सीजीएसटी अधिनियम, 2017 मधील कलम 31 प्रत्येक नोंदणीकृत व्यक्तीला वस्तू किंवा सेवांच्या पुरवठ्यासाठी जीएसटी इनव्हाॅईस किंवा जीएसटी बिल देणे अनिवार्य करते. जीएसटी अंतर्गत कर इनव्हाॅईस हे एक महत्त्वपूर्ण कागदपत्र आहे. वस्तू किंवा सेवांचा पुरवठा केवळ पुरावाच नाही तर प्राप्तकर्त्यास इनपुट टॅक्स क्रेडिटचा (आयटीसी) लाभ मिळण्यासाठी हे महत्त्वपूर्ण कागदपत्र आहे. भारतात वस्तू किंवा सेवा विक्री करणाऱ्या प्रत्येक कंपनीसाठी योग्य जीएसटी इनव्हाॅईसचा वापर वाढवणे फार महत्वाचे आहे. खाली दिलेल्या नियमांनुसार योग्य जीएसटी इनव्हाॅईस वाढवण्याकरिता येथे एक संपूर्ण मार्गदर्शिक आहे:
जीएसटी इनव्हाॅईस - अनिवार्य घटक
पुरवठादाराचे तपशिल: नाव पत्ता जीएसटीआयएन
युनिक कर इनव्हाॅईस नंबर
इनव्हाॅईसचे स्वरूप
कर इनव्हाॅईस. सप्लीमेंट्री इनव्हाॅईस. सुधारित चलन. जारी करण्याची तारीख.
नोंदणीकृत खरेदीदाराचा तपशिल
- नाव
- पत्ता
- जीएसटीआयएन
नोंदणी नसलेल्या खरेदीदारांच्या बाबतीत 50,000 रुपयांपेक्षा मूल्य असल्यास
- नाव व पत्ता.
- डिलीव्हरी पत्ता
- राज्याचे नाव आणि कोड
एचएसएन वस्तूंचा कोड किंवा अकाउंटींग कोडची सर्व्हीस
एचएसएन म्हणजे हार्मोनाइज्ड सिस्टम ऑफ नॉमनेक्लचर जो विविध उत्पादनांचे वर्गीकरण करणारा कोड आहे. जीएसटी इनव्हॉईस वाढवण्याच्या उद्देशाने भारत तीन प्रकारच्या रचनेचे अनुसरण करते.
- 1.5 कोटीपेक्षा कमी उलाढाल: एचएसएन कोडची आवश्यकता नाही
- 1.5 कोटी ते 5 कोटी दरम्यान: 2 अंकी एचएसएन कोड
- उलाढाल 5 कोटीपेक्षा जास्त: 4 अंकी एचएसएन कोड
- आयात किंवा निर्यात विक्रेत्यांनी 8 अंकी एचएसएन कोड अनिवार्यपणे पाळणे आवश्यक आहे
वस्तू/सेवांचे वर्णन
- वस्तूंचे प्रमाण (संख्या) आणि युनिट (मीटर, किलो इ.)
- वस्तू किंवा सेवांचे मूल्य
स्पष्ट ब्रेकअपसह वस्तूंवर रेट आणि कराचे प्रमाण
- सीजीएसटी
- एसजीएसटी
- आयजीएसटी
- यूटीजीएसटी
- उपकर
पुरवठा करण्याचे ठिकाण
राज्याच्या सीमांच्या पलीकडे विक्रीसाठी गंतव्य स्थानाचे नाव. पुरवठा करण्याच्या जागेपेक्षा तो वेगळा असल्यास डिलीव्हरी पत्ता आवश्यक आहे.
रिव्हर्स चार्ज बेसिसवर जीएसटी
रिव्हर्स चार्ज बेसिसवर जीएसटी द्यावा लागणार की नाही, असे स्पष्टीकरण करणारे निवेदन.
पुरवठाकर्ता प्रमाणीकरण
संदर्भासाठी शासनाने जारी केलेला जीएसटी इनव्हाॅईसचा नमुना स्वरूप येथे आहे:
निर्यातीसाठी जीएसटी चलन स्वरूप
अशा निर्यातीवर जीएसटी भरला गेला आहे असे सांगून निर्यात इनव्हाॅईसची घोषणा करणे आवश्यकता असते. निर्यातीवर प्री-पेड आयजीएसटीः “आयजीएसटीच्या देयकावर निर्यात करण्यासाठी पुरवठा साधन.” आयजीएसटी दिलेला नाही: “बाँड अंतर्गत निर्यात करण्यासाठी आयजीएसटी पुरवठ्याच्या देयकाशिवाय अंडरटेकिंगचे पत्र.”
अनिवार्य तपशिल
- खरेदीदाराचे नांव
- खरेदीदाराचा पत्ता
- डिलीव्हरीचा पत्ता
- गंतव्य देश
- वस्तू काढून टाकण्यासाठी: नंबर आणि अर्जाची तारीख (फॉर्म एआरई -1)
इनपुट सर्व्हीस डिस्ट्रीब्यूटरला माल किंवा सेवांचे दर आणि मूल्याऐवजी इनव्हॉइसमध्ये “वितरित जमा रक्कम” जोडावी लागेल.
वस्तू परिवहन एजन्सी:
- माल व मालकाचे नाव व पत्ता
- नोंदणीकृत वाहनांची संख्या
- मालाचे एकूण वजन
- मूळ ठिकाण
- गंतव्यस्थान तपशिल
- कर भरण्यास जबाबदार असलेल्या व्यक्तीचे जीएसटीआयएन
इनपुट सेवा वितरक (ISD)
- नाव
- पत्ता
- जीएसटी नोंदणी क्रमांक किंवा जीएसटीआयएन
- इनव्हाॅईस/ क्रेडिटचा अनुक्रमांक
- जारी करण्याची तारीख
- क्रेडिटसाठी पात्र व्यक्तीचे नाव, पत्ता आणि जीएसटीआयएन
- वितरित रक्कम जमा केली
- इनपुट सेवा प्रदाता किंवा अधिकृत प्रतिनिधीद्वारे प्रमाणीकरण
आयएसडी सारख्या समान पॅन आणि राज्य कोडसह नोंदणीकृत व्यक्तीः
- नाव, पत्ता आणि जीएसटीआयएन
- सलग अनुक्रमांक जो 16 वर्णांपेक्षा जास्त नसेल
- जारी करण्याची तारीख
- सामान्य सेवा पुरवठादार जीएसटीआयएन
- मूळ इनव्हाॅईस क्रमांक
- इनपुट सर्व्हीस वितरकाचे नाव, पत्ता आणि जीएसटीआयएन
- करपात्र मूल्य, दर आणि हस्तांतरित करण्याच्या क्रेडिटची रक्कम
- नोंदणीकृत व्यक्ती किंवा अधिकृत प्रतिनिधीद्वारे प्रमाणीकरण
विमा / बँकींग / वित्तीय संस्था / एनबीएफसी
महिन्यात तयार केलेल्या सर्व पुरवठ्यांसाठी एक एकत्रित कर इनव्हाॅईस आवश्यक आहे. महिन्याच्या शेवटी हे वाढवणे आवश्यक आहे. जर कागदपत्र कर इनव्हाॅईस व्यतिरिक्त असेल तर त्यात कर इनव्हाॅईससाठी इतर सर्व आवश्यक माहिती असणे गरजेचं आहे. या प्रकरणात अनुक्रमांक आणि प्राप्तकर्ता पत्ता यासारख्या पर्यायी माहितीची आवश्यकता नाही. इनव्हाॅईस इलेक्ट्रॉनिक किंवा शारीरिकदृष्ट्या तयार करुन दिले जाईल.
पॅसेंजर ट्रान्सपोर्टर सर्व्हीसेस
प्रवासी वाहतूक सेवा प्रदात्यासाठी, कर इनव्हाॅईससाठी विहित केलेली इतर सर्व माहिती असणे अनिवार्य आहे.
पर्यायी माहिती
- अनुक्रमांक
- करपात्र सेवेच्या प्राप्तकर्त्याचा पत्ता
वेळेची मर्यादा:
वस्तूः काढण्याच्या किंवा डिलीव्हरीच्या तारखेस किंवा त्यापूर्वी. कायद्याच्या कलम 2 (96) मध्ये खालीलप्रमाणे “माल हटवणे” परिभाषित केले आहे: पुरवठादाराद्वारे किंवा अशा पुरवठादाराच्या वतीने काम करणार्‍या कोणत्याही अन्य व्यक्तीने डिलीव्हरी करण्यासाठी वस्तू पाठवणे; त्याच्या प्राप्तकर्त्याद्वारे किंवा अशा प्राप्तकर्त्याच्या वतीने काम करणार्‍या कोणत्याही अन्य व्यक्तीद्वारे वस्तूंचे कलेक्शन करणे. वस्तूंचा सतत पुरवठा: खाते निवेदन/ पेमेंट जारी करण्याच्या तारखेस किंवा त्यापूर्वी सामान्य सेवा: सेवांचा पुरवठा झाल्यानंतर 30 दिवसांच्या आत सेवा (बँका आणि एनबीएफसी): सेवा पुरवल्यानंतर 45 दिवसांच्या आत कराराच्या समाप्तीपूर्वी पुरवठा संपुष्टात आल्यास अशा समाप्तीच्या वेळी याची गरज भासते.
इनव्हाॅईस जारी करण्याची पद्धत
एक जीएसटी इनव्हॉइस खालीलप्रमाणे तयार करावी लागेल:
वस्तूंसाठी: त्रिकोणीय
मूळ प्रत प्राप्तकर्त्यासाठी मूळ म्हणून चिन्हांकित केलेली ट्रान्सपोर्टरसाठी डुप्लिकेट प्रत डुप्लिकेट म्हणून चिन्हांकित केलेली पुरवठादारासाठी त्रिकोणीय म्हणून चिन्हांकित केलेल्या तिन्ही प्रत.
सेवांसाठी: डुप्लिकेट
मूळ प्रत प्राप्तकर्त्यासाठी मूळ म्हणून चिन्हांकित केलेली डुप्लिकेट प्रत पुरवठादारासाठी डुप्लिकेट म्हणून चिन्हांकित केलेली कर कालावधीत जारी केलेल्या मालिकेचा अनुक्रमांक जीएसटी पोर्टलद्वारे जीएसटीआर -1 मध्ये इलेक्ट्रॉनिक स्वरुपात सादर करण्यात आलेला.
इनव्हाॅईसचे इतर प्रकारः
पुरवठ्याचे बिलः जेथे कर आकारला जाऊ शकत नाही तेथे जारी केला:
नोंदणीकृत व्यक्तीद्वारे सूट दिलेली वस्तू किंवा सेवांची विक्री नोंदणीकृत व्यक्तीने रचना योजनेची निवड केली असल्यास
इनव्हॉईस-कम-बिल पुरवठा
नोंदणीकृत व्यक्तींकडून नोंदणीकृत नसलेल्या व्यक्तीला करपात्र व सूट वस्तू / सेवांचा पुरवठा झाल्यास जारी केलेला
नोंदणीकृत पुरवठा
दाराने नोंदणी नसलेल्या खरेदीदारास विक्रीसाठी जेथे इनव्हाॅईसचे मूल्य रू. 200 रुपयांपेक्षा कमी आहे अशा परिस्थितीत एकत्रित इनव्हाॅईस रोज वाढवले जाऊ शकते.
डेबिट नोट / क्रेडिट नोट
जीएसटीसाठी लागू असलेल्या वस्तू किंवा सेवांच्या किंमतींमध्ये वाढ झाली असेल तर डेबिट नोट आवश्यक आहे. किंमतीत घट झाल्याने क्रेडिट नोट दिली पाहिजे. सध्या, व्यवसाय इनव्हाॅईस तयार करण्यासाठी भिन्न सॉफ्टवेअर वापरतात. अशा जीएसटी इनव्हॉईसचा तपशिल जीएसटीआर -1 रिटर्नमध्ये व्यक्तिचलितरित्या अपलोड केला जातो. त्यानंतर प्राप्तकर्त्यांना पाहण्यासाठी जीएसटीआर -2 ए मध्ये प्रतिबिंबित होते.
