દરેક વ્યક્તિ માટે GST વિષે માહિતી

પ્રસ્તાવના

ગુડ્ઝ અને સર્વિસ ટેક્સ અથવા જીએસટી વર્ષ ૨૦૧૭ ની મધ્યમાં લાગુ કરવામાં આવ્યો હતો. સમગ્ર દેશ માટે આ એક જ ટેક્સ છે. ધંધામાં નફો કમાવવો અશક્ય બને તેમ ૩ - ૭  ટેક્સ હવે કોઈ ચીજ વસ્તુઓ પર લાગુ પડશે નહીં, જીએસટી પરના આ બ્લોગ પરથી તમે નિશ્ચિતરૂપે સમજી શકશો કે, તે કેટલું સરળ છે. કર પ્રણાલીને અયોગ્ય અને બોજારૂપ બનાવવામાં આવતી કરવેરાની સંખ્યામાં જીએસટીએ નોંધપાત્ર બદલાવ કર્યો છે.

આ યાદીમાં શામેલ અમુક કર :

• સેલ્સ ટેક્સ
• સર્વિસ ટેક્સ
• એન્ટ્રી ટેક્સ
• કસ્ટમ્સ ડ્યુટી
• સેન્ટ્રલ એક્સાઇઝ
• એન્ટરટેઈનમેન્ટ ટેક્સ

જૂની સિસ્ટમના ગેરફાયદા :

જૂની કર સિસ્ટમની સમસ્યા એ હતી કે તેની કર પર વ્યાપક અસરો જોવા મળતી હતી. કર સાથે જે પણ ચીજ વસ્તુઓ વેંચાઈ હોય તેના પર ફરીથી વેચાણ સમયે કર લાદવામાં આવતો હતો. જેને લીધે સ્વાભાવિક રીતે તે ભાવમાં વધારો થતો અને તે અસંતોષનું કારણ પણ બનતું. એટલું જ નહીં આ સિસ્ટમમાં ખરીદી અને વેચાણની વિગતો છુપાવવી ઘણી સરળ હતી.

જીએસટીનું ઉદાહરણ :

દરેક ઉત્પાદન વેચાણની ચેનલમાંથી પસાર થતું હોય છે. જેમાં ઓછામાં ઓછા ઉત્પાદક, જથ્થાબંધ વેપારી અને રિટેલરનો સમાવેશ થાય છે. આમ છેડા પરના ઉપભોક્તાનું ઉત્પાદકથી ત્રણ ચલણનું છેટું હોય છે. અમે ગુડ્સ એન્ડ સર્વિસ ટેક્સ પરના આ નિબંધમાં વાસ્તવિક જીવનમાં ઉપયોગી થાય તે માટે જીએસટીનું એક સરળ ઉદાહરણ અને તે કેવી રીતે અલગ છે તે બતાવવાનો પ્રયાસ કર્યો છે. તેથી જ જીએસટી પૂર્વે અને પછીની પરિસ્થિતિ માટે જુદી જુદી ગણતરીઓ કરવામાં આવે છે. શર્ટ ઉત્પાદક જ્યાં તેનું ઉત્પાદન કરે છે તે જ રાજ્યમાં વેચાણ પણ કરે છે. આ કિસ્સામાં માલ વેચાણ પર જીએસટીની ગણતરી :

• એવું માની લઈએ કે તે (ઉત્પાદક) સૂતર વગેરે માટે કોઈ જીએસટી ઇનપુટ ટેક્સ ક્રેડિટનો દાવો નથી કરી રહ્યો.
• બધા દ્વારા સમાનરૂપે ૧૨ % નો નફો વસૂલવામાં આવ્યો છે.
• એકસાઈઝ અને વેટના દરને લગભગ ઐતિહાસિક આંકડાઓ કહી શકાય.

તબક્કો (સ્ટેજ) 1 :

તબક્કો (સ્ટેજ) 2 :

તબક્કો (સ્ટેજ) 3 :

જૂની સિસ્ટમ હેઠળ એકત્રિત થતો કુલ કર નીચે મુજબનો હતો –

• એક્સાઇઝ ડ્યૂટી ૧૧૨૦ રૂપિયા
• VAT ૨૪૦૩ રૂપિયા
• કુલ ૩૫૨૩ રૂપિયા

જીએસટી સિસ્ટમ હેઠળ વસૂલવામાં આવતા કુલ ટેક્સ નીચે મુજબ છે –

• જીએસટી ૧૬૯૨ રૂપિયા
• ઉત્પાદકે ૧૦૭૬ રૂપિયાનો ટેક્સ ચૂકવ્યો.
• જથ્થાબંધ વેપારીએ ૧૩૪૮ રૂપિયાનો ટેક્સ ચૂકવ્યો.
• છૂટક વેપારીએ ૧૬૯૨ રૂપિયાનો ટેક્સ ચૂકવ્યો.

જો કે જથ્થાબંધ વેપારી રિફંડ તરીકે ૧૦૭૬ રૂપિયાનો દાવો કરવા માટે સક્ષમ છે. તેથી તેણે ચૂકવેલા ચોખ્ખા કરની કિંમત ૨૭૨ રૂપિયા છે. છૂટક વેપારી પણ રિફંડ તરીકે ૧૩૪૮ રૂપિયાનો દાવો કરી શકે છે. તેથી તેણે ચૂકવેલા ચોખ્ખા કરની કિંમત ૩૪૪ રૂપિયા છે.

ઇનપુટ ટેક્સ ક્રેડિટની ગુણવત્તા :

જીએસટીના આ બ્લોગ માં જણાવ્યા પ્રમાણે ગુડ્સ એન્ડ સર્વિસ ટેક્સનો મુખ્ય ફાયદો આપણે ITC અથવા ઇનપુટ ટેક્સ ક્રેડિટ મિકેનિઝમ પર આધાર રાખે છે. વેચનારા જે ટેક્સ ચૂકવ્યો હોય તે ઇન્વોઇસના ભાગની રકમ પાછી મેળવવા માટે દાવો કરી શકે છે.

ઉપર આપેલા ઉદાહરણ મુજબ જથ્થાબંધ વેપારી ૧૦૭૬ રૂપિયાનો દાવો કરી શકે છે.

આ પધ્ધતિનો ફાયદો બે ગણો છે.

૧ . આ સિસ્ટમને લીધે વપરાશના તબક્કે કર ચૂકવવાનું સંભવ બન્યું છે. રિટેલર અથવા વેચનાર વ્યક્તિએ ગ્રાહક પાસેથી બાકી રકમ એકઠી કરવાની રહે છે. તે આ રકમ સરકાર પાસે જમા કરે છે અને સરકાર તેને જથ્થાબંધ વેપારી અને ઉત્પાદકમાં ફરીથી વહેંચી દે છે.

૨ . બીજું, આ પધ્ધતિમાં કરની ચૂકવણી કરવાથી બચવું એ લગભગ અશક્ય છે. જથ્થાબંધ વેપારી અને છૂટક વેપારીએ ખરીદી અને વેચાણના ચલણ ચોક્કસ અને સ્પષ્ટ રીતે જાળવવાના રહે છે. જો આમ ન કરવામાં આવે તો દાવો કરેલી રકમનો મેળ ન કરી શકાય અને તેને લીધે તેમને વળતરની રકમ પણ મળી ન શકે.

જીએસટી કઈ રીતે શ્રેષ્ઠ છે?

ગુડ્સ એન્ડ સર્વિસ ટેક્સની સમગ્ર પ્રક્રિયા જીએસટીએન(GSTN) તરીકે ઓળખાતી IT સિસ્ટમ પર નિર્ભર કરે છે અને દરેક વેપારીને અલગ અલગ જીએસટીઆઇએન(GSTN) દ્વારા ઓળખવામાં આવે છે. જેમાં સરકાર દ્વારા કરવામાં આવતાં પ્રયત્નો ખૂબ ઓછા હોય છે.

આ પહેલાં વેચાણ વેરા અધિકારીઓએ નિયમિત મુલાકાત લેવી પડતી અને ધંધા દ્વારા કરવામાં આવેલા વેચાણનો અંદાજ લગાવવો પડતો હતો. જે પછી તેઓએ તેના વાસ્તવિક વેચાણ વેરા વળતર સાથે મેચ કરવું પડતું હતું. આ પદ્ધતિમાં ફક્ત ભૂલો જ નહીં પરંતુ ગેરરિતી અને લાંચ આપવાની પણ શક્યતા રહેતી હતી.

પરંતુ જીએસટીએન(GSTN) સિસ્ટમ અંતર્ગત માઉસના ક્લિકથી કોઈ પણ વ્યવસાયમાં માલની આવક ચકાસી શકાય છે. ઇનફ્લો અને ક્લોઝિંગ સ્ટોક વચ્ચેનો તફાવત એ સ્લેબના આધારે નક્કી થતી ટકાવારી તરીકે વેચાણ અને કરનો છે. દેખીતી રીતે, વાસ્તવિક જીવનમાં વાસ્તવિક આંકડા અને અનુમાનિત આંકડાઓ વચ્ચે થોડો તફાવત હશે, પરંતુ તે અમુક મર્યાદામાં હશે. એક વ્યવસાય કે જેણે ૮ કરોડ રૂપિયાનો માલ ખરીદ્યો છે અને વેરહાઉસમાં ૫ કરોડ રૂપિયાનો માલ સ્ટોર કરેલો છે તે ૬૦ લાખ રૂપિયાના માલ વેચવાનો દાવો કરી શકે નહીં. ચકાસણીનું આ સ્તર પહેલાની પધ્ધતિમાં ન હતું.

આટલું જ નહીં પરંતુ સોફ્ટવેર પેટર્ન દર્શાવવામાં પણ મદદ કરશે. આમ, લાખો વ્યવસાયોના વળતરને જાતે વર્ગીકૃત કરવાની જરૂર નથી. જો વિસંગતતા નોંધપાત્ર હોય તો જ વ્યક્તિ દ્વારા હસ્તક્ષેપ કરવામાં આવશે

સમાપ્તિ વિચારો :

અમે આશા રાખીએ છીએ કે જીએસટી પરનો અમારો આ બ્લોગ તમામ વાંચકોને જીએસટી કઈ રીતે કાર્ય કરે છે તે સમજાવવામાં મદદરૂપ થયો હશે. જીએસટી અંગેના આ બ્લોગ ના લેખન દરમિયાન સંશોધન દ્વારા સૂચવવામાં આવ્યા મુજબ સામાન્ય રીતે, માલ અને સેવાઓના ભાવમાં ૩ - ૬ % ઘટાડો નોંધાયો છે.

અલબત્ત, જ્યારે તમે સુપરમાર્કેટમાંથી કોઈ ચીજ વસ્તુની ખરીદી કરતા હો ત્યારે આ વાસ્તવિક જીવનમાં જોવા મળતું નથી. જીએસટી સિસ્ટમનો લાભ લઈ ઉત્પાદકોએ કિંમતોમાં થોડો ઘણો વધારો કર્યો હશે. બિસ્કીટના પેકેટની MRP માંથી, નફાના ગાળામાં વધારો થયો છે કે કેમ તે જાણવાની કોઈ રીત નથી.

જીએસટી લાગુ થયા પછી આંતરરાષ્ટ્રીય બજારોમાં ક્રૂડ ઓઇલના ભાવમાં પણ આશરે ૨૦ % વધારો થયો છે. પરિણામે જીએસટીની કાર્યક્ષમતા દ્વારા થયેલો ઘટાડો તેના લીધે મહદ્દઅંશે શોષાઈ ગયો છે. નાણાકીય વર્ષ ૨૦૧૯-૨૦ ના પ્રથમ ક્વાર્ટરમાં સરકારે દર મહિને જીએસટી તરીકે ૧ લાખ કરોડ રૂપિયાથી વધુ એકત્રિત કર્યો હતો.

જીએસટીમાં રહેલી અમુક સમસ્યાને લોકો માથાના દુઃખાવા સમાન જોઈ રહ્યા છે. સરકાર માટે વધુ આવક એટલે લોકો માટે સારી માળખાગત સુવિધાઓ અને જીવન જીવવાની રીતમાં ધરખમ સુધારો.