वस्तू आणि सेवा कर (जीएसटी) हा भारतामध्ये आजपर्यंत पाहण्यात आलेला सर्वात व्यापक कर बदल आहे. याने संपूर्ण कर प्रणाली उधळली आहे आणि व्यवसाय करण्यासाठी व्यवसाय आणि त्यांचा कर भरण्याचा स्पष्ट आणि पारदर्शक मार्ग व्यवसायांना प्रदान केला आहे. जुन्या व्यवस्थेअंतर्गत अस्तित्त्वात असलेल्या विविध करांची मोजणी करून ती सरकारच्या अंतर्गत स्वतंत्र पक्षांकडून वसूल केली जायची. याचा परिणाम व्यवसाय, विशेषत: लहान व्यवसाय ज्यांच्याकडे जास्त मनुष्यबळ किंवा संसाधने नसतात त्यांना मोठ्या प्रमाणात समस्या आल्या. वस्तू व सेवा करांच्या आगमनाने जीएसटी प्रणाली एकाच केंद्रीय अधिकाराखाली असल्याने ही यंत्रणा अधिक सुलभ झाली आहे. व्यवसायाने केलेल्या कर भरणाची मोजणी, संग्रहण आणि रेकॉर्ड करणार्‍या एका प्राधिकरणाखाली संपूर्ण यंत्रणा सबमिट केली गेली आहे. कर संकलनाच्या या सिस्टमचा कणा हा जीएसटीएन किंवा वस्तू व सेवा कर नेटवर्क आहे. सर्व काही डिजिटल झाल्यामुळे सरकारने वस्तू व सेवा कर प्रणाली डिजिटल बनविण्याचा निर्णय घेतला आहे.  GSTN कर संकलन संपूर्ण प्रणाली शक्ती कम्प्युटिंग संसाधने प्रदान आणि 'जीएसटी' प्रणाली आवश्यक दाखल माहिती तंत्रज्ञान नेटवर्क आहे. याची देखभाल राष्ट्रीय माहिती केंद्र ने केली आहे.  'जीएसटी' पोर्टल कर अधिकारी उपलब्ध आहे आणि तो त्यांच्या कर परतावा बद्दल सुखात माहिती देणे तसेच प्रत्येक व्यवहार पूर्ण स्नॅपशॉट पुरवतो. हे सरकार तसेच काही गैर सरकारी संस्था यांच्या मालकीचे आहे.

GSTN नेटवर्कची कार्ये

इन्फ्रास्ट्रक्चर

मुख्य उद्देश GSTN जीएसटी प्रणाली माहिती तंत्रज्ञान पायाभूत सुविधा प्रदान करणे हे आहे. पुरवठा करणारे, कर अधिकारी, करदात्या अशा विस्तीर्ण व्यवस्थेसाठी आवश्यक असणारी मूलभूत सुविधा आवश्यक आणि सुरक्षित आणि सुरक्षित असे भव्य नेटवर्क आवश्यक आहे,समर्पित प्रणाली यासाठीच जीएसटीएनसारखी स्थापन केली गेली. अशी अनेक कर संस्था होती ज्यांना तंत्रज्ञानाच्या वेगवेगळ्या प्रणालींसह एकत्र जोडले जायचे होते, ते कार्य करते याची खात्री करण्यासाठी एक मजबूत आणि लचीला प्रणाली आवश्यक होती.

माहिती सामायिकरण

संपूर्ण देशाला व्यापणारी एवढी मोठी आणि गुंतागुंतीची व्यवस्था लागू केली जात असल्याने, या माहितीपर्यंत प्रवेश करण्याची आवश्यकता असलेल्या पक्षांची संख्या मोठी होती. केंद्र सरकारे, राज्य सरकारे, बँका तसेच आरबीआय आहेत, ज्यांना सर्वांना या डेटाबेस व यंत्रणेत प्रवेश हवा आहे. सुरक्षित आणि सुरक्षित मार्गाने माहितीचे सामायिकरण करण्याचे हे प्रमाण केवळ एक समर्पित कर नेटवर्कद्वारे पूर्ण केले जाऊ शकते. म्हणूनच, जीएसटीएन देशाला एक सुरक्षित माहिती सामायिकरण नेटवर्क प्रदान करते.

टॅक्स पेअर सिस्टमकॉग

जीएसटी सिस्टममधील सर्वात महत्वाचा एकम्हणजे करदाता स्वतः, या प्रकरणात व्यवसाय. व्यवसायांना एक सुरक्षित व्यासपीठ आवश्यक आहे जेथे ते जलद आणि सुरक्षित पद्धतीने कर मोजू शकतात आणि त्यांचे कर दाखल करू शकतात. 'जीएसटी' पोर्टल नक्की की नाही. आयटी करदात्यास त्यांच्या व्यवसाय आणि जीएसटीसंबंधी सर्व माहिती एकाच ठिकाणी हाताळण्यासाठी पोर्टल प्रदान करते.

जीएसटी सुविधा सेवा

कर नेटवर्कसह अधिक डिजिटल अनुप्रयोग विकसित करण्यासाठी सरकारने प्रोत्साहित केले आहे. डिजिटल इंडिया सुरू झाल्यापासून अनेक नवीन डिजिटल manyप्लिकेशन्स आणि सेवा व्यवसायांना मदत करण्यासाठी पुढे आल्या आहेत. GSTN या सेवा जीएसटी संबंधित तेव्हा कणा आहे.

संशोधन आणि विकास

द GSTN विविध भागधारक कर आणि माहिती तंत्रज्ञान विविध पैलू वर संशोधन आणि विकास करण्याची परवानगी देते. हे सर्वोत्कृष्ट सराव आणि उद्योग मानक तयार करण्याची परवानगी देते. तंत्रज्ञान आणि कर हे दोन्ही देशात नवजात असल्याने अर्थव्यवस्थेसाठी जितके जास्त संशोधन आणि विकास चालते तितके चांगले.

बॅकएंड टेक्नॉलॉजी सर्व्हिसेस

आपल्या देशातील कर विभाग तंत्रज्ञान स्वीकारण्यात मंद आहेत आणि त्यांचे कार्य पूर्ण करण्यासाठी प्रामुख्याने कागदाच्या नोंदींवर अवलंबून आहेत. हे केवळ अकार्यक्षम नव्हते, परंतु यामुळे करदात्यांना बरीच अडचणी निर्माण झाल्या आहेत कारण बर्‍याच नोंदी हरवल्या गेल्या किंवा खराब झाल्या.  GSTN बदलला आहे की आता नेटवर्क संपूर्ण कर विभागाच्या म्हणून रेकॉर्ड सर्व एक अधिक कार्यक्षम ऑपरेशन अग्रगण्य डिजिटल पद्धतीने निश्चित झाले आहेत असतो कारण. या पैलूच्या संदर्भात नेटवर्कमध्ये काही समस्या आहेत, परंतु दीर्घकाळापर्यंत, त्या लोखंडाच्या आहेत.

भविष्यातील नियोजन

हा देश डिजिटलदृष्ट्या झुकत असल्याने बरेच व्यवसाय डिजिटल पद्धतीने केले जात आहेत. सरकारकडून कर अनुपालन अधिक चांगले करण्यासाठी प्रोत्साहित केले जात आहे. GSTN पूर्णपणे डिजिटल सरकारी सेवा एक म्हणून वापरले जात आहे. हे नेटवर्क इतके विशाल आणि गुंतागुंतीचे असल्याने, ज्या पद्धतीने हे हाताळले जात आहे, त्याद्वारे सरकारला बहुतेक विभागांमध्ये डिजिटल सरकारी नेटवर्क कसे तयार करावे याबद्दल मौल्यवान डेटा मिळेल.

आपत्ती पुनर्प्राप्ती

सायबर हल्ले आधुनिक जगात आता सामान्य आहेत. बँका, एटीएम आणि इतर डिजिटल वित्तीय सेवांमध्ये प्रवेश करण्यासाठी डेटा आणि पैसे चोरी करण्यासाठी सर्वत्र हॅकर्स विविध युक्त्या वापरत आहेत. सायब्रेटॅकचा प्रतिकार करण्यासाठी मजबूत माहिती तंत्रज्ञानाची पायाभूत सुविधा आवश्यक आहे, म्हणूनच केंद्रीय व्यवस्थापित लचीला आयटी नेटवर्क देशाच्या वित्तीय सेवा व्यवस्थापित करण्यासाठी गंभीर आहे आणि जीएसटीएनच्या मुख्य कामांपैकी एक आहे. आधुनिक जगात नैसर्गिक आपत्ती देखील आणखी एक धोका आहे. पूर, भूकंप तसेच वादळ यांचा धोका गंभीर आहे आणि यामुळे बरेच नुकसान होऊ शकते. बॅक अप आणि आपत्ती व्यवस्थापनाची एक मजबूत व्यवस्था महत्त्वपूर्ण आहे आणि जीएसटीएन देखील हे एक प्रमुख कार्य आहे. एकंदरीत वस्तू व सेवा कर नेटवर्क जीएसटीच्या संदर्भात आर्थिक व्यवहारांसाठी सुरक्षित आणि सुरक्षित व्यवस्था मिळण्यासाठीविकसित केले गेले. हे करदात्यास तसेच कर देण्याच्या अधिकारास पारदर्शक पद्धतीने कनेक्ट करण्यात मदत करते.  GSTN तसेच संबंधित माहिती त्यांच्या परिस्थिती संबंधित सर्व प्रवेश एक सुरक्षित आणि सुरक्षित पद्धतीने गणना आणि फाइल कर सुखात परवानगी देते. हे काम प्रगतीपथावर आहे आणि भविष्यात आणखी बदल होण्याची शक्यता आहे, विशेषत: जीएसटीएनची व्याप्ती वाढवून. काय दिले जात आहे हे नियमितपणे तपासणे फार महत्वाचे आहे.