કેશબેક સ્કેમના ટ્રેન્ડ શું છે? તેનાથી સુરક્ષિત કેવી રીતે રહેવું?

છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં, ઓનલાઈન પેમેન્ટ માટે ડિજિટલ પેમેન્ટ પ્લેટફોર્મ્સમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે. કોરોનાથી થયેલ લોકડાઉનના કારણે ડિજિટલ પેમેન્ટના ટ્રેન્ડમાં વધારો થયો છે. જેથી ઘણી ખરીદીઓ હવે ઇન્ટરનેટ દ્વારા કરવામાં આવે છે અને તેની ચૂકવણી પણ ડિજિટલી થઈ રહી છે. વધતા ઓનલાઈન વ્યવહારોએ સ્કેમર્સને કોરોનાની મહામારી દરમિયાન લોકોને છેતરવા અને તેમના નાણાંની છેતરપિંડી કરવાની ખુલ્લી છુટ મળી છે. કેશલેસ ચુકવણીની સુવિધાને કારણે જોખમો વધ્યા છે, ખાસ કરીને જેઓ આ પ્લેટફોર્મનો ઉપયોગ કરવા માટે નવા છે તેમના માટે વધુ જોખમી છે. હમણાં જ તાજેતરમાં જ થયેલ ફિશિંગ સ્કેમ કેશબેક ઓફરથી સંબંધિત Paytm કૌભાંડ છે, જેનો ઉપયોગ વપરાશકર્તાઓની વ્યક્તિગત અને નાણાકીય માહિતીઓની ચોરી કરવા માટે થાય છે.

કેશબેક શું છે?

કેશબેકએ એક પ્રકારનો રિવોર્ડ પ્રોજેક્ટ છે, જેમાં ગ્રાહકો તેમની ઓનલાઈન ખરીદીમાંથી અમુક ટકાની કમાણી કરી શકે છે. જે પહેલા મૂળરૂપે ક્રેડિટ કાર્ડની સુવિધા હતી, પરંતુ હવે રિટેલર્સ, ઓનલાઇન સ્ટોર્સ અને UPI એપ્સ પરથી ઉપલબ્ધ છે. કંપનીના કેશબેકનો પ્રાથમિક ધ્યેય ગ્રાહકોને ખરીદી કરવા અથવા ઓનલાઈન વ્યવહારો માટે તેમની એપનો ઉપયોગ કરવા માટે લલચાવવાનો છે. તમે શોપિંગ, ટિકિટ, હોટેલ બુકિંગ અને બિલ ચૂકવવા માટે ઉપયોગમાં લેવાતા ઘણા ડિજિટલ પ્લેટફોર્મ પર કેશબેક, રિવોર્ડ પોઈન્ટ્સ અથવા સ્ક્રૅચ કાર્ડ મેળવી શકો છો. વધુમાં, PayTM તેના નિયમિત ગ્રાહકોને આમાંની કેટલીક ડીલ્સ ઓફર કરે છે. PayTM સામાન્ય રીતે તેમની સેવાઓનો ઉપયોગ કરવા માટે પસંદ કરેલી વેબસાઇટ્સ પર કેશબેક, રિવોર્ડ પોઈન્ટ્સ અથવા ડિસ્કાઉન્ટ ઓફર કરે છે, જેમ કે યુટિલિટી બિલ ચૂકવવા, કોઈને પૈસા મોકલવા અથવા કોઈપણ અન્ય સેવાનો ઉપયોગ. કેશબેક નોટિફિકેશન નવા વપરાશકર્તાને આકર્ષિત કરી શકે છે.

તમને ખબર છે? Google Play પર, Paytm વૉલેટ એપ્લિકેશનના 100 મિલિયન ડાઉનલોડ્સ છે. Paytmના 350 મિલિયનથી વધુ યુઝર્સ છે.

Paytm સ્કેમ કેવી રીતે કામ કરે છે?

ચાલો વાત કરીએ કેશબેક ઑફર્સ સંબંધિત Paytm સ્કેમ વિશે.

કેશબેક ઓનલાઈન ટ્રેપ રેન્ડમ બ્રાઉઝર નોટિફિકેશનની સાથે શરૂ થાય છે, જેમકે "અભિનંદન! તમે Paytm સ્ક્રેચ કાર્ડ જીતી લીધું છે."

જે લોકો લિંકની કેશબેક ઓફર વિશે ઉત્સુક હોય છે તેઓ કાંઈ પણ વિચાર્યા વગર તેને ઓપન કરે છે, બીજુ કાંઈ વિચારતા નથી. આ નોટિફિકેશન તેમને paytm-cashoffer.com પર લઈ જાય છે, એક એવી સાઇટ કે જેની તેઓએ પહેલાં ક્યારેય પણ ઓપન ના કરી હોય.

 પછી તેમાં એવો દાવો કરે છેકે યુઝરને 2000 રૂપિયાનું કેશબેક આપવામાં આવ્યું છે. પછી સાઇટ તેમને આ કેશબેક રિવોર્ડ તેમના Paytm એકાઉન્ટમાં મોકલવા માટે નિર્દેશ કરે છે. કારણ કે તે ઓફિશિયલ એપ્લિકેશન જેવું લાગે છે, નવા યુઝર્સ તેને સંપૂર્ણપણે ઓરિજનલ માની લે છે. સેન્ડ બટન પર ક્લિક કર્યા પછી, તેઓ તેમના ડિવાઈસમાં ઇન્સ્ટોલ કરેલ મૂળ Paytm એપ્લિકેશન પર રીડાયરેક્ટ થાય છે. ત્યાં તેમને કેશબેકની રકમ 'પે' કરવાનું કહેવામાં આવે છે. લોકો એ સમજ્યા વિના પેમેન્ટ કરી દે છે કે તેઓ રકમ મેળવવાને બદલે ચૂકવી રહ્યા છે.

આ ટેક્નિકનો ઉપયોગ કરીને, સ્કેમર્સ યુઝર્સની સાઈકોલોજીનો ફાયદો ઉઠાવે છે. આ સ્કેમ પહેલા લોકોને એવું વિચારવાની જાળમાં ફસાવીને કામ કરે છે કે તેઓ એક મોટુ કેશબેક જીતી ગયા છે, પછી કેશબેકનો ઉપયોગ કરીને તેઓનું ધ્યાન ભટકાવીને તેઓ ખરેખર 'મોકલવું' છે કે 'ચુકવણી' કરવી તેના પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી શકતા નથી.

જે લોકો સમજી શકતા નથી કે UPI-આધારિત એપ કેવી રીતે કામ કરે છે તેઓ આ પ્રકારના સ્કેમનો ટાર્ગેટ બને છે. જો તમે તમારા ફોનમાં UPI પેમેન્ટ એપ ઇન્સ્ટોલ કરેલી નથી તો આ પ્રકારના સ્કેમ કામ કરશે નહીં. આ પ્રકારની છેતરપિંડી ફક્ત સ્માર્ટફોનમાંથી થાય છે અને કમ્પ્યુટર પર નહીં. જ્યારે પણ તમે લિંક પર ક્લિક કરો છો, ત્યારે તમને એક અલગ કેશબેક ઓફર આપવામાં આવે છે.

PhonePe પણ કેશબેક ઓનલાઈન સ્કેમના નિશાન પર છે. અપરાધીઓ PhonePe થી હોવાનો દાવો કરીને નવા એપ યુઝર્સને ખોટા ફોન કોલ્સ કરે છે. તેઓ લોકોને ખાતરી આપે છે કે તેઓએ કેશબેક ઇનામ જીત્યું છે અને તેમને ઇનામ બટન પર ક્લિક કરવાનું કહે છે. 

જ્યારે આ પ્રકારના કોલ્સ રિસિવ કરનારા લોકો RewardPe બટન દબાવીને ટ્રાન્ઝેક્શન કરે છે, ત્યારે વ્યક્તિના ખાતામાંથી પૈસા ઉપાડી લેવામાં આવ્યા હતા, અને બેંક એકાઉન્ટ્સ અને અન્ય ઇન્ટરનેટ બેંકિંગ ડિટેઈલ્સ વિશેની પર્સનલ માહિતી પણ ઘણા કિસ્સાઓમાં લીક થઈ હોવાનું જાણવા મળ્યું હતું.

કેશબેક સ્કેમથી સુરક્ષિત રહેવા માટેની ટિપ્સ

તમે કેશબેક અથવા અન્ય ઈનામો જીત્યા હોવાનો દાવો કરતી ઘણી બધી નોટિફિકેશન તમારી વ્યક્તિગત માહિતીની ચોરી કરવા માટે રચાયેલ સ્કેમ છે. સ્ત્રોતને બે વાર તપાસ્યા વિના આ લિંક્સ પર ક્લિક કરવું એ યોગ્ય વિચાર નથી. વેબસાઇટ ઓફિશિયલ છેકે નહીં તેની ચેકિંગ કરવા માટે, પેજની ઉપર પર દેખાતી URL ને જુઓ. યુઝર્સે યાદ રાખવું જોઈએ કે લિગલ પેમેન્ટ વેબસાઇટ્સ અને પ્લેટફોર્મ વધુ પડતું કેશબેક આપતા નથી. સાથે એવી પણ ભલામણ કરવામાં આવે છે કે યુઝર્સે કોઈપણ લિંક પર ક્લિક કરતા પહેલા ઇન્ટરનેટ પર મળેલી કોઈપણ કેશબેક ઓફરને ક્રોસ-ચેક કરે.

આ પ્રકારના સ્કેમનો ભોગ બનવાનું ટાળવા માટે, ખાસ કરીને નાણાકીય પેમેન્ટ માટે, તમે ઉપયોગ કરી રહ્યાં છો તે એપ્લિકેશન્સ વિશે તમે શક્ય તેટલી વધુ માહિતી મેળવો. PayTM તેના ગ્રાહકોને સંભવિત સ્કેમ વિશે ચેતવણી આપવા માટે વારંવાર વોર્રિંગ મેસેજો મોકલતું રહે છે અને તે યાદ રાખવું અગત્યનું છે: 

• PayTM ક્યારેય પણ એક્સટર્નલ લિંક કે થર્ડ પાર્ટી વેબસાઇટ દ્વારા કેશબેક અથવા રિવોર્ડ પોઈન્ટ ઓફર કરતું નથી. જો તમે કેશબેક જીતો છો, તો તે તમારા PayTM વોલેટ અથવા તમે એપ્લિકેશન સાથે લિંક કરેલ બેંક એકાઉન્ટમાં ઓટોમેટિક જમા થઈ જશે.
• એપ તેના યુઝર્સને કેશબેક અથવા રિવોર્ડ પોઈન્ટ મેળવવા માટે અન્ય કોઈ વેબસાઈટની મુલાકાત લેવાનું કહેતી નથી.
• તમારું બ્રાઉઝર તમને કોઈપણ કેશબેક અથવા રિવોર્ડની ડિસ વિશે સૂચિત કરશે નહીં જેના માટે તમે એલિજેબલ હોઈ શકો. તમને તમારા રજિસ્ટર્ડ ઈમેલ એડ્રેસ અથવા PayTM એપ દ્વારા નવી PayTM ઓફર્સની જાણ કરવામાં આવશે.
• મેળવનારે ક્યારેય અજાણ્યા નંબર પરથી WhatsApp અથવા SMS દ્વારા મોકલવામાં આવેલી લિંક પર ક્લિક કરવું જોઈએ નહીં. આમાંની કોઈપણ સેવા દ્વારા તમને મળતી કોઈપણ બેંક અથવા કેશબેક ઓફર્સની અવગણવીએ બેસ્ટ વિકલ્પ છે.
• જ્યારે તમે પૈસા 'મેળવો' કરો છો, ત્યારે તમારે 'પે' બટન પર ક્લિક કરવાની અથવા તમારો UPI પિન દાખલ કરવાની જરૂર નથી. તમે UPI પિનનો ઉપયોગ કરીને માત્ર પૈસા મોકલી શકો છો અથવા તમારું બેંક બેલેન્સ ચેક કરી શકો છો.
• પૈસા ટ્રાન્સફર કરતા પહેલા, મેળવનારની ડિટેલ્સની તપાસ કરો.
• તમારો વન-ટાઇમ પાસવર્ડ (OTP) અને બેંક ખાતાની માહિતીને હંમેશા ખાનગી રાખો.
• તમને અલગ અલગ પ્લેટફોર્મ પરથી મળતા મેસેજો અને લિંક્સમાં ઘણી બધી છેતરપિંડી અને નકલી સમાચાર જોવા મળશે. જો તમે તેને ધ્યાનથી જોશો તો તમને લખાણમાં ભૂલો, અલગ ડિઝાઇન અથવા અન્ય અસામાન્ય ભુલો દેખાઈ શકે છે. આ પ્રકારના સંકેતો પર નજર રાખીને તમે બોગસ લિંકમાં આપેલી માહિતીની સચોટ રીતે ચેક કરી શકો છો.
• જો તમે કાંઈપણ ડાઉનલોડ કરવા જઈ રહ્યાં છો, તો ખાતરી કરો કે તે વિશ્વસનીય સ્ત્રોતમાંથી છે. ઘણીવાર કોઈ એપ્લિકેશન હિડન હોય છે, અને તમે ઓરિજનલ વર્ઝનનો ક્લોન ડાઉનલોડ કરો છો.
• સાવચેતી તરીકે, WhatsApp પર ક્યારેય અજાણ્યા QR કોડને સ્કેન ન કરો.

Paytm સ્કેમની જાણ

Paytm એ તેના ગ્રાહકોની સુરક્ષા અને ગોપનીયતાને સુરક્ષિત રાખવા માટે બેસ્ટ સાયબર સુરક્ષા ટીમ હોવાનો દાવો કર્યો છે. આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ (AI) નો ઉપયોગ કરીને, એપ્લિકેશન કોઈપણ ફ્રોડ અથવા શંકાસ્પદ પ્રવૃત્તિને તરત જ ઓળખી શકે છે અને ટેલિકોમ અધિકારીઓને યુઝર્સની બેંક અને કોઈપણ ફ્રોડ ફ્લેગ પ્રવૃત્તિની સાયબર સેલને સૂચિત કરી શકે છે. 

દરેક UPI-આધારિત એપ ડિજિટલ પેમેન્ટ ફ્રોડની જાણ કરી શકે છે. જો એપમાં વિકલ્પ તરત જ દેખાતો ન હોય તો હેલ્પ અને સમર્થન વિભાગમાં ચેક કરવું જોઈએ. Paytm એપ પર કેશબેક ઓનલાઈન છેતરપિંડી સહિત તમે કોઈપણ ફ્રોડ પેમેન્ટની જાણ કેવી રીતે કરી શકો તે અહીં છે.

સ્ટેપ 1: સ્ક્રીનની ઉપરની ડાબી બીજુ સાઈડમાં "પ્રોફાઇલ" સેક્શન પર જાઓ.

સ્ટેપ 2: ફરી એકવાર હેલ્પ અને સમર્થન પર ક્લિક કરો.

સ્ટેપ 3: "તમને હેલ્પની જરૂર હોય તેવી સેવા પસંદ કરો" સેક્શન ચેક કરી તેને પસંદ કરો અને "બધી સેવાઓ જુઓ" બટન પર ક્લિક કરો.

સ્ટેપ 4: "ફ્રોડ અને ટ્રાન્ઝેક્શનની જાણ કરો" બોક્સ શોધો અને તેના પર ક્લિક કરો.

સ્ટેપ 5: તમારી સમસ્યાની બેસ્ટ ડિટેલ્સને ઓળખો. ફ્રોડ ટ્રાન્ઝેશન, ફિશિંગ વેબસાઇટ્સ અને અન્ય સમસ્યાઓની પણ તે જ રીતે રિપોર્ટ કરી શકાય છે.

સ્ટેપ 6: પછી તમને ફ્રોડને લગતી બધી જ માહિતી આપવાનું કહેવામાં આવશે જેથી કરીને તેઓ સંપૂર્ણ તપાસ કર્યા પછી યોગ્ય પગલાં લઈ શકે.

નિષ્કર્ષ 

ગ્રાહકો ઓનલાઈન માર્કેટપ્લેસમાં સામાન અને સેવાઓ માટે ચૂકવણી કરવા માટે પીઅર-ટુ-પીઅર પેમેન્ટ (P2P) અને eWallet એપ્સનો વધુને વધુ ઉપયોગ કરે છે. ભારતમાં, આ એપ્સ વધુને વધુ લોકપ્રિય થઈ રહી છે. આ પ્લેટફોર્મનો ઉપયોગ કરીને, લોકો અન્ય રાજ્યોમાં પ્રિયજનોને પૈસા મોકલી શકે છે, સ્થાનિક સેવાઓ માટે ચૂકવણી કરી શકે છે અને વધુ. અડધાથી વધુ ગ્રાહકો પીઅર-ટુ-પીઅર (P2P) ટ્રાન્ઝેક્શનમાં થર્ડ પાર્ટી સાથે ટ્રાન્ઝેક્શન કરે છે, જેને વિશે તેઓને કોઈપણ જાણ હોતી નથી અને પછી તેમને ફ્રોડનું શિકાર બનવુ પડે છે. જેમ જેમ ઈ-કોમર્સ, મોબાઈલ પેમેન્ટ્સ અને કોમ્પ્યુટીંગ પાવર વધ્યા છે, તેમ છેતરપિંડીનું પ્રમાણ પણ  વધ્યું છે.

ઈન્ટરનેટ પર નાણાકીય વ્યવહારો કરતી વખતે ગ્રાહકોએ વધુ સાવચેત રહેવું જોઈએ. તેઓએ ફોન અથવા ઇન્ટરનેટ પર તેમની અંગત અથવા નાણાકીય માહિતી ક્યારેય કોઈને આપવી જોઈએ નહીં. આશા છે કે ઉપર આપેલી માહિતી તમને ઓનલાઈન કેશબેક સ્કેમનો ભોગ બનતા અટકાવશે.  નવીનતમ અપડેટ્સ, ન્યુઝ બ્લોગ્સ અને માઈક્રો, નાના અને મધ્યમ વ્યવસાયો (MSME), બિઝનેસ ટિપ્સ, ઈન્કમટેક્સ, GST, સેલેરી અને એકાઉન્ટિંગ સંબંધિત લેખો માટે Khatabook ને ફોલો કરો.

કૃપા કરીને તમને કાર્ડ આપનાર બેંકને આ પ્રકારના કેસની જાણ કરો અથવા નજીકના સાયબર ક્રાઈમનો સંપર્ક કરો. કેસની જાણ કરવા માટે cybercell@khatabook.com પર ઈમેલ મોકલો.

મહત્વપૂર્ણ: OTP, PIN અથવા અન્ય કોઈપણ કોડ કે જે તમે SMS અથવા અન્ય ચેનલો દ્વારા મેળવો છો તે ક્યારેય શેર કરશો નહીં. સાર્વજનિક પ્લેટફોર્મ પર તમારો એકાઉન્ટ નંબર અથવા ક્રેડિટ અને ડેબિટ કાર્ડની વિગતો ક્યારેય શેર કરશો નહીં.