GST હેઠળ ITC રિવર્સલ વિશે જાણો

ઈનપુટ ટેક્સ ક્રેડિટ અથવા ITC નો અર્થ એ છેકે, જ્યારે તમે તમારા આઉટપુટ પર ટેક્સ ચૂકવો છો, ત્યારે તમે તમારા ઇનપુટ્સ પર પહેલેથી ચૂકવેલ ટેક્સ કાપી શકો છો. જો તમે રજિસ્ટર્ડ ગુડ્સ એન્ડ સર્વિસ ટેક્સ (જીએસટી) ઉત્પાદક, એજન્ટ, સપ્લાયર, ઈ-કોમર્સ ઓપરેટર અથવા એગ્રીગેટર છો, તો તમે તમારી ખરીદી પર ચૂકવેલ ટેક્સ માટે ઈનપુટ ક્રેડિટનો દાવો કરી શકો છો.

ઉદાહરણ તરીકે, ધારો કે એક ઉત્પાદકે આઉટપુટ (ઉત્પાદિત ઉત્પાદન) પર 1000 રૂપિયાની ચુકવણી કરી અને ઈનપુટ (ખરીદ કરેલ) પર 600 રૂપિયા ચૂકવ્યા છે. તે 600 રૂપિયાની ઈનપુટ ક્રેડિટનો દાવો કરી શકે છે અને તેને માત્ર 400 રૂપિયા ટેક્સ તરીકે જમા કરવાના રહેશે. આ લેખમાં તમને ITC રિવર્સલ અને નિયમ 42 અને 43 CGST/SGST વિશેની બધી જ જરૂરી જાણકારીને આવરી લેવાામાં આવી છે.

ITC નું રિવર્સલ

અમુક કિસ્સાઓમાં જ્યારે ITCનો દાવો કરવાની શરતો પૂરી થઈ જાય, ત્યારે ITCના દાવાને ઉલટાવી દેવા જોઈએ. ITC રિવર્સલનો અર્થ એ છેકે, અગાઉ વપરાયેલ ઈનપુટ (ખરીદી) માટે ક્રેડિટ આઉટપુટ ટેક્સ જવાબદારીમાં ઉમેરવામાં આવે છે, જે અગાઉ દાવો કરેલી ક્રેડિટને દૂર કરે છે. આવી વિપરીત એન્ટ્રીના આધારે વ્યાજ પણ ચૂકવવાની જરૂર પડી શકે છે.

GST માં ITC રિવર્સલ માટેની શરતો

એવા ઘણા કિસ્સાઓ છેકે, જ્યાં ITC રિવર્સ એન્ટ્રી હોવી જોઈએ. કાયદામાં જણાવ્યાં પ્રમાણે. જેમાના કેટલાક કિસ્સાઓ નીચે સૂચિબદ્ધ છે:

ITC ની ગણતરી

ચાલો રિવર્સલ એન્ટ્રી માટે ITC ની રકમની ગણતરી માટે વિવિધ નિયમો જોઈએ. દરેક નિયમનું વર્ણન કરતા પહેલા, એ યાદ રાખવું અગત્યનું છેકે એકંદરે ITC ને નીચેના વિભાગોમાં વહેંચી શકાય છે:

1. વિશિષ્ટ ક્રેડિટ: ITC સીધી કરપાત્ર, બિન-કરપાત્ર અથવા વ્યક્તિગત ઉપયોગ પુરવઠાને આભારી છે.

વ્યવહાર:

આવી ITC સરળતાથી ઓળખી શકાય તેવી હોવાથી, તેને કુલ ITC થી અલગ કરો.

માત્ર ITC ની તે રકમનો ઉપયોગ કરી શકાય છે, જે ચોક્કસ કરપાત્ર પુરવઠાને સીધી રીતે આભારી છે. તે ઈલેક્ટ્રોનિક ક્રેડિટ લેજર તરીકે આપવામાં આવે છે.

કરદાતાઓએ ચોક્કસ પુરવઠા માટે ITC ની રકમ રિવર્સ એન્ટ્રી કરવી જોઈએ કે જે બિન-કરપાત્ર/વ્યક્તિગત ઉપયોગ માટે વપરાય છે, એટલે કે જ્યારે ખોટી રીતે લાભ લેવામાં આવે ત્યારે.

2. સામાન્ય ધિરાણ: ITC ની રકમ સપ્લાયરને જવાબદાર ગણાવી શકાતી નથી, પરંતુ તેનો ઉપયોગ વ્યકિત દ્વારા ખરીદવામાં આવેલા કરવેરા અને બિન-કરપાત્ર માલ માટે વ્યક્તિગત વપરાશના બજેટના ભાગ રૂપે થાય છે.

વ્યવહાર

• બિન-કરપાત્ર / વ્યક્તિગત ખર્ચની રકમના આધારે ITC ની પ્રમાણસર રકમને ઓળખવાની અને તેને રિવર્સ કરવાની જવાબદારી કરદાતાની છે.
• બાકી ITC દાવાપાત્ર છે.

CGST/SGST નિયમોના નિયમ 42 અને 43

ITC રિવર્સલ મુક્તિ ઉત્પાદનો અથવા વ્યક્તિગત ઉપયોગ માટે ઉપયોગમાં લેવાતી વસ્તુઓ પર શક્ય છે. ITC ની ઉલટાવી શકાય તેવી ગણતરી નીચે મુજબ બદલાય છે:

નિયમ 42 ઈનપુટ્સ અથવા ઈનપુટ સેવાઓને લાગુ પડે છે.

નિયમ 43 મૂડી માલ પર લાગુ પડે છે.

નિયમ 42: ઈનપુટ સેવાઓ/ઈનપુટ્સ પર ITC રિવર્સલ

સ્ટેપ-1: વ્યવસાયોએ પહેલા તે વ્યક્તિગત ક્રેડિટ્સને અલગ કરવી જોઈએ જે કુલ ITC માંથી દાવા યોગ્ય નથી, નીચે પ્રમાણે:

વપરાયેલ ચલો અને સૂત્રો/સમજૂતી

નોંધ: T1, T2, અને T3 દરેક ટેક્સ હેડ માટે GSTR 3B માં સારાંશ સ્તરે જાણ કરવી જોઈએ.

સ્ટેપ-2: સામાન્ય ક્રેડિટ મેળવવા માટે કુલ ITC માંથી T1, T2 અને T3 બાદ કરો:

C1 = T - (T1 + T2 + T3): ITC ને ઈલેક્ટ્રોનિક ક્રેડિટ ખાતામાં જમા કરવામાં આવે છે

C2 (સામાન્ય ક્રેડિટ) = C1 - T4

આંશિક રીતે કરપાત્ર પુરવઠો બનાવવા માટે વપરાતા ઈનપુટ્સ પર અને અંશત પુરવઠામાંથી મુક્તિ માટે અથવા બિન-વ્યવસાયિક હેતુઓ અથવા વ્યક્તિગત ઉપયોગ માટે ઉપયોગમાં લેવાતા ઈનપુટ્સ પર ITC નો દાવો કરવો શક્ય છે.

સ્ટેપ-3: ITC ની રકમની ગણતરી કરો કે જે સામાન્ય ક્રેડિટમાંથી ઉલટાવી શકાય

D1- સામાન્ય ક્રેડિટમાંથી પ્રાપ્ત પુરવઠામાંથી મુક્તિના કારણે ITC: (E ÷ F) × C2

જ્યાં,

ITC રિવર્સલનું ઉદાહરણ:

પરિસ્થિતી: ઓગસ્ટ, 2020 ના મહિનામાં મહારાષ્ટ્રમાં XYZ કંપનીને ABC કંપની દ્વારા સપ્લાય કરવામાં આવી.

ઉકેલ:

C1 = T – (T1+T2+T3)

C1 = 1,75,000 – (10,000+15,000+6,000)

એટલા માટે, C1 = 1,44,000

સામાન્ય ક્રેડિટ: C2 = C1 - T4,

C2 = 1,44,000-1,15,000

એટલા માટે, C2 = 29,000

D1 = (E÷F) × C2

D1 = (2,50,000 ÷ 40,00,000) × 29,000

એટલા માટે, D1 = 1,813

D2 = 5% of C2,

એટલા માટે, D2 = 1450

C3 = C2 – (D1 + D2)

એટલા માટે, C3 = 29000 - (1813+1450)= 25,737

તેથી, મૂળ ITC માંથી રૂ. 1,75,000 ની, માત્ર C3 (25,737) અને T4 (1,15,000 રૂપિયા) છેવટે ઈલેક્ટ્રોનિક ક્રેડિટ ખાતામાં જમા કરવામાં આવી. D1 (1,813 રૂપિયા) અને D2 (1.450 રૂપિયા) રિવર્સ એન્ટ્રી કરવા માટે જરૂરી હતા.

નિયમ 43: મૂડી માલ પર ITC રિવર્સલ

પ્રથમ સ્ટેપએ નક્કી કરવાનું છેકે ITC નીચેનામાંથી કોઈ એક માપદંડને પૂર્ણ કરે છેકે નહીં:

A. ITC માત્ર છૂટવાળી આઉટગોઈંગ ડિલિવરી અથવા બિન-વ્યવસાયિક હેતુઓ માટે વપરાતા મૂડી માલ પર લાગુ થાય છે.

અથવા

B. ITC મૂડી માલ માટે ઉપલબ્ધ છે જેનો ઉપયોગ માત્ર બિન-મુક્તિ પુરવઠાના ઉત્પાદન માટે થાય છે. નોંધ: ભારતમાં સ્પેશિયલ ઈકોનોમિક ઝોન (SEZ) ને નિકાસ અને પુરવઠો જેવા ઝીરો-રેટેડ માલ તેના કાર્યક્ષેત્ર હેઠળ આવરી લેવામાં આવશે.

જો ITC ઉપરોક્ત શ્રેણી 'A' હેઠળ આવે છે, તો ITC માટે કોઈ ક્રેડિટ આપવામાં આવશે નહીં. એવું માનીને કે ITC કેટેગરી B હેઠળ આવે છે, ક્રેડિટ આપવામાં આવશે અને ક્રેડિટ લેજરમાં નોંધવામાં આવશે. કેપિટલ ગુડ્સને પાંચ વર્ષનું ઉપયોગી જીવન માનવામાં આવે છે.

એટલા માટે, જો કેપિટલ ગુડ્સ અગાઉ 'A અથવા B' કેટેગરી હેઠળ આવરી લેવામાં આવી હતી. પરંતુ હવે તે કોઈપણ હેઠળ આવરી લેવામાં આવી નથી, તો ITC ને Tc અથવા 'સામાન્ય ક્રેડિટ' તરીકે ઓળખવામાં આવશે, અને પ્રત્યેક માટે સામાન્ય ક્રેડિટથી 5%ની કપાત કરવી જોઈએ. ભાગ-ક્વાર્ટર અથવા ક્વાર્ટર તે 'A' અથવા 'B' કેટેગરી હેઠળ આવરી લેવામાં આવ્યું હતું.

કેપિટલ ગુડ્સને પાંચ વર્ષનું ઉપયોગી જીવન માનવામાં આવે છે. જો કે, આપણો રિપોર્ટિંગ સમયગાળો આપેલ મહિનામાં પ્રાપ્ત/બનાવેલા પુરવઠા પર આધારિત હોવાથી, આપણે પહેલા ક્રેડિટને 60 વડે ભાગીને માસિક ITC ની ગણતરી કરીશું.

ચલ/સૂત્ર સમજૂતી

Tm = Tc ÷ 60 સામાન્ય મૂડી માલ પર તેમના ઉપયોગી સમય દરમિયાન ટેક્સ સમયગાળા (એક મહિના) દરમિયાન બાકી ITC ની રકમ.

Tr: કર સમયગાળાની શરૂઆતમાં ઉપયોગી સમય સાથે તમામ મૂડી માલનો એકંદર (Tm)

Te: છુટપાત્ર પુરવઠા માટે આ સામાન્ય ક્રેડિટ છે, જેની ગણતરી સૂત્ર અનુસાર કરવામાં આવે છે: (E÷F) × Tr

જ્યાં,

રકમ Te, યોગ્ય વ્યાજ સાથે, સમાવેશ મૂડી માલના ઉપયોગી સમય દરમિયાન દરેક કર સમયગાળાની આઉટપુટ ટેક્સ જવાબદારીમાં ઉમેરવામાં આવશે.

સાથે એ પણ નોંધ લો કે જો CGST એક્ટ, શેડ્યૂલ II ની કલમ 5 (B) દ્વારા આવરી લેવામાં આવતો હોય તો નીચેના અનુમાનો થોડા બદલી જાત.

નિયમ 44: જીએસટી રજીસ્ટ્રેશન રદ કરવા અથવા કમ્પોઝિશન સ્કીમમાં ફેરફારના કિસ્સામાં ITC રિવર્સલ

આ નિયમનો ઉદ્દેશ એ છેકે રજિસ્ટર્ડ વ્યક્તિ દ્વારા પ્રાપ્ત થયેલી ITCમાં એન્ટ્રી પાછી આપવી, કોઈપણ કારણોસર રદ તેમની નોધણી રદ કરવામાં આવી હોય અથવા તેઓ સંયોજન યોજના હેઠળ કર ચુકવવાનું પસંદ કરે છે.

સ્ટોકમાં ઉપલબ્ધ અથવા અર્ધ-સમાપ્ત અથવા સ્ટોકમાં ઉપલબ્ધ માલસામાનમાં સમાવિષ્ટ ઈનપુટ્સ માટે ITC રિવર્સ એન્ટ્રી હોવી જોઈએ અને જે બિલ પર ક્રેડિટનો દાવો કરવામાં આવ્યો હતો તેના પ્રમાણમાં ગણતરી કરવી જોઈએ. જો રજિસ્ટર્ડ વ્યક્તિ કમ્પોઝિશન સ્કીમમાં જાય અથવા રજિસ્ટ્રેશન રદ કરે તો ITC આપવામાં આવશે.

મૂડી માલ માટે ITC પ્રમાણસર નક્કી કરવામાં આવશે. એટલા માટે જ, રજિસ્ટ્રેશન રદ્દ કરવુ અથવા કમ્પોઝિશન સ્કીમમાં રૂપાંતર પર, ITCને એસેટના બાકી ઉપયોગી જીવન માટે એન્ટ્રી ટેક્સ ઉલટાવી લેવો જરૂરી છે.

નિયમ 44A: 1 જુલાઈ 2017 થી, સોનાના બાર માટે બાકીના ટ્રાન્ઝિશનલ ITC રિવર્સ એન્ટર થશે. આ નિયમ CGST કાયદાની ટ્રાન્ઝિશનલ જોગવાઈઓ હેઠળ ITC દાવાઓને લાગુ પડે છે. 1 જુલાઈ, 2017 ના રોજ કરદાતા દ્વારા રાખવામાં આવેલ સોનાના બાર (કાચો માલ) અથવા સોનાના દાગીના (તૈયાર ઉત્પાદનો) માટે, ITC આવા બાર માટે દાવો કરેલ ક્રેડિટના 1/6 સુધી મર્યાદિત છે. આ જોગવાઈનો અર્થ એ છે કે ક્રેડિટ લાઈનની સંપૂર્ણ 5/6 સોનાની બારની ડિલિવરી સમયે અથવા કાચા સોનાના બારથી બનેલા સોના/સોનાના દાગીનાની ડિલિવરી સમયે ચૂકવવી જોઈએ.

GSTR-3B માં ITC રિવર્સલની જાણ કરવી

કરદાતાએ ITC રિવર્સલની રકમ નક્કી કરવી જોઈએ અને GSTR-3B ના કોષ્ટક 4B માં તેને દાખલ કરવી જોઈએ. ITC રિવર્સલ કે જેની જાણ કરવી આવશ્યક છે તે બે કેટેગરીમાં આવે છે -

• CGST/SGST નિયમોના નિયમ 42 અને 43 મુજબ, બિન-વાણિજ્યિક અથવા મુક્તિવાળા માલને કારણે ITC ની ગણતરી અગાઉ ઉલ્લેખિત પદ્ધતિનો ઉપયોગ કરીને કરવી જોઈએ અને આ ક્ષેત્રમાં દાખલ થવું જોઈએ-તેથી આ ક્ષેત્ર ઓટો-પોપ્યુલેટ નથી.
• 'અન્ય', જ્યાં અન્ય શરતોને કારણે ITC રિવર્સલ જાહેર થવું જોઈએ.

GSTR-9 માં ITC રિવર્સલની જાણ કરવી

વાર્ષિક રિટર્ન GSTR-9 ને પણ ITC પર સંપૂર્ણ વર્ષ માટે રિવર્સ માહિતી સાથે ફાઇલ કરવાની જરૂર છે. જ્યાં શક્ય હોય ત્યાં, માસિક GSTR 3B ફોર્મમાં સબમિટ કરેલા ડેટાના આધારે વિગતો ભરેલી હોય છે, જોકે કરદાતા જરૂર મુજબ સુધારો કરી શકે છે.

આ કોષ્ટક નાણાકીય વર્ષ માટે અયોગ્ય ITC અને ITC માં પ્રવેશને ઉલટાવી દે છે. તમારે પુરા વર્ષ માટે સંબંધિત માહિતી આપવી પડશે.

નિષ્કર્ષ

કોઈપણ ખોટી રીતે દાવો કરેલ ઈનપુટ ટેક્સ ક્રેડિટ આગામી મહિનામાં તે રકમ ચૂકવીને પરત કરવી જોઈએ. તે અગાઉ વપરાયેલ ઈનપુટ્સની ક્રેડિટ જાળવવામાં મદદ કરે છે, જેથી તેઓ આઉટપુટ ટેક્સ જવાબદારીમાં ઉમેરી શકાય. આ અસરકારક રીતે ક્રેડિટને દૂર કરશે જેનો અગાઉ દાવો કરવામાં આવ્યો હતો. છેલ્લે, ITC રિવર્સલ પર વ્યાજ આધાર રિવર્સલ આધારિત છે. જેથી, અમે આશા રાખીએ છીએ કે, આ લેખ દ્વારા, તમે GST હેઠળ ITC રિવર્સલ માટેના નિયમો અને પ્રક્રિયાને સમજી ગયા હશો. ITC અને GST પાલન વિશે વધુ માહિતી માટે, અન્ય ઉપયોગી માહિતી સાથે, તમે ખાતાબુક એપનો સંદર્ભ લઈ શકો છો.

વારંવાર પુછાતા પ્રશ્નો:

1. ITC (ઈનપુટ ક્રેડિટ ટેક્સ) શું છે?

ઈનપુટ ટેક્સ ક્રેડિટ, અથવા ITC, એક કર છે. જે એક ફોર્મ ખરીદી પર ચૂકવે છે અને જ્યારે તે વેચે છે ત્યારે તેનો ઉપયોગ તેની કર જવાબદારી ઘટાડવા માટે કરી શકે છે. બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો, ખરીદી પર ચૂકવેલ જીએસટી માટે ક્રેડિટનો દાવો કરીને વ્યવસાયો તેમના ટેક્સ બિલને ઘટાડી શકે છે.

2. ઈનપુટ ક્રેડિટ ટેક્સ રિવર્સલ શું છે?

જો રજિસ્ટર્ડ વ્યક્તિ માલ અથવા સેવાઓ અથવા બંનેની અંદરની સપ્લાય માટે ઈનપુટ ટેક્સ ક્રેડિટ મેળવે છે, પરંતુ 180 દિવસની અંદર પ્રદાતાને ચુકવણી કરવામાં નિષ્ફળ જાય છે, તો ITC રિવર્સ એન્ટ્રી છે. જો ઈન્વોઈસનો માત્ર એક હિસ્સો ચૂકવવામાં આવે છે, તો ITC પ્રમાણસર એન્ટ્રી રિવર્સ કરવામાં આવશે.

3. ITC ના પુનરાગમન પર વ્યાજ માન્ય છે કે કેમ?

કલમ 43 માં ક્રેડિટ નોટોને લગતી સમાન જોગવાઈઓ છે. પરિણામે, ITC ના રિવર્સલ માટે વ્યાજ દર 24% p.a. ખાસ કરીને ભૂતકાળમાં પરત કરવામાં આવેલી ક્રેડિટ્સની વસૂલાતના કિસ્સામાં. અન્ય તમામ સંજોગોમાં 18% p.a. ના દરે વ્યાજ લેવામાં આવશે U/S 50 (1).

4. GST હેઠળ ITC ની રિવર્સ એન્ટ્રી કેવી રીતે કરવી?

કોઈપણ ખોટી રીતે દાવો કરાયેલ ઈનપુટ ટેક્સ ક્રેડિટ આગામી મહિનામાં તે રકમ ચૂકવીને પરત કરવી જોઈએ. તેનાથી વિપરીત, આઉટપુટ જવાબદારીઓમાં ITC ઉમેરવું જોઈએ. આગળ, ITC ની રિવર્સ કરવાની રકમ IGST, CGST, SGST અને સેસમાં વહેંચવામાં આવશે અને ફોર્મ GSTR 9 માં દાખલ કરવામાં આવશે.

5. શું GSTR 9 માં ITC ની રિવર્સ એન્ટ્રી શક્ય છે?

GSTR 9 માં, કોષ્ટક 7A અને 7E હેઠળ UT રિવર્સલની જાણ કરી શકાય છે. CGST/SGST નિયમોની જરૂરિયાતોના નિયમ 37 નું પાલન કરવા માટે, રજીસ્ટર્ડ વ્યક્તિઓએ ઈન્વોઈસ પુરવઠા પર ITC દાવાની રિવર્સ એન્ટ્રી કરવી જોઇએ જે ઈન્વોઇસ મળ્યાના 180 દિવસની અંદર સપ્લાયરને ચૂકવવામાં આવી નથી.