ભારતમાં નિષ્ક્રિય આવક કેવી રીતે મેળવવી?

નિષ્ક્રિય આવકએ તમારી પ્રાથમિક સ્ત્રોતની આવક મેળવવા માટે જરૂરી પ્રયત્નોની સરખામણીમાં ઓછા પ્રયત્નોથી કરવાથી મળતી આવક છે. ટેક્નોલોજી અને તબીબી સુવિધાઓમાં પ્રગતિને કારણે માનવીઓ તેમની અપેક્ષિત આયુષ્યમાં વધારો થઈ રહ્યો છે. આ સમયે, લગભગ દરેક વ્યક્તિ માટે સ્થિર પેસિવ આવક હોવી જરૂરી બની ગઈ છે. 

નિષ્ક્રિય આવક નાણાકીય સાધનો અને વ્યવસાયોમાં રોકાણ કરીને અથવા સમય સાથે મૂલ્યમાં વૃદ્ધિ કરતી સેવાઓ ઓફર કરીને મેળવી શકાય છે. આ પ્રકારે તેમાં આવકની પ્રગતિશીલ વૃદ્ધિનો સમાવેશ થાય છે, જ્યાં કમાનારને ઈનકમ મેળવવા માટે ચોક્કસ સમય પસાર કરવો જરૂરી છે.

નિષ્ક્રિય ઈનકમનો ખ્યાલ હજી સામાન્ય લોકોમાં લોકપ્રિય નથી. પરંતુ આ એક એવી વસ્તુ છે જેમાં શ્રીમંત નિયમિતપણે જોડાય છે. આ શ્રીમંત બનવાની અને રહેવાની પાવરફુલ પદ્ધતિઓમાંની એક છે. અલગ અલગ જગ્યા પરથી આવક મેળવવીએ કોઈપણ લિમિટેશીન સાથે આવતી નથી, નિયમિત 9 થી 5 નોકરીઓથી વિપરીત જ્યાં આવક નિશ્ચિત હોય છે.

તમને ખબર છે?

આવકની 3 સામાન્ય શ્રેણીઓ છે, એટલે કે સક્રિય, નિષ્ક્રિય અને પોર્ટફોલિયો આવક.

ભારતમાં પેસિવ આવક જનરેશનના પ્રકાર

ભાડાની મિલકત અથવા અન્ય વ્યવસાયમાંથી કમાણી કે જેમાં તમે સક્રિય રીતે સંકળાયેલા નથી તેને પેસિવ આવક તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. ટુંકમાં, એ પૈસા જેને કમાવવા માટે ઘણી બધી "સક્રિય" મહેનતની જરૂર નથી. મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય આરામથી પૈસા કમાવી શકાય.

આવુ કરવા, તમારે કંઈક વિકસાવવા માટે થોડા સમય અથવા પૈસા આપવાની જરૂર પડી શકે છે, જે પછી તમને થોડી વધારાની મહેનત સાથે એ રસ્તા પર ઈનકમ મેળવવા મદદ કરશે. ભારતમાં બે પ્રકારના નિષ્ક્રિય આવકના સ્ત્રોત છે.

પરંપરાગત પદ્ધતિ

વધારાની આવક રોકાણોમાંથી મળે છે જેમ કે: -

1. FD માંથી વ્યાજ - રોકાણ કરેલ શરૂઆતી રકમ સમયાંતરે ચક્રવૃદ્ધિ પામે છે, આમ વ્યાજ ઉભું થાય છે.

2. રિયલ એસ્ટેટમાંથી ભાડા - ભાડાની મિલકતમાં રોકાણએ ભારતમાં પેસિવ આવક મેળવવાની અસરકારક રીત છે. જેમાં જોખમ મોર્ટગેજ અને જાળવણી ખર્ચની ચુકવણીનો સમાવેશ થાય છે.

3. મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સ દ્વારા ડિવિડન્ડ - ડિવિડન્ડ રાખવામાં આવેલા સ્ટોક્સ પર નિયમિત સમય પર ચૂકવવામાં આવે છે. સ્ટોક્સ અથવા શેર્સની સંખ્યા જેટલી વધારે હશે, તેટલી વધુ ચૂકવણી થશે.

4. REITs (રિયલ એસ્ટેટ ઇન્વેસ્ટમેન્ટ ટ્રસ્ટ્સ) - એક રોકાણ જ્યાં તમને ભાડાની આવક મળતી નથી, પરંતુ તમને ડિવિડન્ડના રૂપમાં આવક મળે છે. જેમકે, જો કોઈ કંપની આઈટી પાર્ક બનાવવા માટે રોકાણ કરી રહી છે, જે કંપનીને ભાડું ચૂકવે છે, અને તમે આ કંપનીની REIT ખરીદી છે, તો ભાડાની આવકનો એક ભાગ ડિવિડન્ડના રૂપમાં ચૂકવવામાં આવે છે. આ શેર અને રિયલ એસ્ટેટમાં રોકાણથી વિપરીત છે.

5. પરંપરાગત પદ્ધતિ શેર, બોન્ડ, ફ્યુચર્સ અને ઓપશન (સારા નોલેજની સાથે) રોકાણને પણ વર્ગીકૃત કરે છે.

આ પદ્ધતિમાં થોડા પૈસા અને સમયનું શરૂઆતમાં રોકાણ જરૂરી છે. જો કે, રકમ તમારા માટે 24/7 કામ કરે છે, તે સમયગાળા દરમિયાન સંયોજન કરવાની મંજૂરી આપી શકાય છે.

ક્રિએટીવ પદ્ધતિ

આ પદ્ધતિ માટે એક્સલન્ટ ક્રિએટીવ મનની જરૂર છે કારણ કે એમાં તમને ઘણી જગ્યાઓ પર ક્લિયર અને ક્રિએટીવ વિચારની જરૂર પડશે. કોમ્યુનિકેશન, સુસંગતતા, મુખ્ય નોલેજ અને ક્રિએટિવીટી આ પદ્ધતિમાં સફળ થવાનો પાયો બનાવે છે. તેને ઓનલાઈન પેસિવ આવક પણ કહેવામાં આવે છે, કારણ કે આ મુખ્યત્વે ઈન્ટરનેટ પર ચાલતી હોય છે. જ્યાં ઘણી ક્રિએટીવ સ્ટ્રીમ હોય છે જેના દ્વારા પેસિવ આવક મેળવી શકાય છે. નીચે તેના વિશેનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે:

1. યુટ્યુબ ચેનલ - અહિં ઈનકમ તમને ચેનલ પર આવતી જાહેરાત જેટલા લોકો જોવે છે તેના પરથી થશે. નવા વીડિયો આવકએ ઈનકમમાં વધારો કરે છે, જ્યારે જૂના વીડિયો આવકનો પેસિવ સોર્સ બનાવે છે. એલ્ગોરિધમમાં ટોપ પર રહેવા માટે નિયમિત સમય પર નવા વીડિયો પોસ્ટ કરવા જરૂરી છે.

2. બ્લોગિંગ અને વ્લોગિંગ - બ્લોગિંગ અને વ્લોગિંગ માટે નોંધપાત્ર સમય, એફર્ટ્સ અને રૂપિયાની જરૂર છે. ઈનકમ આવવા માટે તમારે ઓછામાં ઓછા બે વર્ષ સુધી સખત પ્રયાસ કરવો પડશે. આ બંને સ્ટ્રીમમાં જોખમ એ છે કે તમે ઇન્ટરનેટ અલ્ગોરિધમ્સની દયા પર રહેશો.

3. ઓનલાઈન અભ્યાસક્રમો, ઈ-બુક્સ, ફોરમ લખવુ, આર્ટીકલ વગેરે જેવી ડિજિટલ પ્રોડક્ટ્સ. - કોઈ કોર્સને ઓનલાઈન વેચવા અથવા પોડકાસ્ટ તૈયાર કરવા માટે ઘણા શરૂઆતી પ્રયત્નોનો સમાવેશ થાય છે. મુખ્ય નોલેજ અહીં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.

4. સંલગ્ન માર્કેટિંગ/પ્રોગ્રામ્સ - તેમાં કંપની વતી પ્રોડક્ટ અથવા સેવાનો પ્રચાર અને તેમના દ્વારા ચૂકવણી કરવાનો સમાવેશ થાય છે. થર્ડ પાર્ટીની લિંકને પ્રમોટ અને શેર કરવી આવશ્યક છે. લિંક દ્વારા દરેક ક્લિક અને ખરીદી પર લગભગ 3% થી 9% નું કમિશન મેળવી શકાય છે.

5. સૉફ્ટવેર પ્રોડક્ટનું ક્રિએશન.

6. વેબસાઇટ્સ અને ડિઝાઇનિંગ બનાવો.

7. ગૂગલ એડ સેન્સ દ્વારા જાહેરાત કમિશન.

8. રેફરલ્સ પ્રોગ્રામ્સ.

9. મેમ્બરશીપ સાઇટ્સનું ક્રિએશન.

10. E-Bay વગેરે જેવી ટેલીમાર્કેટિંગ કંપનીઓ માટે રિસેલર બનીને.

11. પર્સનલ ફાયનાન્સ, ઈન્શયોરન્સ અને ગેમ્સ જેવા વિવિધ વિષયો અને માહિતી માટે વેબસાઇટ્સનું ક્રિએશન.

12. ઇન્ટરનેટ દ્વારા ઇન્ટરનેટ માર્કેટિંગ અને ટેલિમાર્કેટિંગ.

ઓનલાઇન વ્યવસાયના પોતાના અલગ ચેલેન્જો હોય છે, અને તેનાથી વધુ શ્રીમંત થવું સરળ નથી. તેના બદલે આ એક લાંબી જર્નીની શરૂઆત છે. જરૂરી સ્કિલ વિકસાવવા અને તેને અમલમાં મૂકવા અને તેને સ્થિર આવકમાં ફેરવવા માટે સમય અને પ્રયત્ન લાગે છે. ઘણા નવા સ્ટાર્ટઅપના ઑન્ટ્રપ્રનર ઓનલાઈન આવક મેળવવાની રીતો ઘડી રહ્યા છે અને પરિણામે પેસિવ આવક બનાવવા માટે કાયદેસર અને કાર્યક્ષમ રીતો સાથે આવી રહ્યા છે.

નિષ્ક્રિય આવક મેળવવાના લાભો

1. તમે નાણાકીય સ્વતંત્રતા પ્રાપ્ત કરો છો અને નિયમિત નોકરી પર આધાર રાખ્યા વિના જીવનમાં તમારી જરૂરિયાતોને મેનેજ કરી શકો છો. તમને મળતી પેસિવ આવક તમારી બધી મૂળભૂત જરૂરિયાતોનું ધ્યાન રાખે છે, તેથી તમારે નિયમિત નોકરી ચાલુ રાખવાની જરૂર નથી.

2. ગોલ્સ ઝડપથી પ્રાપ્ત કરી શકાય છે. જીવનના મહત્વના માઈલસ્ટોન, જેમ કે ઘર, કારની માલિકી અને તમારા બાળકને વિદેશી શિક્ષણ મેળવવું સરળતા સાથે કરી શકાય છે.

3. તમે ઇચ્છો ત્યાંથી અને જ્યારે ઇચ્છો ત્યારે કામ કરવાની સ્વતંત્રતા.

4. આવક 24/7 જનરેટ થાય છે અને તે નિશ્ચિત સમય પર આધારિત નથી.

5. આવકની અનેક સ્ટ્રીમ સમાંતર રીતે બનાવી શકાય છે.

6. તમે કેટલી આવક મેળવો છો તે ક્ષમતા અને સખત મહેનત પર આધારિત છે.

7. તમે તમારા પરિવાર સાથે સમય વિતાવવા માટે વધુ ફ્રી સમય મેળવી શકે છે. પેસિવ આવક મેળવવા માટે તમારે ત્યાં રહેવાની જરૂર પડતી નથી. આમ, જીવનની ક્વાલિટીમાં નોંધપાત્ર સુધારો થાય છે.

8. તમારો આત્મવિશ્વાસ વધે છે કારણ કે તમે પેસિવ આવકના મેળવવાને કારણે સુરક્ષિત અનુભવવાનું શરૂ કરો છો.

9. જ્યારે નિયમિત નોકરી ગુમાવવી પડે ત્યારે પેસિવ આવક કટોકટીના સમયે ઘણી મદદ કરે છે.

10. અંતે, કોમ્યુનિટી અને ચેરીટી સંસ્થાઓમાં વધુ યોગદાન આપવા માટે તમે સક્ષમ બની શકો છો.

નિષ્ક્રિય આવકની ખામીઓ

દરેક બીજા બિઝનેસની જેમ, પેસિવ આવકની પણ પોતાની ખામીઓ સાથે આવે છે. આવકના મલ્ટીપલ સ્ત્રોતો સ્થાપિત કરવાના કેટલાક ગેરફાયદા નીચે દર્શાવેલ છે:

વધુ જોખમ

જેમ કે દરેક બિઝનેસ તેના પોતાના જોખમો સાથે આવે છે, તેવુ જ પેસિવ આવક મેળવવામાં પણ થાય છે. આવકના પ્રકારને આધારે જોખમનું પ્રમાણ બદલાય છે. શેર, ડિબેન્ચર્સ, REITs, નવા બિઝનેસ વગેરેમાં રોકાણ, બધાં વધુ જોખમી પરિબળ સાથે આવે છે. તેથી, રોકાણકાર પાસે પૂરતી જોખમની ભૂખ હોવાની અપેક્ષા છે.

પૈસાની જરૂરિયાત

આવકના નિષ્ક્રિય સ્ત્રોત માટે શરૂઆતી નાણાકીય રોકાણની જરૂર છે. મોટાભાગના સ્ત્રોતો, જેમ કે શેર, ફિક્સ્ડ ડિપોઝિટ, બિઝનેસમાં રોકાણ વગેરે, તમારા તરફથી શરૂઆતી રોકાણની જરૂર છે. તેથી, તમારે વધુ પૈસા કમાવવા માટે પહેલા શરૂઆતી રકમ કમાવવાની જરૂર છે.

બિન-આધારિત સ્ત્રોતો

આવકના નિષ્ક્રિય સ્ત્રોતની મુખ્ય ખામીએ છે કે તેઓ સંપૂર્ણપણે વિશ્વસનીય હોઈ શકતા નથી. આ જ કારણ છે કે તેમને પેસિવ આવકના સ્ત્રોત કહેવામાં આવે છે. ત્યાં હંમેશા આવકના મુખ્ય અથવા સક્રિય સ્ત્રોતની જરૂર હોય છે. સક્રિય સ્ત્રોત એ તમારી આવકનો મુખ્ય સ્ત્રોત છે. અહીં તમે પૈસા કમાવવા માટે તમારો સમય અને પ્રયત્નો લગાવો છો. આ કમાયેલા પૈસા તમને આવકનો પેસિવ સ્ત્રોત આપી શકે છે. આ એટલા માટે છે કારણ કે તમે ઓછામાં ઓછા શરૂઆતી તબક્કામાં, તમારા રોજિંદા જીવન ખર્ચ માટે પેસિવ સ્ત્રોતો પર સંપૂર્ણપણે આધાર રાખી શકતા નથી.

બજારની સ્થિતિની અસર

આવકના લગભગ બધા વૈકલ્પિક સ્ત્રોતો અર્થતંત્રમાં પ્રવર્તતી બજારની સ્થિતિથી ખૂબ પ્રભાવિત થાય છે. તમે જે પ્રયત્નો કરો છો તેના કરતાં તેઓ બાહ્ય પરિબળોથી વધુ પ્રભાવિત થાય છે. આ તેમને આવકના અસ્થિર વિકલ્પો બનાવે છે. ઉદાહરણ તરીકે, તમે જે શેરમાં તમારા નાણાંનું રોકાણ કર્યું છે તેના ભાવને તમે નિયંત્રિત કરી શકતા નથી. તમે કોઈને તમારા ભાડૂત બનવા માટે દબાણ પણ કરી શકતા નથી. કોવિડ જેવી પરિસ્થિતિઓ દરમિયાન, રિયલ એસ્ટેટને મોટો ફટકો પડ્યો કારણ કે મોટાભાગના ભાડૂતોએ શહેરોમાં તેમના ભાડે આપેલા આવાસ ખાલી કર્યા અને તેમના વતન ગયા. આમ, બજારના બાહ્ય પરિબળો ઘણીવાર તમારી પેસિવ આવકના સ્ત્રોતને બનાવી અથવા તોડી શકે છે.

નિષ્કર્ષ

નિષ્કર્ષ પર, સારી નાણાકીય સ્થિરતા મેળવવા માટે આવકનો વૈકલ્પિક સ્ત્રોત હોવો ખૂબ જરૂરી છે. ઉપરોક્ત ચર્ચા કરેલી પદ્ધતિઓએ બેસ્ટ પેસિવ આવકના કેટલાક વિચારો છે. દરેક વ્યક્તિની વ્યક્તિગત પસંદગી, રસ, ક્ષમતા, ઉપલબ્ધતા, પ્રારંભિક ભંડોળ વગેરેના આધારે યોગ્ય વિકલ્પ પસંદ કરવો જરૂરી છે.

પેસિવ આવક, લાભો અને ખામીઓના વિવિધ પ્રવાહોની ઉપર ચર્ચા કરવામાં આવી છે. તમારી પસંદગી અને જોખમ પરિબળ પર આધાર રાખીને, તમે તમારા માટે સૌથી વધુ અનુકૂળ હોય તે ધ્યાનમાં લઈ શકો છો. તમે ચોક્કસ સમયગાળામાં કેટલી કમાણી કરવા માંગો છો તે લક્ષ્યાંકિત કરી શકો છો અને તમારા લક્ષ્યને પ્રાપ્ત કરવા તરફ આગળ વધી શકો છો. આગળ વધો અને થોડો સમય અને મહેનતના ઇનપુટ સાથે વધારાની આવકનો આનંદ મેળવો.

વધુ જાણવા માંગો છો? માઈક્રો, નાના અને મધ્યમ વ્યવસાયો (MSME), બિઝનેસ ટીપ્સ, ઈન્કમટેક્સ, GST, સેલેરી અને એકાઉન્ટિંગ સંબંધિત નવીનતમ અપડેટ્સ, સમાચાર બ્લોગ્સ અને લેખો માટે Khatabook ને ફોલો કરો.