवणे हे एक मोठे काम आहे.

२. नवीन शोधाचा अभाव

आंतरराष्ट्रीय कंपन्या त्यांच्या नाविन्यपूर्ण तंत्रज्ञानासह आणि क्षमतांनी भारतात आपला दबदबा निर्माण करीत आहेत; म्हणूनच देशांतर्गत कंपन्यांसाठी हे एक उत्कृष्ट मानक आणि वेग पकडण्यासाठी चे एक आव्हान आहे.

3.आरोग्यदायी खाद्यपदार्थ

आरोग्यदाई खाद्यपदार्थ मध्ये ग्राहकांची आवड वाढत असताना, ते पारंपारिक जंक फूडला निरोगी, आहार-अनुकूल पर्याय देखील देत आहेत. खाद्यपदार्थ कंपन्या आता साखर-मुक्त, केटोजेनिक आणि निरोगी सोयीस्कर जेवण तयार करतात.

 आजकाल ग्राहक खूप हुशार आहेत त्यांनी पॅकेजिंगवर अस्सल माहिती वाचण्याची खात्री केली आहे; म्हणूनच उत्पादनाच्या परिणामाची खात्री करण्यासाठी ब्रँडला गुणवत्ता आणि पौष्टिक मानकांची खात्री करण्यासाठी कठोर परिश्रम करावे लागतील. 

ब्रॅण्डला संशोधनात गुंतवणूक करावी लागेल आणि अस्सल आणि रोमांचक आरोग्याच्या तथ्यांसह निष्कर्ष काढावे लागतील.

स्पर्धेत टिकून राहण्यासाठी काय करावे लागेल ?? 

ब्रँड ओळख

आपला ब्रँड- रंग, डिझाइन आणि लोगोसह तयार असणे आवश्यक आहे, 

जे त्याच्या ब्रँडला व्यक्तिमत्त्व आणि कथेसह संरेखित करेल 

ब्रँड आयडेंटिटीमध्ये त्याचे कॉर्पोरेट स्टेशनरी देखील समाविष्ट असतील आणि प्रत्येक गोष्ट सुसंगत आणि एकमेकांशी समन्वयित असावी.

उत्पादन चित्र

जर एखादा ब्रँड आरोग्य फायद्यावर लक्ष केंद्रित करणारी सेंद्रिय किंवा निसर्गाभिमुख घटकांमध्ये असेल तर त्याने टिकाऊ ब्रांड म्हणून आपली प्रतिमा प्रदर्शित करावी. 

जर हे मज़ेदार घटकांसह मुलांवर अधिक लक्ष केंद्रित करीत असेल तर ब्रँड प्रतिमा तितकीच उत्साही आणि आनंदी होईल. मुळात, ही उत्पादनाची भावना असते जी वास्तविक किंवा संभाव्य ग्राहकांद्वारे असते.

ब्रँड पोझिशनिंग

जर आपला ब्रँड उत्कर्ष देत असेल तर बजेट, आरोग्य किंवा सेंद्रिय असा निर्णय घ्यावा कारण या स्थिती धोरणानुसार फ्रेमवर्क आणि डिझाइन केले आहे. ग्राहकांच्या मनात जागा मिळवणे हे एक अत्यंत महत्त्वाचे कार्य आहे जे मोठ्या कालावधीसाठी त्याच्या मनात राहील.

ब्रँड व्यक्तिमत्व

ब्रँड व्यक्तिमत्व म्हणजे मानवांप्रमाणेच वैशिष्ट्यांसह आणि वैशिष्ट्यांचा संच आहे ज्यास ब्रँडशी संबंधीत मानले जाते. एक स्पष्ट परिभाषित आणि विकसित ब्रँड व्यक्तिमत्व ग्राहकांना ब्रँडशी संबंधित असण्याची क्षमता देईल आणि त्यास प्राधान्य विकसित करेल

पॅकेजिंग डिझाइन

पॅकेजिंग डिझाइन हा क्लायंट आणि ब्रँडमधील संपर्काचा पहिला बिंदू आहे. म्हणून पॅकेजिंग डिझाइनद्वारे ब्रँड स्टोरी, व्यक्तिमत्व आणि त्याचे स्थान विधान प्रतिबिंबित करण्यास सक्षम असावे. 

एकदा उत्पादन शेल्फवर आल्या की रंग, फॉन्ट, प्रतिमा, चित्रे आणि ग्राफिक्स यशस्वी निकालांमध्ये महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात.

मार्केटिंग (विपणन) कॉल

त्यात बॅनर, ब्रोशर, वृत्तपत्र जाहिराती, वेबसाइट्स, पोस्टर्स आणि स्टेशनरीचा समावेश असेल.

 वृत्तपत्रे, ब्लॉग्ज आणि प्रचारात्मक आयटम, ब्रँड टचपॉइंट म्हणून कार्य करणारी प्रत्येक गोष्ट जमान्यातील असू शकेल. 

खाद्यपदार्थ उद्योग गतिमान आहे; म्हणूनच बदलांचा सामना करणे आणि मार्केटिंग टूलचा प्रभावीपणे वापर करणे हे एक उदयोन्मुख आव्हान आहे.

डिजिटल माध्यमाद्वारे स्नॅक ब्रँडसाठी मार्केटिंग आणि पीआर स्ट्रॅटेजी म्हणजे आपला ब्रँड संदेश, संवाद साधण्याचा मार्ग, ग्राहक, सोशल मीडिया फिटनेस टिप्स आणि मूल्यवर्धित फायदे / तथ्ये देऊन निरोगी जीवनशैलीचा प्रचार करण्यास मदत करते.