જીએસટી વાર્ષિક રિટર્ન ફાઇલ કરવા માટેની માર્ગદર્શિકા (જીએસટીઆર -9) :

GSTR 9 શું છે? 

GSTR 9 એ એક સ્ટેટમેન્ટ છે જે નોંધાયેલ કરદાતાએ દર વર્ષે એક વખત ફાઈલ કરવાની જરૂર પડે છે. આ સ્ટેટમેન્ટમાં તે તમામ વિગતોનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવે છે જે સંબંધિત વેપારીએ વર્ષ દરમિયાન વિવિધ ટેક્સ (સીજીએસટી, એસજીએસટી અને આઇજીએસટી) હેઠળ મેળવ્યા અથવા તો ચૂકવ્યા છે. તેમાં ટર્ન ઓવર અને તેના ઓડીટની વિગતો પણ શામેલ હોય છે. સરકારે જીએસટીઆર 9 સી ઓડિટ ફોર્મ રજૂ કર્યું છે. 2 કરોડથી વધુનું ટર્ન ઓવર ધરાવતા કરદાતાઓએ આ જીએસટી વાર્ષિક રિટર્ન ફાઇલ કરવાની જરૂર પડે છે. કરદાતાએ જીએસટીઆર 9 માં દાખલ કરેલા વાર્ષિક રિટર્ન અને ઓડીટ કરેલાં વાર્ષિક નાણાકીય સ્ટેટમેન્ટ વચ્ચેના સમાધાનનું આ સ્ટેટમેન્ટ છે. ભારત સરકારના નાણાં પ્રધાન શ્રીમતી નિર્મલા સિતારમનની અધ્યક્ષતામાં 20 સપ્ટેમ્બર, 2019 ના રોજ ગોવામાં 37 મી જીએસટી કાઉન્સિલ (પરિષદ) નું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. આ બેઠકમાં, કાઉન્સિલે પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો કે રૂ. 2 કરોડ સુધીના ટર્ન ઓવરવાળા વ્યવસાયો (નાણાકીય વર્ષ 2017 - 18 અને 2018 - 19 માટે) જીએસટીઆર 9 ફાઇલ ન કરવાનું પસંદ કરી શકે છે. Central Board of Indirect Taxes and Customs (CBIC) આ જીએસટી એન્યુઅલ (વાર્ષિક) રિટર્ન ભરવાનું કઈ તારીખથી બંધ કરવામાં આવશે તે અંગે થોડા જ સમયમાં સૂચના જારી કરશે કરશે. કાઉન્સિલે પણ નિર્ણય લીધો છે કે આ સ્ટેટમેન્ટ નોંધાવવાનો અંતિમ દિવસ પછીના વર્ષે 31 ડિસેમ્બર હશે. તેથી, જો તમે આ 2019 માટે ફાઇલ કરી રહ્યા છો, તો તમારે 31 ડિસેમ્બર, 2020 સુધીમાં તે કરવું પડશે. જો તમે નિર્ધારિત સમયગાળામાં જીએસટી વાર્ષિક રિટર્ન ફાઇલ કરી ન શકો તો તમારે દંડ ભરવો પડશે - જેમાં સીજીએસટી હેઠળ દિવસ દીઠ 100 રૂપિયા અને એસજીએસટી હેઠળ દિવસ દીઠ 100 રૂપિયા. દંડ માટેની ઉચ્ચ લિમિટ 5000 રૂપિયા છે. તમારે બાકી વેરાની ચૂકવણી પર પણ 18 % વ્યાજ ચૂકવવું પડશે.

કોણે જીએસટીઆર 9 ફાઇલ કરવું જરૂરી છે?

વેપારી તરીકે જો તમારે જીએસટીઆર 9 ફાઇલ કરવાની જરૂર છે, જો તમને નીચે મુજબના નિયમો અને શરતો લાગુ પડતી હોય તો તમારે જીએસટીઆર 9 ફાઈલ કરવું આવશ્યક છે : • તમે પોતાને જીએસટી હેઠળ કરદાતા તરીકે નોંધણી કરાવી હોય અને તમારી પાસે 15 અંકનો જીએસટીઆઇએન પણ છે અથવા તમે બિન-નિવાસી કરદાતા છો. યુનિક આઈડેન્ટિફીકેશન નંબર (યુઆઈએન) ધરાવતાં વેપારીએ આ રીટર્ન ફાઇલ કરવાની જરૂર નથી. • તમારા વ્યવસાયનું ટર્ન ઓવર 20 લાખ રૂપિયાથી વધુ છે. • તમારે એ સુનિશ્ચિત કરવું પડશે કે ચલણ સ્તરે, તમે સમગ્ર વર્ષ દરમિયાન કરેલી લેવડ દેવડ સંબંધિત તમામ બાબતોની વ્યવસ્થિત નોંધ કરી છે. રાજ્યની અંદર, આંતર - રાજ્ય, B2B, B2C – આ તમામ વ્યવહારો તેના કાર્યક્ષેત્રમાં આવે છે. જો તમે વિવિધ રાજ્યોમાં તમારા બહુવિધ વ્યવસાય સ્થાનો વચ્ચે સ્ટોક સ્થાનાંતરિત કર્યો છે અથવા તમારા વ્યવહાર મુક્તિની ચીજોથી સંબંધિત છે, તો તમારે તેની વિગતોની પણ નોંધ કરવી જરૂરી છે.

જીએસટીઆર 9ના ફોર્મના પ્રકારો :

ફોર્મ નંબર : કોણે ભરવા જોઈએ

GSTR 9 : જે કરદાતાઓ જીએસટીઆર -1 અને જીએસટીઆર -3B ફાઇલ કરતાં હોય

GSTR 9A : જે કરદાતાઓએ સંરચના યોજના પસંદ કરી હોય

GSTR 9B : જે ઈ- કોમર્સ બિઝનેસ જીએસટીઆર 8 ફાઈલ કરતાં હોય

GSTR 9C : જે કરદાતાઓનું ટર્નઓવર રૂપિયા 2 કરોડ અથવા તેનાથી વધારે હોય

જીએસટીઆર 9 કેવી રીતે ફાઇલ કરવું?

જ્યારે તમે જીએસટીઆર 9 ફાઈલ કરો ત્યારે તમારે અનેક માહિતી જેવી કે ઈનવર્ડ અને આઉટવર્ડ સપ્લાય, ઇનપુટ ટેક્સ ક્રેડિટ (આઇટીસી), કરવેરા ચૂકવણી અને તે તમામ પરિબળો જે સમગ્ર વર્ષ દરમિયાન તમારા કરની જવાબદારી પર અસર કરતા હોય વગેરે પૂરી પાડવી પડશે. ફોર્મના છ ભાગો હોય છે. હવે તમારે કયા ભાગમાં કઈ વિગત ભરવાની જરૂર છે તેની વિગતો પર એક નજર કરીશું.

ભાગ 1 : આ ભાગમાં, તમારે મૂળભૂત માહિતી – જેમ કે વિચારણા હેઠળનું નાણાકીય વર્ષ, તમારો જીએસટીઆઇએન, કાયદાકીય નામ અને વેપાર નામ (જો તમારી પાસે હોય તો) દાખલ કરવી પડશે.

ભાગ 2 : અહીં, તમારે સંપૂર્ણ નાણાકીય વર્ષ દરમિયાન, તમે જાહેર કરેલ ઈનવર્ડ અને આઉટવર્ડ સપ્લાયને લગતી વિગતો પ્રદાન કરવાની રહેશે. આ ભાગમાં બે પેટા વિભાગો છે 4 અને 5. પેટા વિભાગ 4માં, તમારે B2B અને B2C સપ્લાયની વિગતો દાખલ કરવી પડશે, કરની ચૂકવણી પર સ્પેશિયલ ઈકોનોમીક ઝોન ( SEZ) સપ્લાય, આવક સપ્લાય જે રિવર્સ ચાર્જ સપ્લાયને પ્રોત્સાહન આપે છે, નિકાસ, ડેબિટ અથવા ક્રેડિટ નોટ ઉપર જણાવેલ વ્યવહારો માટે રજૂ કરવામાં આવેલાં હોય. પેટા વિભાગ 5માં, તમારે મુક્તિવાળા વેચાણ સપ્લાય, જીએસટી વિનાનો પુરવઠો, SEZને ટેક્સ ભર્યા વિના સપ્લાય, રિવર્સ ચાર્જ ટેક્સને આકર્ષિત કરતી આઉટવર્ડ સપ્લાય, ઉપર જણાવેલી લેવડ દેવડ માટે ઈશ્યુ કરવામાં આવેલ ડેબિટ અથવા ક્રેડિટ નોટ.

ભાગ 3 : આ ભાગમાં, તમારે નાણાકીય વર્ષ દરમિયાન જાહેર કરેલી આઇટીસીની વિગતો આપવાની રહે છે. આ ભાગમાં ત્રણ પેટા વિભાગો છે - 6, 7 અને 8. પેટા વિભાગ 6 માં, તમે નાણાકીય વર્ષ દરમિયાન ઈનવર્ડ સપ્લાય જેમકે B2B, B2C, આયાત વગેરે પર લીધેલા આઈટીસીની વિગતો પૂરી પાડવી પડશે. તમારે ઇનપુટ, ઇનપુટ સર્વિસ અને મૂડી અંગે વિગતો પૂરી પાડવી પડશે. પેટા વિભાગ 7 માં, તમારે રિવર્સ આઈટીસીની માહિતી આપવી પડશે જેવી કે, મુક્તિ સપ્લાય, બિન - વ્યવસાયિક ઉપયોગ વગેરે જેવા કારણો માટે તમારે આઇટીસીની વિગતો પણ આપવી પડશે. વિભાગ 8 માં, તમારે આઇટીસી સંબંધિત અન્ય માહિતી પ્રદાન કરવાની રહેશે. જીએસટીઆર -2A મુજબ આઇટીસી ઓટો પોપ્યુલેટેડ છે. તમારે આઈટીસીને લગતી વિગતો આપવી પડશે જે તમે B2B ઇનવર્ડ સપ્લાઇ પર મેળવી છે અને આઇટીસી પર ફરીથી દાવો કર્યો છે. તમારે આઇ.ટી.સી.ની ઉપલબ્ધતા વિશેની માહિતીની સાથે તેનો લાભ ન મેળવ્યો હોય તેની માહિતી પણ આપવાની રહેશે.

ભાગ 4 : આ ભાગમાં, તમે નાણાકીય વર્ષમાં જે ટેક્સ ચૂકવ્યો છે અને જાહેર કર્યો છે તેની વિગતો તમારે દાખલ કરવાની રહેશે. તમારે ચૂકવવાપાત્ર ટેક્સ, જે કર તમે રોકડમાં અથવા આઇટીસી દ્વારા ભર્યો હોય.

ભાગ 5 : આ ભાગમાં, તમારે તે વ્યવહારોની વિગતો આપવાની છે જે અગાઉના નાણાકીય વર્ષથી સંબંધિત છે પરંતુ જે તમે વર્તમાન નાણાકીય વર્ષના એપ્રિલ - સપ્ટેમ્બરના રિટર્નમાં જાહેર કર્યા છે અથવા પાછલા નાણાકીય વર્ષની જીએસટી વાર્ષિક રીટર્ન ફાઇલિંગની તારીખ – જે પણ વહેલી હોય તે.

ભાગ 6 : જીએસટીઆર 9 ના છેલ્લા ભાગમાં, તમારે અત્યાર સુધી આપી ન હોય તે માહિતી આપવાની રહેશે – રિફંડ વિગતો જેવી (રિફંડની માંગણી સહિત, માન્ય કરેલ, નામંજૂર છે અને બાકી છે). તમારે માંગણીઓ માટે સમાન વિગતો આપવી પડશે. તમારે એચએસએન મુજબ (Harmonized System of Nomenclature) ઈનવર્ડ અને આઉટવર્ડ સપ્લાય અને વિલંબિત ફી (જો કોઈ હોય તો) ની વિગતો પણ દાખલ કરવાની રહેશે. GST ઓનલાઇન ફાઇલ કરવા માટે, https://www.gst.gov.in/ ની મુલાકાત લો અને એન્યુઅલ રિટર્ન પસંદ કરો. જીએસટીઆર -1, જીએસટીઆર-3બી અને જીએસટીઆર કલમ In માં તમારે મુક્તિ સપ્લાય, બિન-વ્યવસાયિક ઉપયોગ, વગેરે જેવા કારણોસર reલટા આઇટીસીની વિગતો આપવી પડશે, તમારે આઇટીસીની વિગતો પણ આપવી પડશે જે અયોગ્ય છે. વિભાગ 8 માં, તમારે આઇટીસી સંબંધિત અન્ય માહિતી પ્રદાન કરવાની રહેશે. જીએસટીઆર -2 એ મુજબ આઇટીસી સ્વચાલિત છે. તમારે આઈટીસીને લગતી વિગતો આપવી પડશે જે તમે બી 2 બી ઇનવર્ડ સપ્લાઇ પર મેળવી છે અને આઇટીસી પર ફરીથી દાવો કર્યો છે. તમારે આઇ.ટી.સી. ઉપલબ્ધ વિશેની માહિતી પણ પૂરી પાડવાની જરૂર છે, પરંતુ તેનો લાભ મેળવ્યો નથી, વિચારણા હેઠળના નાણાકીય વર્ષ માટેનું કુલ અમાન્ય આઇટીસી મૂલ્ય, વગેરે.

ભાગ 4 આ ભાગમાં, તમે જે ટેક્સ ચૂકવ્યો છે અને જાહેર કર્યો છે તેની વિગતો તમારે દાખલ કરવાની રહેશે. નાણાકીય વર્ષમાં તમે ફાઇલ કરેલા વળતર. તમારે ચૂકવવાપાત્ર ટેક્સ, જે કર તમે રોકડમાં ચૂકવ્યો છે અને આઇટીસી દ્વારા ભરવો પડશે.

ભાગ આ ભાગમાં, તમારે તે વ્યવહારોની વિગતો આપવાની જરૂર છે જે અગાઉના નાણાકીય વર્ષથી સંબંધિત છે પરંતુ જે તમે વર્તમાન નાણાકીય વર્ષના એપ્રિલ-સપ્ટેમ્બરના વળતરમાં જાહેર કર્યા છે, અથવા પાછલા નાણાકીય વર્ષની જીએસટી વાર્ષિક રીટર્ન ફાઇલિંગ તારીખ – જે પણ અગાઉ છે.

ભાગ G જીએસટીઆર 9 ના છેલ્લા ભાગમાં, તમારે આજ સુધી પ્રદાન થયેલ માહિતી આપવી પડશે નહીં – રિફંડ વિગતો જેવી (રિફંડની માંગણી સહિત, માન્ય કરેલ છે, નામંજૂર છે અને બાકી છે). તમારે માંગણીઓ માટે સમાન વિગતો આપવી પડશે. તમારે એચએસએન મુજબની (નામકરણની સંવાદિતા સિસ્ટમ) ની અંદરની અને બાહ્ય સપ્લાય અને મોડી ફી (જો કોઈ હોય તો) ની વિગતો પણ દાખલ કરવાની જરૂર છે. GSTનલાઇન જીએસટી ફાઇલ કરવા માટે, https://www.gst.gov.in/ ની મુલાકાત લો અને વાર્ષિક વળતર પસંદ કરો. જીએસટીઆર -1, જીએસટીઆર-3બી અને જીએસટીઆર 9 ફોર્મ ડાઉનલોડ કરો. પછી સંબંધિત કરની વિગતો દાખલ કરો. ડ્રાફ્ટ ફોર્મ જીએસટીઆર -9 નું પૂર્વાવલોકન કરો, જવાબદારીઓની ગણતરી કરો અને લાગુ પડે તો મોડી ફી ચૂકવો.